سفرهای منطقه ای اردوغان و تاثیر آن بر اقتصاد ترکیه

By ipsc

مرداد 9, 1402

اشتراک

فاطمه خادم شیرازی

پژوهشگر و مدرس دانشگاه

مرکز بین المللی مطالعات صلح-IPSC

سفرهای منطقه ای اردوغان در ادامه رهبری و در راستای تقویت روابط خارجی ترکیه در سطح منطقه ای و بین المللی است. اردوغان به دنبال گسترش روابط اقتصادی با کشورهای خاورمیانه خصوصا حوزة خلیج فارس، آفریقا و آسیای مرکزی است.اردوغان با تغییر در سیاست های اقتصادی ترکیه ،توانست این کشور را تبدیل به یکی از 20 اقتصاد برتر جهان کند.اما در سال های اخیر تلاطم های اقتصادی با تورم، بیکاری و تضعیف ارز،باعث نگرانی سرمایه گذاران بین المللی شده است.آیا انتخاب مجدد اردوغان چالش های اقتصادی ترکیه را هم تحکیم و هم تشدید خواهد کرد؟ تا چه حدودی سفرهای منطقه ای خلیج فارس اردوغان چالش های اقتصادی ترکیه را کاهش خواهد داد؟

– ترمیم روابط ترکیه با کشورهای حوزه خلیج فارس

از سال 2021، زمانی که آنکارا دیپلماتیک را برای ترمیم روابط با عربستان سعودی و امارات متحده عربی آغاز کرد، سرمایه‌گذاری‌ها و منابع مالی خلیج فارس به کاهش فشار بر اقتصاد ترکیه کمک کرد.

پیروزی رجب طیب اردوغان در انتخابات پیامدهای مهمی هم برای ترکیه و هم برای منطقه به طور گسترده ای داشت. بنظر می رسد در داخل کشور، تثبیت قدرت و چشم انداز سیاسی ترکیه را شکل خواهد داد و به طور بالقوه شکاف های اجتماعی را عمیق تر خواهد کرد. و در سطح بین‌المللی، رهبری او بر انتخاب‌های سیاست خارجی ترکیه ، و بر پویایی منطقه‌ای و ترمیم روابط ترکیه با بازیگران کلیدی خصوصا حوزة خلیج فارس تأثیر خواهد گذاشت.(1)

کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تا سال 2028، انتظار می رود با آنکارا تجارت معمولی را داشته باشند.احتمالاً روابط ترکیه و خلیج فارس مانند دو دهه گذشته ماهیت شخصی‌سازی خواهد داشت .انتخاب مجدد اردوغان برای بسیاری از مقامات خلیج فارس تسکین بخش بود، زیرا رقیب وی کمال قلیچداراوغلو احتمالاً سیاست خارجی ترکیه در قبال شورای همکاری خلیج فارس را به گونه ای تغییر می داد که می توانست منافع آنها را تضعیف کند. قطر، به ویژه، دلیلی برای ترس از کاهش سطح روابط خود با آنکارا در صورت پیروزی قیلیچداراوغلو داشت.

آنکارا در راستای ثبات اقتصادی ، ارزش زیادی برای روابط اقتصادی، سیاسی و امنیتی خود با کشورهای ثروتمند شورای همکاری خلیج فارس قائل است.ترکیه خود را به عنوان یک مرکز مالی و تجاری برای سرمایه گذاران خلیج فارس برای سرمایه گذاری در بخش های مختلف معرفی می کند.سرمایه‌گذاری در ترکیه می‌تواند یکی از حوزه‌هایی باشد که در آن شاهد رقابت بین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، یعنی عربستان سعودی و امارات باشد.(2)

با گذر از یک دوره آشفتگی اقتصادی، نیاز فوری ترکیه به جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی و تقویت ذخایر ارزی بین المللی خود با سفر اخیر منطقه ای ارتباط تنگاتنگی دارد.

در سیاست جدید خارجی، سفر اردوغان به عربستان سعودی اولین توقف در تور خلیج فارس است که شامل قطر و امارات متحده عربی پس از انتخاب مجدد است. اردوغان هدف از سفر خود را فرصت سرمایه گذاری جدید در صنایع دفاعی، سرمایه گذاری های زیربنایی و روبنایی در سه کشور، و شرکت در سه مجمع اقتصادی در جده، دوحه و ابوظبی اعلام کرد.(3)

بررسی مشارکت های اقتصادی جدید یک عامل تعیین کننده مهم برای بازپرداخت چندین بدهی اردوغان قبل از نوامبر است. لذا اردوغان در جستجوی منابع خارجی ، به سرمایه گذاران در خلیج فارس روی آورده است. کاوش در مشارکت های اقتصادی جدید یک عامل تعیین کننده مهم در این رویکردهای جدید سیاست خارجی است.

این ارتباطات و سیاست های جدید برای عربستان سعودی هم، به عنوان بخشی از استراتژی چشم انداز 2030 و “دیپلماسی دفترچه چک” با آنکارا است که شامل خطوط مبادله بیشتر با بانک مرکزی ترکیه، سرمایه گذاری در دارایی های دولتی تحت صندوق ثروت ترکیه، و سرمایه‌گذاری در شرکت‌های صادرات محور و پروژه‌های بزرگ املاک و مستغلات مانند کانال استانبول است.

در نتیجه سفر اردوغان، تجارت دوجانبه و جریان گردشگری عربستان سعودی به ترکیه افزایش خواهد یافت. همچنین قراردادهای جدیدی برای خرید تجهیزات نظامی و دفاعی منعقد خواهد شد زیرا دولت سعودی می خواهد تامین کنندگان فراتر از ایالات متحده را متنوع کند.(4)

شرکت‌های ترکیه‌ای، به‌ویژه در بخش ساخت‌وساز، مدت‌هاست که به بازارهای خلیج‌فارس نفوذ کرده‌اند و به رشد پروژه‌های بزرگ، از فرودگاه‌ها تا بزرگراه‌ها و استادیوم‌ها تا بلندمرتبه‌ها کمک کرده‌اند. اخیراً، گروهی از مدیران به نمایندگی از حدود 80 شرکت ساختمانی ترکیه با آرامکو سعودی در آنکارا برای بحث در مورد پروژه های بالقوه 50 میلیارد دلاری در عربستان سعودی دیدار کردند. همچنین بخش دفاعی وجود دارد که توسعه صنعت دفاعی بومی آن یکی از ستون های مهم استراتژی چشم انداز 2030 عربستان سعودی است.

صنایع دفاعی رو به رشد ترکیه می تواند در چشم انداز عربستان سعودی 2030 ادغام شود. این می تواند در قالب تولید مشترک، انتقال فناوری و برنامه های آموزشی تحقق یابد. سرمایه‌گذاری‌های بزرگ باعث می شود که تولید صنایع دفاعی ترکیه در عربستان سعودی جای بگیرد.(5)چون عربستان در نظر دارد ،ترکیه نیروهایش را در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس کم کند بنابراین معتقد است ترمیم روابط به این تغییرات نیاز دارد.

ترکیه با کشورهای منطقه به ویژه با قطر روابط استراتژیک دارد.در حدود ۱۵ هزار نیروی نظامی ترکیه در قطر حضور دارند. اردوغان در انتخابات از طریق سرمایه‌گذاری قطر و ذخیره پول این کشور در بانک‌هایش، توانست تورم را در دوران انتخابات کنترل کند.(6)

اکنون، مانند کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، استراتژی آنکارا با توسعه اقتصادی به عنوان یک ضرورت اصلی به جای سیاستی که توسط ایدئولوژی رهبری می شود، عملگراتر است.او در آخرین دوره ریاست جمهوری خود روابط با عربستان سعودی و امارات را بازسازی کرد و به این مسیر ادامه خواهد داد. ترکیه چندین قرارداد تجاری، دفاعی و امنیتی با امارات و عربستان سعودی در میان سایر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس امضا کرد.از منظر سیاسی، بازسازی روابط با ترکیه رویکردی جایگزین برای مقابله با نفوذ ایران در منطقه است.

در طول پنج سال آینده اردوغان، کارشناسان استدلال می کنند که دلایل زیادی وجود دارد که انتظار داشته باشیم این نزدیکی ها شتاب بیشتری پیدا کند. به ویژه، فروش هواپیماهای بدون سرنشین ترکیه به این دو عضو شورای همکاری خلیج فارس، روابطی را که چند سال پیش شروع به ترمیم کردند، بیشتر تقویت خواهد کرد.(7)

اردوغان در این سفر روابط خود را با امارات تا سطح مشارکت استراتژیک ارتقا خواهد داد.همچنین او در نظر دارد به تقویت زیرساخت‌های قانونی با امارات در زمینه‌های مختلف از جمله توسعه سرمایه‌گذاری، امنیت، انرژی‌های تجدیدپذیر و حمل و نقل بپردازد.

– چشم انداز

با آغاز دوره جدید اردوغان، باید دید که چگونه از چالش ها و فرصت های پیش رو عبور خواهد کرد. تأثیر ریاست جمهوری وی بر ترکیه و منطقه طی سال های آینده همچنان آشکار خواهد شد و بر پویایی های سیاسی، اقتصادی و امنیتی تأثیر خواهد گذاشت. بنظر می رسد افزایش نرخ نمی تواند به طور مستقیم ذخایر ارز خارجی را احیا کند، افزایش قابل توجه نرخ از نظر تئوری می تواند اثرات این بحران ها را کاهش دهد. رساندن نرخ‌های بهره تعدیل‌شده بر اساس تورم به بالای صفر، با جذاب‌تر کردن سپرده‌ها، مخارج داخلی را کاهش می‌دهد و در نتیجه تورم را مهار می‌کند. سود بالاتر سپرده‌های لیر همچنین سرمایه‌گذاران خارجی را برای خرید لیر جذب می‌کند و در نتیجه به طور بالقوه به مارپیچ نزولی ارز پایان می‌دهد و در عین حال ذخایر ارز خارجی را به لطف افزایش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بازسازی می‌کند.در همین راستا اردوغان با سفر به خلیج فارس به دنبال راه های سرمایه گذاری مستقیم خارجی برای اقتصاد پرتنش ترکیه است.

– References

1,https://moderndiplomacy-eu.cdn.ampproject.org/v/s/moderndiplomacy.eu/2023/06/01/recep-tayyip-erdogans-election-victory-and-its-impact-on-the-region/amp/?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM%3D#amp_tf=%D8%A7%D8%B2%20%251%24s&aoh=16897486859435&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com