دکتر قدرت اله بهبودی نژاد
پژوهشگر و کارشناس ارشد مسائل هند
مرکز بین المللی مطالعات صلح –IPSC
روابط هند با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، به ویژه عربستان سعودی و امارات متحده عربی ، از سال 2015 شاهد جهش چشمگیری در حوزه های تجاری ، سرمایه گذاری ، مبارزه با تروریسم و همکاری های امنیتی بوده است. تحولات منطقه ای و بین المللی ، از جمله ظهور دولت اسلامی (داعش) ، ردپای منطقه ای در حال رشد چین ، و همچنین افزایش تنش ها بر سر برنامه هسته ای ایران ، به تقویت اهمیت کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در حساب سیاست خارجی هند کمک فراوانی کرد.
با این حال ، این روابط در حال رشد باید تأثیر بیماری همه گیر کووید 19را تحمل کند . تمام جنبه های روابط دو جانبه ، از جمله تجارت ، سرمایه گذاری ها ، جریان کارگران و زائران ، و بالاتر از همه ، روابط سیاسی در سطح بالای فیزیکی ، به طور جدی محدود شده است . با این وجود ، دهلی نو کانال های دیپلماتیک با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس را باز نگه داشته ، و در طی این مدت نخست وزیر نارندرا مودی چندین گفتگوی تلفنی با رهبران خلیج فارس داشته است . هند و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس برای کمک به یکدیگر در مبارزه با بیماری همه گیر به تبادل وسایل پزشکی و پرسنل را مبادرت کرده اند. با بازگشت دوباره جهان به تدریج به شرایط عادی ، فعالیتهای اقتصادی و تجاری دوباره آرام آرام در حال قدرت گرفتن می باشد ، انتظار می رود روابط هند و شورای همکاری خلیج فارس نیز به نشاط روزهای قبل از کووید دست یابد.
این پژوهش مختصری از اختلالات ناشی از کووید 19در روابط هند با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس را به تصویر میکشد و تلاش های انجام شده برای کمک به بازسازی روابط دو جانبه را نشان می دهد.
تأثیر اقتصادی همه گیری کووید در سطح جهانی ، بر جریان مردم و تجارت تأثیر منفی گذاشته است . سازمان بهداشت جهانی در 11 مارس 2020 کووید را به عنوان یک بیماری همه گیر جهانی اعلام کرد و در پایان ماه ، هند و همچنین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تصمیم به تعلیق همه پروازهای بین المللی گرفتند. قرنطینه در سراسر کشور هند یا به صورت محدود نیز به طور همزمان اعمال شد. کارگران هندی که در خارج از کشور به سر می برند تحت تأثیر جدی این اقدامات قرار گرفتند.
به دلیل محدود شدن فعالیت اقتصادی ، تجارت دوجانبه هند و شورای همکاری خلیج فارس تحت تأثیر جدی قرار گرفت. همانطور که در جدول 1 اشاره شده است ، کل تجارت بین هند و شورای همکاری خلیج فارس طی آوریل و اکتبر سال 2020 ، 39.98 میلیارد دلار بوده است که سهم شورای همکاری خلیج فارس در تجارت خارجی هند در این دوره 12 درصد بوده است. در مدت مشابه در 2019-20-20 ، سهم تجارت هند-و کشورهای خلیج فارس حدود 33 درصد از تجارت خارجی هند بود. واردات نفت ، مهمترین کالای تجارت دوجانبه ، نیز تحت تأثیر جدی قرار گرفت. واردات نفت هند از شورای همکاری خلیج فارس بین آوریل و اکتبر 2020 به ارزش 17.5 میلیارد دلار ، 37.65 درصد از کل هند بود. در سال های 2019-2020 ، هند 55.61 میلیارد دلار نفت از شورای همکاری خلیج فارس وارد کرده بود.
جدول 1: تجارت دوجانبه هند و شورای همکاری خلیج فارس ، آوریل-اکتبر 2020 (میلیون دلار آمریکا)
| کشور | صادرات | واردات | روابط دو جانبه تجاری |
| امارات | 90. 213 /8 | 09. 689 /10 | 99. 902 /18 |
| سعودی | 94 .085 /3 | 33. 847 /7 | 27. 933 /10 |
| قطر | 12.684 | 72. 021 /4 | 84. 669 /4 |
| کویت | 12 .524 | 00 .980 /1 | 12 .504 /2 |
| عمان | 99 .237 /1 | 91 . 208 /1 | 90 .244 /2 |
| بحرین | 60 .254 | 45 .269 | 05 /524 |
| مجموع | 67 .964 /13 | 50 .016 /26 | 17 .981 /39 |
| هند در مجوع | 67 .470 /150 | 55 .200/183 | 69. 663 /333 |
| سهم | 9% | 14% | 12% |
منبع: اداره کل اطلاعات و آمار تجارت (DGCIS) ، کلکته (https://tradestat.commerce.gov.in/eidb/Default.asp) ، وزارت بازرگانی ، وزارت بازرگانی و صنایع..
در مقیاسی روشن تر ، علی رغم همه گیری کووید و اثرات نامطلوب متعاقب آن بر اقتصاد کشورها ، سرمایه گذاری های مستقیم خارجی از کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به هند شاهد جهش قابل توجهی در شش ماه اول سال مالی 2020-2021 بود. همانطور که در جدول 2 اشاره شده است ، در این دوره 30 میلیارد دلار سرمایه گذاری مستقیم خارجی از کشورهای شورای همکاری خلیج فارس حاصل شده است که 13 درصد از کل ورودی های مستقیم سرمایه خارجی به هند را شامل می شود. در مقایسه با 2019-20-20 ، که سرمایه گذاری مستقیم خارجی از کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به هند 522.59 میلیون دلار بود ، که درآن زمان تنها یک درصد از کل سرمایه گذاری مستقیم خارجی دریافت شده توسط هند را تشکیل میداد، اکنون این یک روند صعودی بزرگ است. دو عامل قابل توجه در این روند صعودی ، امارات و عربستان سعودی هستند که در سال های اخیر به ترتیب 75 و 100 میلیارد دلار سرمایه گذاری در بازار هند وعده داده اند.
جدول 2: ورودی سرمایه گذاری خارجی به هند از سوی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس ، 2019-20 و آوریل تا سپتامبر 2020 (میلیون دلار آمریکا)
| کشور | 2019-2020 | اوریل تا سپتامیر 2020 |
| امارات | 57. 338 | 71. 125 /2 |
| عمان | 19 .32 | 21. 6 |
| سعودی | 92. 89 | 12. 525 /1 |
| قطر | 70 . 54 | 20 .159 |
| بحرین | 17 .5 | 5 . 1 |
| کویت | 04 .2 | 89 .6 |
| جمع | 59 .522 | 63 .824 /3 |
| جمغ کل برای هند | 00 .455 /73 | 00 .004 /30 |
| سهم | 1% | 13% |
منبع: اداره ارتقا صنعت و تجارت داخلی، وزارت تجارت و صنعت
https://dipp.gov.in/publications/fdi-statistics/archives
بیشترین آسیب دیدگی ناشی از قرنطینه شدن و اختلالات اقتصادی بیش از نه میلیون جامعه مهاجران هندی در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بود. بخشی از کارگران شغل خود را از دست دادند در حالی که عده ای در اردوگاه های شلوغ و غیر بهداشتی کارگری بدون فاصله اجتماعی و با منابع محدود گرفتار شده بودند. در ماه آوریل ، بیش از 2000 هندی در کشورهای شورای همکاری خلیج از نظر آزمایش ویروس مثبت بودند. تقاضای نجات کارگران هندی گرفتار در خلیج فارس در دادگاه عالی هند ارائه شد. سفارتخانه ها و کنسولگری های هند در شورای همکاری خلیج فارس با درخواست کارگران گرفتار،ماموریت یافتند و سازمان های رفاهی جامعه های ایالتی نیز برای کمک رسانی بسیج شدند ، اما با این حال جامعه هند با چالش های جدی روبرو شد.
سرانجام ، در 7 مه سال 2020 ، دولت هند با پشتیبانی فعال دولتهای متبوع در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس ، مأموریتی تحت عنوان “وندی بهاراتگ (Vande Bharat) را برای نجات و بازگرداندن کارگران گرفتار به هند آغاز کرد. از تاریخ 16 سپتامبر سال 2020 ، 1 میلیون و 447 هزارو 481 هندی که در خارج از کشور گرفتار شده بودند ، از طریق مسیرهای هوایی ، دریایی و زمینی به کشور خود بازگردانده شدند. جای تعجب نیست که شورای همکاری خلیج فارس در جابجایی تقریباً دو سوم از کل جمعیت که تقریباً 10 درصد جمعیت خارج از کشور هند در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس را تشکیل میدهد ، مشارکت داشته است . بنابراین اکثریت قابل توجهی از نیروی کار خارج از کشور به هند بازگردانده شدند . سه مرحله دیگر این مأموریت تا دسامبر سال 2020 به پایان رسید.
بازگشت مهاجران هندی تأثیری جدی در معیشت تمام بازگشت آمدگان خلیج فارس و خانواده های آنها داشت. این امر باعث کاهش قابل توجهی در حواله های( ارزهای خارجی ) دریافتی هند از شورای همکاری خلیج فارس می شود که تقریباً 50 درصد از کل حواله های وارد شده به هند را تشکیل می دهد. این حواله ها بیش از 3 درصد به تولید ناخالص داخلی هند کمک می کند. همراه با تأثیرات همه گیری کووید، سیاست های محلی بازار کار برای ارتقا ملی شدن مشاغل نیز بر مهاجران هندی تأثیر منفی گذاشته است.
تماس های دیپلماتیک سطح بالا در طی همه گیری ، استفاده از فناوری برای حفظ روابط سیاسی در سطح بالا را افزایش داده است. کنفرانس های ویدئویی و مکالمات تلفنی ، همراه با تبادل تجهیزات و پرسنل پزشکی و دارویی ، اصطلاحات جدیدی مانند “دیپلماسی مجازی” و “دیپلماسی کووید” را اختراع کرد ه است . نخست وزیر مودی در 17 مارس 2020 در مکالمه خود با ولیعهد محمد بن سلمان مکالمه تلفنی با رهبران شورای همکاری خلیج فارس از جمله عربستان سعودی انجام داد ، مودی به عنوان عضوی از گروه G20 ، از ریاض که ریاست فعلی گروه را برعهده دارد خواست تا نقش رهبری را در مبارزه با بیماری همه گیر بر عهده گیرد. در تاریخ 26 مارس ، نخست وزیر هند با محمد بن زاید ، ولیعهد ابوظبی ، و تمیم بن حمد آل ثانی ، امیر قطر گفتگو کرد. در اول آوریل ، مودی با صباح الخالد الصباح ، نخست وزیر کویت ،در 6 آوریل 2020 ، نخست وزیر با پادشاه حمد بن عیسی آل خلیفه از بحرین صحبت کرد و در مورد بحران بهداشتی و عواقب کووید ، از جمله در زنجیره های تدارکات و بازارهای مالی بحث کرد. موضوع رفاه کارگران هندی مطرح شد و پادشاه بحرین به نخست وزیر هند در زمینه رفاه آنها اطمینان داد. در 7 آوریل ، نخست وزیر با سلطان هیثم بن طارق از عمان صحبت کرد و دو رهبر “در مورد چالش های بهداشتی و اقتصادی” ناشی از کووید گفتگو کردند.
به عنوان بخشی از “دیپلماسی کوید” ، حمایت و کمک های پزشکی رد و بدل شد. به درخواست دولت کویت ، در تاریخ 11 آوریل ، یک تیم واکنش سریع هند متشکل از 15 پزشک و متخصص بهداشت به کویت اعزام شد. در تاریخ 19 آوریل ، هند محموله 5/5 میلیون قرص هیدروکسی کلروکین به امارات متحده عربی فرستاد. در تاریخ 2 ماه مه ، هند 7 تن تجهیزات پزشکی از امارات متحده عربی دریافت کرد. هند همچنین تیمی متشکل از 88 متخصص پزشکی را به امارات فرستاد.
با شروع اوضاع به سمت بهتر شدن ، دهلی نو شروع به برداشتن اقدامات متمرکز برای همکاری مجدد با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس کرده است ، وزیر امور خارجه دکتر جایشنکار وزیر امور خارجه هند ، بازدیدهای پشت سر هم از منطقه به عمل آورد. دکتر جایشانکار با همتای بحرینی خود دکتر عبدالطیف بن راشد الزایانی بحث های گسترده ای انجام داد و دو رهبر توافق کردند که “روابط تاریخی هند و بحرین را تقویت کنند ، از جمله در زمینه های دفاعی و امنیت دریایی ، فناوری فضایی ، تجارت و سرمایه گذاری ، زیرساخت ها ، IT ، FinTech ، بهداشت ، هیدروکربن و انرژی های تجدیدپذیر. جایشانکار از الزایانی برای شرکت در سومین نشست کمیسیون عالی مشترک هند و بحرین برای دیدار از دهلی نو دعوت کرد.
در همان تور ، وی 25 تا 26 نوامبر از امارات بازدید کرد. وی با محمد بن زاید ، ولیعهد ابوظبی و با همتای خود عبدالله بن زاید گفتگو کرد. کووید و تاثیرات آن بر مراقبت های بهداشتی و اقتصادی عمده بحث ها را تشکیل داد و دو طرف “همکاری خود را در زمینه های مختلف مشارکت استراتژیک جامع خود از جمله تجارت ، سرمایه گذاری ، زیرساخت ها ، انرژی ، امنیت غذایی و دفاع بررسی کردند.” تحولات منطقه ای و بین المللی نیز برای بحث و گفتگو مطرح شد و هر دو توافق کردند كه هماهنگی را در مورد موضوعات مورد علاقه دو طرف ادامه دهند.
در 26 و 27 دسامبر ، وزیر خارجه به قطر سفر كرد. و با رهبران قطر از جمله پدر امیر حمد الثانی و امیر تمیم گفتگو و از رهبری قطر برای مراقبت از جامعه هند در طی همه گیری تشکر کرد. وی همچنین با نخست وزیر و وزیر کشور خالد بن خلیفه الثانی دیدار و گفتگوهای گسترده ای با همتای خود محمد بن عبدالرحمن آل ثانی انجام داد ، در این دیدار هر دو طرف توافق کردند روابط دو جانبه چند جانبه را در زمینه هایی مانند انرژی ، تجارت ، سرمایه گذاری تقویت کنند. ، فرآوری مواد غذایی ، مراقبت های بهداشتی ، آموزشی ، فرهنگی ، دفاعی و امنیتی گسترش دهند.
وزارت امور خارجه در 16 تا 17 دسامبر از عمان دیدار کرد و با وزرای خارجه و کار سلطنت دیدار کرد. مسائل مربوط به کوویدو تأثیر آن بر اقتصاد و نگرانی های هند در مورد شهروندان آن که در عمان کار می کنند مورد بحث قرار گرفت. این دیدار براساس گفتگوهای نخست وزیر مودی و سلطان هیثم در ماه آوریل ، جلسه کمیسیون مشترک مجازی در ماه اکتبر و نشست مجازی بین وزیر خارجه و وزیر خارجه عمان در دسامبر انجام شد.
علاوه بر این ، وزیر نفت و گاز طبیعی دارمندرا پرادان در ماه اکتبر از کویت و رئیس ستاد ارتش هند ، ژنرال ناراوان در ماه دسامبر از امارات و عربستان سعودی دیدار کردند. پرادان پیام تسلیت رئیس جمهور و نخست وزیر هند را در مورد درگذشت امیر صباح آل احمد الجابر الصباح ، که در سپتامبر درگذشت ، ابلاغ کرد. در این سفر سهم کویت در امنیت انرژی هند نیز مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت و دو طرف توافق کردند که همکاری ها را در همه زمینه های روابط دوجانبه ادامه دهند.
در حالی که ژنرال ناراوان اولین بازدید تاریخی یک رییس ستاد کل ارتش هند از دو کشور شورای همکاری خلیج فارس بود ، اما با توجه به روابط امنیتی و دفاعی فزاینده هند با امارات و عربستان سعودی ، این یک اتفاق غیر منتظره نبود. رئیس ستاد کل با مقامات ارشد ارتش در هر دو کشور ملاقات کرد و در مورد راه های تقویت همکاری دفاعی ، از جمله در ساخت ، آموزش و تمرینات مشترک نیروهای نظامی طرفین به رایزنی پرداختند.
این بازدیدهای سطح بالا بر تلاش دهلی نو برای کنار گذاشتن تأثیر اقتصادی همه گیری و تقویت همکاری تجاری و امنیتی آن با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تأکید دارد. تلاش ها با توجه به تغییر مجدد صفحه شطرنج منطقه ای قابل توجه است. تحولاتی مانند عادی سازی روابط بین بحرین و امارات و اسرائیل و دستیابی به موفقیت در بحران سه و نیم ساله در شورای همکاری خلیج فارس پس از اعلامیه العولا – هر دو مورد استقبال هند قرار گرفتند ،و مهم هستند. این تعاملات تأکید می کند که دهلی نو از تغییر پویایی منطقه آگاه است و از تلاشهایی که می تواند به ایجاد امنیت و ثبات منطقه کمک کند پشتیبانی می کند.
امکانات جدید
همه گیری کووید ، امکانات جدید همکاری بین هند و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس را به نمایش گذاشته است. اولاً ، هند زمینه های زیادی برای سرمایه گذاری در بهداشت و صنایع دارویی خود بوجود آورده است . هند در حال حاضر یک مقصد جذاب منطقه ای برای گردشگری پزشکی و خدمات مراقبت های بهداشتی دیجیتال منطقه ای است که احتمالاً در آینده نزدیک شاهد رشد بی نظیری نیز خواهد بود. تقاضا برای محصولات بهداشتی و تجهیزات حفاظت شخصی در حال حاضر بصورت سرسام آوری افزایش یافته است. هند به غیر از نقاط قوت خود به عنوان یک قطب تولید دارویی در جهان ، به عنوان قطب اصلی تولید محصولات بهداشتی و پزشکی نیز در حال ظاهر شدن است. امکانات بسیار زیادی برای جذب سرمایه گذاری از کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در این بخشهای نوظهور هند وجود دارد. این به خوبی در ابتکار دولت هند برای توسعه پایگاه صنعتی و تولیدی در هند تحت برنامه Atmanirbhar Bharat)) جای می گیرد. هند همچنین تلاش وسیعی برای جذب سرمایه گذاری در بخش های مراقبت های بهداشتی آیورودا دارد که از بازار در حال رشد خوبی در منطقه خلیج فارس برخوردار شده است.
مورد دوم ، آموزش عالی منطقه ای است پتانسیل همکاری های پیشرفته برای هند و کشورهای شورای همکاری دارد، هند تلاش دارد تا این مورد را مورد بهره برداری مناسب قرار دهد . با توجه به اینکه کشورهای شورای همکاری به “دانشگاه های و موسسات آموزش عالی برتر هند سیگنال هایی برای ایجاد شعبه هایی از این دانشگاهها در درون این کشورها داده شده است ، هند نیز از این فرایند استقبال نموده و تلاش فعالی برای گشایش شعب دانشگاههای خود در زمینه ای IT ، پزشکی و علوم انسانی در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به راه انداخته است که هم جمعیت محلی و هم مهاجران را جذب کند. هند همچنین تلاش دیگری برای برای جذب دانش آموزان از کشورهای حوزه خلیج فارس برای پیوستن به موسسات آموزش عالی خود برای دوره های حرفه ای نیز در حال انجام دادن آن می باشد. هند در حال حاضر تعداد زیادی دانشجو را از کشورهای همسایگی خود جذب می کند و در سالهای اخیر ، دانشجویان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به دنبال مقصد بین المللی مانند ایالات متحده ، اروپا ، استرالیا ، چین و ژاپن برای تحصیلات حرفه ای هستند. شبکه گسترده کالج ها و دانشگاه های حرفه ای در هند تلاش میکند مقصد جذابی برای دانشجویان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس باشد. حوزه خدمات آموزش دیجیتال نیز زمینه دیگری برای جذب سرمایه گذاری شورای همکاری خلیج فارس و تقویت همکاری های دوجانبه است که هند سخت به دنبال آن می باشد.
سوم، در زمینه ساخت پدافند امکانات بسیار زیادی برای همکاری بین طرفین بوجود آورده است . هند و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در دوران نخست وزیری مودی شاهد رشد فوق العاده ای در روابط دفاعی دوجانبه بوده اند. دولت هند در ماه مه سال 2020 محدودیت های سرمایه گذاری مستقیم خارجی را در صنایع تولیدی دفاعی در گذشته 49 درصد به خارجی ها اجازه سرمایه گذاری میداد اکنون آن محدودیت را کاهش داده و به طرف خارجی اجازه میدهد تا 74 درصد سهم از طریق مسیر مستقیم افزایش سرمایه گذاری داشته باشند . این می تواند یک زمینه مهم برای جذب سرمایه گذاری خارجی باشد ، به ویژه اینکه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در میان وارد کنندگان برتر تجهیزات دفاع در جهان هستند. همچنین با توجه به اینکه هند از قبل همکاری های دوجانبه قوی با دو کشور عربستان و امارات در زمینه های دفاعی و امنیتی دارد ، اکنون امکان همکاری چند جانبه بین هند ، امارات و اسرائیل نیز به عنوان فرصت های طلایی بوجود آمده است .
سرانجام ، حوزه هایی مانند اکتشافات فضایی ، هوش مصنوعی ، امنیت سایبری ، بیوانفورماتیک ، انرژی های تجدید پذیر و غیره نیز هست که هند تلاش دارد در مورد آنها نیز زمینه های جدید همکاری بین هند و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بوجود بیاورد . امارات متحده عربی به سرعت به عنوان رهبر اکتشافات فضایی در جهان عرب در حال ظهور است. کشورهای شورای همکاری خلیج فارس ، از جمله امارات و عربستان سعودی ، در سال های اخیر سرمایه گذاری قابل توجهی در بخش انرژی های تجدید پذیر انجام داده اند. هند ، كشوری با كمبود انرژی و عطش زياد برای انرژی دارد ، که تلاش میکند روابط خود را را برای افزایش همكاری در اين بخش نیز جستجو كند.
واژگان کلیدی: کم رنگ شدن, نهروئیسم , رشد, ناسیونالیزم , هند , دکتر قدرت اله بهبودی نژاد,هندوستان, شورای همکاری خلیج فارس
