مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
هر چند از نگاه برخی داعش با القاعده و طالبان وگروه های دیگر شبیه تفاوتی ندارد. اما امروزه داعش مورد توجه بیشتری از القاعده و طالبان قرار گرفته و در پاکستان نیز شماری بدان پیوسته اند. گفتگوی زیر با علي همداني کارشناس پاکستانی در مورد چالشها و آینده حضور داعش در پاكستان است.
واژگان کلیدی: جریان، داعش، پاكستان، ویژگی داعش ،طالبان پاكستان، چالش، آینده
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چالش ها و موانع رشد داعش در پاکستان چیست؟
در مورد داعش و موانع رشد آن هم باید گفت که هر سه طرف یعنی چین اولین مانع، روسیه دومین مانع است و خود ارتش پاکستان هم نمی تواند اجازه رشد آن ها را بدهد. عربستان هم که اعلام می کند قصد دارد علیه داعش وارد عمل شود و ارتش ۳۷ کشوری را اسما علیه داعش جمع کرده است، موانع به حساب می آیند. یعنی در هر سطحی یک سری از افراد که خیلی ساده و سطحی باشند می بینند که عربستان مخالف است. فعلا کسانی داعش را تشکیل می دهند که از وضع ناراضی هستند، یعنی جدا شده از طالبان و … هستند که بیشتر آن ها از پنجاب و پشتون هستند. هم طرف جنوب که نسبتا فرق آن ها با جاهای دیگر بیشتر است، همکاری بیشتری داشته باشد. از نظر افرادی که درس خوانده هستند، آن ها بیشتر اهل کراچی هستند. در ایالت سند هم از خود سند وهابیت گسترش پیدا می کند، اما ندیده ایم که از طرف سندی ها ارتشی تشکیل شود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: گروه های مختلف مسیحی شیعه و اسماعیلی احمدی و صوفی چه نگاهی به داعش دارند؟
گروه های احمدی ها و میرزایی ها یا اسماعیلی ها، صوفی ها که بیشتر سنی هستند، یا اقوام مسیحی ها به این دلیل که تعداد آن ها کم است و حزبی وجود ندارد که از آن ها دفاع کند در بین شیعه ها، جبهه وحدت مسلمین هم از شیعه ها و هم از سنی ها دفاع می کند. بعد از حمله انتحاری، مجلس وحدت مسلمین بزرگ ترین اجتماع را در همان منطقه بعد از یک ماه انجام داد و همه گروه های سیاسی و مذهبی را آن جا دعوت کرد و یک کنفرانس بزرگ منعقد کردند. بیشترین مخالفان، شیعیان هستند و ارتش احسان الاحسان را آورده بود که نشان دهد از ما عذرخواهی کرده و برگشته است. اولین کسی که در روزنامه و تلویزیون رفته و علیه آن موضع گرفت، در پاکستان هیات شبکه های تلویزیونی اعلام کرد که دیگر نمی توانید چنین افرادی را به تلویزیون بیاورید زیرا در این صورت این کار را رواج می دهید و مردم بیشتر تشویق می شوند. بعد از آن بود که افرادی از احزاب دیگر شروع کردند که علیه آن ها حرف بزنند. مهم ترین موضع را شیعیان گرفتند که حزب آن ها مجلس وحدت مسلمین است.
مخالفان دوست ندارند که شیعیان پاکستان قدرتمند شوند و نیرو بگیرند. به عنوان مثال، حزب مجلس وحدت اسلامی پاکستان که یکی از نیرومندترین گروه های شیعه است. آن ها افرادی را که در حال حاضر پشیمان شده اند و در حال حاضر در رسانه ها نشان داده می شوند باید مشخص شود که کارهای قبلی آن ها چه می شود. اولین گروهی که در مقابل این جریان ایستاد، حزب وحدت مسلمین بود و بعد از آن همه شروع به این مبارزه کردند. اما عربستان دوست ندارد که چنین کاری صورت گیرد. چندی پیش آقای صادق ایاز، رئیس سنا به ایران آمده بود که هیئتی از ارتش هم به تهران آمده بود، همه می دانند پشت آن ها عربستان است. چندی پیش که این قدرت ها اعلام کردند که می خواهند علیه داعش کار کنند، عواملی بودند که مردم از داعش دور شوند. اما برخی همچنان نیاز دارند که نیرویی مانند داعش وجود داشته باشد. بریخ رهبران نظامی در ایران که اعلام کرده است که علیه این گروه ها اقدام می کند، بسیار در بین آن ها سر و صدا کرده است و علیه ایران صف آرایی کرده اند. تا وقتی پول نباشد، این خبرها پوشش داده نمی شود که این پول ها از طرف عربستان می آید تا این که رابطه پاکستان و ایران خوب نشود.
خوشبختانه سخنگوی ارتش اعلام کرده است که ما با هم دوست هستیم. اما ضربه بدی بود که تنفر بین شیعه و سنی را بیشتر کنند. اسلیم بیگ رئیس ارتش قبلی عربستان هم گفته بود باعث شده بود که تنفر بین شیعه و سنی بیشتر شود. فعلا رئیس ارتش قبلی هم چندی پیش با روزنامه ای مصاحبه کرده بود و اعلام کرده بود که هدف تنفر بیشتر شیعه و سنی است. اگر این موضوع را در مقیاس بزرگ ببینیم، مشخص است که اهداف بلند مدتی وجود دارد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: سناريوهاي آینده حضور و نفوذ جریان های داعش در پاكستان چگونه خواهد بود؟
طبق نظر فوکویاما در اروپا جنگ های سی ساله مذهبی در اروپا وجود داشته بوده است، در آسیا نیز بایستی به این شیوه مذهب برداشته شود. بنابراین خود دولت های استکباری به دنبال این هستند که جنگ ادامه پیدا کند و خاموش نشود. اگر داعش را در این سناریو ببینیم، داعش سعی می کند دوباره در این کشورها پا بگیرد و جنگی در عراق و سوریه در کشورهای دیگر ادامه پیدا کند. اما اگر فقط پاکستان را نگاه کنیم، ارتش مصمم است که داعش گسترش پیدا نکند. جز ارتش کسی نیست تا بتوانند کنترل کنند،. دولت اراده ای ندارد و فقط تا اندازه ای کنترل می کند. در حال حاضر خود فرهنگ این گروه ها را خود به وجود آورده اند و به این راحتی هم تمام نمی شود. مهم ترین دلیل آن نیز پول عربستانی است که همه را علیه ایران و شیعیان خود پاکستان پخش می کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آینده حضور و نفوذ جریان های داعش در پاكستان به چه عواملی وابسته است ؟
آینده داعش در پاکستان را باید از سناریوی بزرگ دنبال کرد که دولت های استکباری به دنبال این هستند که داعش در این جا پا بگیرد و ایران را از سه طرف محاصره کنند. اما چون در عراق داعش از بین رفته است و پاکستان هم یک مرز با ایران دارد، یک مرز با چین، هند و افغانستان. چین که خود مخالف داعش است، ایران هم مخالف داعش است. راه آبی هم که مسدود است. بنابراین داعش از کجا باید تامین شود؟ یا مرز افغانستان است و یا مرز هند. مرز هند به این دلیل که مرز تنش زا و گرم است و ارتش هم همواره در آن جا حضور دارد، منتفی است، فقط افغانستان باقی می ماند. داعش از این راه می توانند حضور یابد. ولی تامین منابع از افغانستان هم دشوار است. بنابراین اینکه داعش در پاکستان قدرت گیرد مشکل است. کارهایی در افغانستان در حال انجام است، ولی روسیه هم مصمم است که داعش شکل نگیرد. زیرا کشورهای آسیای میانه و مرکزی که مسلمانان در آن جا حضور نداشته باشند، اگر از این سناریو نگاه کنیم به دلیل مخالفانی که دارد، بعید است که شکل گیرد. این ها از گروه هایی هستند که ممکن است از طریق همین گروه ها پا بگیرد. اگر ارتش و احزاب مهم دینی نخواهند، دیگر نمی تواند پا بگیرد. بین مردم هم تمایلی به این گروه ها وجود ندارد. در این بین خیلی از اهداف غربی ها تامین شده است و تلاش کرده اند که جامعه را سکولار کنند، بخشی از مردم دیگر دین را نمی شناسند و افکار منحرف در حال رشد است. از این نظر داعش نمی تواند جایگاه عراق و سوریه را در پاکستان پیدا کند. اما در افغانستان در جایی که داعش شکل گرفته است، طالبان قبلی اجازه نمی دهند. مگر این که کل طالبان تبدیل به داعش شود که از این نظر خیلی مشکل به نظر می رسد که داعش بتواند این کار را انجام دهد.
