کرونا و اقتصاد منجمد

فاطمه خادم شیرازی

پژوهشگر  و مدرس دانشگاه جامع علمی کاربردی

مرکز بین المللی مطالعات صلح –IPSC

 اپیدمی به شیوع منطقه‌ای یک بیماری ، و پاندمی به شیوع یک بیماری در منطقه جغرافیایی وسیع یا حتی کل جهان اطلاق می‌شود. درصورت رخ دادن چنین پدیده‌ای، رشد جهانی اقتصاد کاهش شدید و فعالیت‌های صنعتی محدود خواهد شد. در طول تاریخ، بیماری‌های همه‌گیر تاثیر بسزایی بر روی جوامع، چه به لحاظ اقتصادی و چه فرهنگی و اجتماعی داشته‌اند. سعی کردیم سوابق  این بیماری ها وتاثیرات اقتصادی و اجتماعی آن را به اختصار در جدول ذیل نشان دهیم:

یازدهمین ویروسی که در شروع سال 2020  باعث نگرانی در مورد بهداشت عمومی جهان وتلفات و توقف زندگی روزمره در بسیاری از کشورها را فراهم آورده، کرونا  می باشد. در حالی که در ابتدا تصور می شد شیوع این بیماری به چین و آسیای شرقی محدود باشد، اما با گسترش آن در ایالات متحده، اروپا و خاورمیانه مسئله به یک خطر بهداشت جهانی تبدیل شده و روندهای انقباضی قابل توجهی را هم در بخش تولید و هم از نظر تقاضای اقتصاد جهانی به وجود آورده است. در حالی که هنوز تأثیرات طولانی مدت این شیوع بر اقتصاد جهانی مشخص نشده و ارزیابی ها و سازوکارهای پاسخ گویی مشترک برقرار نشده ، با شعله ور شدن جنگ انرژی بین روسیه و عربستان سعودی بر سر تعیین قیمت جهانی نفت و تقسیم بازار اقتصاد ، نشان می دهد جهان وارد یک بحران جدید اقتصادی شده است. کمیسیون اروپا در گزارشی متوسط رشد اقتصادی کشورهای اروپایی را به دلیل شیوع ویروس کرونا منفی و یک درصد اعلام کرده که ممکن است به اقتصادهای اروپایی ۲.۵ درصد کوچک ترنیز برسد. در این راستا عملکرد کشورها در سطح جهانی در مقابل شیوع ویروس کرونا به دو شیوه بوده است:

شیوه اول، کنترل فوق العاده سریع بیماری و قبول اثرات مخرب اقتصادی تنها به سه ماه اول سال ۲۰۲۰ است. مانند چین، ایتالیا و بیشترین کشورهای خاورمیانه و آسیا که با قرنطینه سراسری این کار را انجام داده اند.

شیوه دوم، اعتقاد به”ایمنی جمعی” یا گله ای است که به جای تلاش برای کاهش شمار مبتلایان، میزان ابتلا را بدون وخیم شدن شیوع تا حد ممکن بین مردم افزایش می دهند تا مصونیت عمومی در برابر کروناویروس در جمعیت ایجاد شود. استراتژی دولت سوئد و انگلیس استفاده از این روش است. بنا بر گزارش اسپوتنیک، برای ایجاد “ایمنی جمعی” و واکسیناسیون طبیعی یک جمعیت در برابر عفونتی خاص باید ۸۰ تا ۹۵ درصد از کل جمعیت به آن مبتلا شوند که این رقم برای بیماری‌های مختلف فرق داشته و هنوز مشخص نیست برای کروناویروس چه میزان است. سوئد معتقد است اگر این شیوع تا ماه‌ها ادامه پیدا کند، قادر به ادامه آن به طور طولانی مدت نخواهند بود.

فرا‌گیری بین‌المللی ویروس کرونا سبب شده جهان شاهد یک بحران اقتصادی شود. و بخش های مختلف کسب‌وکار با درجات تاثیرپذیری مختلفی این بحران را تجربه کنند، صنایعی مانند هواپیمایی، رستوران‌داری و گردشگری شاهد از دست دادن تقاضا شده، و کاهشی که به میزان زیادی غیرقابل جبران است. در این میان کارگران بیشترین آسیب را متحمل شده و خواهند شد.

ریاست سازمان جهانی گردشگری عنوان کرده است: در حالی که اولویت دولت‌ها ایمن نگه داشتن مردم است، این فاجعه جهانی، باعث شده روزانه یک میلیون نفر در صنعت جهانگردی، شغل خود را از دست داده و با مشکلات عمده مواجه ‌شوند.

سازمان بین المللی کار، نیز به تاثیر شیوع ویروس کرونا در افزایش  بیکاری جهانی اشاره کرده که به موجب آن ۲۵ میلیون نفر دیگر از کار اخراج شده و درآمد کارگران به شدت کاهش یافته است.

در مقابل شیوع ویروس کرونا ، و اخراج کارکنان و کارگران شرکت های خصوصی جهان ، یک طرح تحت عنوان “انجماد اقتصادی” مطرح شده است  در این طرح دولت  موافقت می کند ، هزینه حقوق کارمندان شرکت‌های خصوصی را تا زمان درگیری با کرونا ، پرداخت کند. این موضوع شامل شرکت‌هایی می‌شود که از پس هزینه‌های کارمندان خود بر نمی‌آیند. اگر یک شرکت اعلام کند که باید ۳۰ درصد یا ۵۰ نفر از کارگران خود را اخراج کند دولت موافقت می کند، که ۷۵ درصد از حقوق کارگران را در ماه بر عهده بگیرد. در این طرح ، دولت از شرکت‌ها می‌خواهد که رابطه خود را با کارگران خود حفظ کنند. اگر شرکت‌ها مجبور باشند کارمندان را اخراج کنند، بازیابی سخت‌تر می‌شود، چرا که باید وقت خود را برای استخدام کارگرانی که اخراج شده اند بگذرانند. این طرح به مدت سه ماه ادامه خواهد داشت. در ضمن کارگرانی که خسارت دریافت می‌کنند مجاز به کار در دوره زمانی مشخصی نیستند و کارگرانی که در این شرکت‌ها فعالند نیز ۷۵ درصد غرامت دریافت نخواهند کرد.

در واقع سه ماه اقتصاد در فریزر قرار داده می شود، و هنگامی که ویروس از بین می‌رود، یخ اقتصادی ذوب خواهد شد. اگر اقتصاد منجمد نشود، دولت از آسیب‌های طولانی مدت که به کل سیستم تحمیل خواهد شد، آسیب می‌بیند. دولت دانمارک اولین کشوری است که از اقتصاد منجمد استفاده کرده و برای این امر، مبلغ هزینه احتمالی برابر با ۲۸۷ بیلیون کرون را در نظر گرفته است. این معادل تقریباً ۱۳ درصد تولید ناخالص داخلی کشوردانمارک است. در حال حاضر اقتصاد دانمارک بسیار قوی ،دارای  مازاد عظیم ونرخ بهره منفی است.

چشم انداز

 بحران ناشی از ویروس کرونا در صورت ادامه، شمار افراد شاغل فقیر را بین ۸. ۸ میلیون تا ۳۵ میلیون نفر افزایش خواهد داد. آسیای شرقی، خاورمیانه و اروپا شاهد رشد مداوم کرونا هستند و این موضوع بر رشد اقتصادی هر سه منطقه تأثیر می گذارد. تأثیر و بهبود صنایع گوناگون از کرونا، متفاوت است ، به عنوان مثال ، حمل و نقل هوایی ، جهانگردی ، بیشترین آسیب را متحمل خواهندشد.

تاثیرات اقتصادی ویروس کرونا بر اقتصاد جهانی می‌تواند به مراتب شدیدتر از آن چیزی باشد که ویروس سارس باعث شده بود. در آن زمان سهم چین در اقتصاد جهان حدود پنج درصد بود. حال آنکه امروز، سهم چین در اقتصاد جهان به بیش از ۱۶ درصد رسیده است.

بر اساس آخرین پیش‌بینی‌ها، احتمالا حدود 40 تا 70 درصد از جمعیت جهان به این ویروس آلوده خواهند شد. این ویروس موجب مرگ میلیون‌ها نفر و کاهش 2.4 تریلیون دلاریِ تولید ناخالص داخلی در جهان را به‌دنبال خواهد داشت. تصمیم دولت ها برای استفاده از اقتصاد منجمد در کوتاه مدت برای رفاه مردم و جلوگیری از ورشکستگی کشورها عاقلانه بنظر می آید. اما  این قلمرو ناشناخته است، و در طولانی مدت از عهده دولت ها برنخواهد آمد. چون دنیای مدرن ثابت کرده که هنوز آمادگی و توانایی لازم برای مقابله با بیماری‌های همه‌گیر را ندارد.

واژگان کلیدی: بیوتروریسم، چین، توسعه اقتصادی، کرونا، ویروس، گسترش، یکپارچگی،  صلح جهانی،