کارشناس ارشد یورآسیا
مركز بين المللي مطالعات صلح
واژگان كليدي: آينده، حضور نظامي ، امنيت روسيه ، سوريه ، حضور زميني، مسكو،
در چند سال گذشته با افزایش فعالیت روس‌ها در سوریه و کمک های نظامی و سیاسی این کشور به دمشق با واكنش هاي رسمي و غير رسمي از سوي پیمان آتلانتیک شمالی و نیز ایالات متحده روبه‌رو شده است. گفتگوی زیر با برای بررسی بیشتر چشم انداز حضور نظامی روسیه در سوریه انجام شده است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: در شرايط كنوني مسكو با چه اهداف ژئوپلتيكي به سوريه نگاه ميكند؟
برکسی پوشیده نیست که هر قدرت بزرگ جهانی که قصد ایفای نقش قابل توجه در معادلات بین المللی از ابتدای قرن بستم داشته است ؛ حضور فعالی نیز در خاورمیانه به نمایش گذاشته است و روس ها پس از یک دوره انفعال از 1990 تا 2013 و مشاهده یکه تازی آمریکاییها در بحران های عراق ، بالکان ، لیبی بخود آمده و با رویکرد تهاجمی جبران مافات ؛ اقدام به ایفای نقش کنشگر تعیین کننده در خاورمیانه از طریق حضور در سوریه نمودند چرا که به این جمع بندی رسیدند که زیاده خواهی آمریکاییها تمامی نداشته و رویکرد تهاجمی به شرق را تمام عیار دنبال می کنند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: حضور نظامي و امنيتي مسكو در سوريه چگونه و با چه اهدافي صورت مي گيرد؟
واقعیت این است که روس ها با راهبرد حضور سخت افزاری و بکارگیری ظرفیت نیروی هوایی و قدرت موشکی گام به اراضی سوریه گذارده و از حضور پیاده نظام و نیروی زمینی در این کشور استنکاف نمودند . سوریه بدلیل موقعیت جغرافیایی ؛ نقش راهبردی در مناسبات منطقه ای و بین المللی دارد امری که موجب توجه قدرت های بزرگ و قدرت های منطقه ای به این کشور شده است . باختصار می توان گفت که روسیه با چند هدف مهم حضور امنیتی و نظامی در سوریه دارد این اهداف عبارتند از:
1-احیای نقش سنتی و ایفای بازیگری در تحولات خاورمیانه
2-مقابله با یکه تازی آمریکا در غرب آسیا چرا که آمریکاییها راهبرد اساسی و درازمدت محدود نمودن روسیه در خاورمیانه را با جدیت دنیال می نمایند.
3-بهره گیری از امکانات منطقه ای برای گسترش تعاملات اقصادی و بازرگانی
4-زمینه سازی برای داشتن پایگاههای نظامی و دریایی در خاورمیانه با توجه به اینکه آمریکاییها دهها پایگاه نظامی در خلیج فارس دارند.
5-مقابله با گروههای تروریستی و افراطی داعش چرا که بخش قابل توجهی از جنگجویان داعشی از منطق مسلمان نشین روسیه و آسیای میانه به سوریه آمده بودند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: پیامدهاي حضور كنوني نظامی روسیه در سوریه چه خواهد بود و چه تاثيري در افزايش قدرت دمشق و كاهش قدرت مخالفان و.. دارد؟
بدون شک از طرفی حضور روسیه در سوریه موجب شکست راهبرد خصمانه و دسیسه آمریکا و حامیان منطقه اش نظیر عربستان و … و ادامه حضور بشار اسد در راس حاکمیت و حفظ قدرت در دمشق گردیده و از طرف دیگر فرصتی به مسکو داده شد تا ظهور و بروز جدیدی در تنظیم روابط با سه قدرت مهم غرب آسیا و خاورمیانه یعنی ایران ، عربستان سعودی ، ترکیه در کنار رایزنی پیوسته با رژیم صهیونیستی به ثبت برساند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: كاهش حضور امريكا در سوريه چه تاثيري و تاثري در كنش نظامي روسيه در سوريه دارد؟
واقعیت این است که آمریکاییها از اواخر دوره اول ریاست جمهوری اوباما برنامه کاهش قدرت نمایی در خاورمیانه و پیگیری راهبرد آماده شدن برای مقابله با اژدهای زرد شروع نمودند و ترامپ نیز با توجه با رویکرد تاجر مآبانه اش به این روند سرعت بخشیده ؛ عاملی که زمینه مناسب برای تقویت حضور روسیه در خاورمیانه را فراهم نمود و روس ها بدون شک راهبرد حضور دراز مدت در خاورمیانه و ایجاد چند پایگاه نظامی در سوریه را دنبال خواهند نمود.
مركز بين المللي مطالعات صلح: آينده حضور نظامي و امنيتي روسيه در سوريه به چه عواملي وابسته است؟
مهمترین عامل این حضور ، چگونگی برقراری ثبات و امنیت در سوریه و تعیین سرنوشت تروریست های افراطی در منطقه می باشد. روسیه از سویی نگران جابجایی نیروهای داعشی از سوریه به سمت افغانستان و آسیای میانه می باشد و از سوی دیگر امید مطمئنی به برقراری صلح پایدار بین معارضین سوری و دولت مرکزی و تدوین قانون اساسی جدید در کوتاه مدت ندارد.شکی نیست که روس ها به حضور قدرتمند خود در سوریه تا برقراری امنیت و ثبات کامل ادامه می دهد.
اخیرا در بخارست کنفرانسی بین المللی با عنوان دورنمای ژئواستراتژی و ژئواکونومی خاورمیانه برگزار شد که در موضوعات و محورهای مختلف بحث و تبادل نظر گردید ولی تمرکز اساسی و مهم بر تحولات سوریه بود . یک جمع بندی مهم و مورد اتفاق ارائه شد با این مضمون که آینده تحولات خاورمیانه و غرب آسیا و حتی تعاملات بین المللی و روابط بین قدرت های بزرگ بر اساس تعیینسرنوشت اوضاع سوریه رقم خواهد خورد ، سرنوشتی که در رقم زدن آن کشورهای ایران ، ترکیه ، عربستان و روسیهنقش مهمی برعهده خواهند داشت.
بنظر می رسد روسیه برنامه راهبردی برای گسترش روابط با کشورهای جهان اسلام و بویژه خاورمیانه دارد و از طریق حضور در سوریه رویکرد روابط چند وجهی با مثلث تهران ، آنکارا و ریاض در کنار تعامل نزدیک با دمشق و تل آویو دنبال می نماید و در این مسیر به اقتضای شرایط رایزنی های پیوسته و پیچیده با کشورهای اروپایی و آمریکا انجام می دهد.
در مجموع مسکو سعی دارد در کنار فراهم نمودن مقدمات حضور درازمدت نظامی و امنیتی در سوریه در فرایند بازسازی این کشور و معائلات انرژی منطقه نیز ایفای نقش کند لذا روسیه در این مسیر به برقراری ثبات سیاسی و حفظ حاکمیت بشار اسد نیاز جدی دارد.کلام آخر اینکه روس ها تلاش دارند از برگ برنده سوریه نیز در تنظیم روابط و تعاملات خود با آمریکا و اروپا در موضوعات مهمی چون بحران اکراین ، تحولات منطقه بالکان ، روند مذاکرات صلح در افغانستان و آخرین تحولات آمریکای لاتین بهره موثر ببرد.
