شاخص های توسعه اقتصادی جمهوری آذربایجان

 دکتر توماج آریان

پژوهشگر

 

شاخص های توسعه اقتصادی

• افزایش تولید ناخالص ملی و رشد سالانه تولید ناخالص داخلی سرانه

تولید ناخالص داخلی به عنوان شاخص اقتصاد کلان از ارزشی ویژه در بررسی اوضاع اقتصادی یک کشور برخوردار است. چنانچه اطلاعات مربوط به تولید ناخالص ملی در دسترس باشد میتوان تولید ملی یک کشور را مورد ارزیابی و مقایسه قرار داد. در جمهوری آذربایجان در سالهای بعد از استقلال و به ویژه از زمانی که سرمایه گذاری های خارجی به بهره برداری رسید، رشد چشمگیری بر تولید ناخالص داخلی به وجود آمده است. این رشد عمدتا ناشی از تولید نفت خام و صادرات آن به بازارهای جهانی است. مقدار تولید ناخالص جمهوری آذربایجان در سال 1995 برابر 4/2 میلیارد دلار بود که در سال 2006 به 9/19 میلیارد دلار رسید. سرانه تولید ناخالص داخلی در سال 1995 برابر 3/319 دلار بوده که در سال 2006 به 2373 دلار و در سال 2008 به 5326 میلیارد دلار رسید. ترکیب تولید ناخالص در سال 2006 با تغییرات عمده ای که بعد از سالهای 2000 آغاز شده است دگرگون شده است. به طوری که در این سال سهم بخش کشاورزی از 1/16% در سال 2000 به 1/7% کاهش یافته و سهم صنعت از 36% به 5/57 در سال 2006 رسیده است که 6/51% مربوط به بخش نفت بوده است. نقش تولیدات صنعتی طی این دوره تغییری نداشته و در رقم 3/5% در این سالها ثابت مانده است. اگرچه در سالهای میانی با تغییراتی اندک روبرو بوده است؛ و در سال 2008 سهم بخش کشاورزی از 1/7% در سال 2000 به 6% کاهش یافته و سهم صنعت از 5/57% به 6/62% در سال 2008 رسیده است و خدمات به 4/31% رسیده است.

• سهم بخش های عمده اقتصادی (کشاورزی، صنعت و خدمات ) در تولید ناخالص ملی

 

1-2. سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص ملی

از کل مساحت جمهوری آذربایجان 9/54 % آن را اراضی قابل کشاورزی تشکیل میدهد، محصولات عمده کشاورزی را غلات، میوه ها، سبزی ها، پنبه، چای و توتون تشکیل می دهد. از نظر اقلام عمده کشاورزی به ویژه گندم، این جمهوری نیمه خودکفا بوده و به جهت اختصاص زمین های زیر کشت گندم به مزارع توتون و تاکستان های انگور، جمهوری آذربایجان ناگزیر به واردات گندم از قزاقستان و قفقاز شمالی کرده است. اراضی کشاورزی جمهوری آذربایجان از 5/104 هزار هکتار در سال 2000 به 3/1326 هزار هکتار در سال 2006 افزایش یافته است از کل اراضی زراعی سال 2006 حدود 7/784 هزار هکتار به کشت حبوبات و غلات اختصاص داشته که از آن  میان 4/561 هزار هکتار به کشت گندم و 1/174 هزار هکتار به کشت جو اختصاص داشته است. از کل اراضی زیرکشت جمهوری آذربایجان 55% به کشت غلات و 5/9% به گیاهان صنعتی اختصاص داشته است. در صورتی که در سال 1990 فقط 30% آن به غلات اختصاص داشته و 23% نیز به محصولات صنعتی اختصاص داشت.

در سال 1990 حدود 75 هزار هکتار از اراضی کشاورزی جمهوری به کشت سبزی ها و محصولات جالیزی داشته و 531 هزار هکتار (41% کل اراضی کشاورزی) به کشت محصولات علوفه ای (برای تامین نیازهای بخش دامداری) اختصاص داده شده بود. در سال 2006 زمین های زیر کشت محصول سیب زمینی 8/66 هزار هکتار ، سبزیجات 2/80 هزار هکتار، جالیزی ها 8/28 هزار هکتار و محصولات علوفه ای 5/239 هزار هکتار بوده است. در سال 2000 کل تولید غلات 5/1 میلیون تن بود که در سال 2006 با افزایش 35% به 1/2 میلیون تن رسید و محصول پنبه از 5/91 هزار در سال 2000 به 130 هزار تن در سال 2006 افزایش یافت و تولید محصول سیب زمینی تقریبا دوبرابر رشد کرده و به رقم یک میلیون تن رسیده است. جمهوری آذربایجان در پرورش دام، به خصوص گوسفند و بز جای ویژه ای در قفقاز دارد.

تعداد دام ها در سال 2006 نسبت به سال 1995 از افزایش چشمگیری برخوردار بوده است. با توجه به موارد گفته شده بالا علی رغم افزایش چشمگیری تولیدات کشاورزی سهم فعالیت اقتصادی کشاورزی ، شکار و خدمات مربوط در سال 2000، 9/15 درصد بوده که در سال 2006 به 9/6 درصد رسیده است.

2-2 سهم بخش صنعت در تولید ناخالص ملی

حجم تولید بخش صنعت جمهوری آذربایجان از 3640000 میلیون منات در سال 2000 به 14455000 میلیون منات در سال 2006 رسیده است که با افزایش حدود سه برابر روبرو بوده است. این رشد عمدتا ناشی از فعال شدن بخش نفت و گاز جمهوری است که با سرمایه گذاری شرکت های چندملیتی خارجی ایجاد شده است. تعداد کارخانه های فعال در بخش صنعت از 1974 کارخانه به 2594 کارخانه افزایش یافته است. با این وجود تعداد کارکنان بخش صنعت به موازات سرمایه گذاری های خارجی و خروج از انزوای اقتصادی قبلی و تنوع بازار، کاهش یافته است. به سخنی دیگر ارزش افزوده سرانه کارکنان بخش صنعت طی این دوره افزایش یافته است. علاوه بر آن متوسط حقوق ماهانه هر نفر شاغل در بخش صنعت از 87 منات در سال 2000 به 267 منات رسیده که افزایش سه برابر را نشان میدهد.

2-2-1 شاخص های اساسی صنایع تولیدی

براساس اطلاعات موجود تعداد کارخانه های تولیدی صنعتی جمهوری آذربایجان در سال 2006 جمعا 2045 واحد بود که از نظر تعداد نسبت به سال 2000 (1646 واحد) ، 45% افزایش داشته است. درحالیکه تعداد کارکنان این واحدهای صنعتی از 132 هزار به 4/106 هزار نفر کاهش یافته است.

در عین حال ارزش تولید آنها از 6/1 میلیارد منات به 7/3 میلیارد منات رسیده است؛ بنابراین با وجود کاهش تعداد کارکنان، بهره وری تولید افزایش یافته و از سرانه تولید 8/11 هزار منات در سال 2000 به 35 هزار منات در سال 2006 رسیده است.

• تولیدات صنعتی

تولیدات صنعتی جمهوری آذربایجان نسبت به سالهای آغاز استقلال رشد قابل توجهی داشته است. مقایسه مقدار تولیدات صنایع اساسی جمهوری آذربایجان نشان میدهد که تولید اکسید آلومینیوم از 7/214 هزار تن در سال 2000 به 7/362 هزار تن در سال 2006، ماشین های غلتک از 68 دستگاه در سال 2000 به 799 دستگاه در سال 2006 ، یخچال از 800 دستگاه به 15200 دستگاه و تلویزیون از 41 دستگاه به 5135 دستگاه رسیده است.

در زمینه نفت و پتروشیمی تولید گازوئیل از 537 هزار تن در سال 2000 به یک میلیون تن در سال 2006 رسیده است. درعین حال تولید نفت سفید کاهش یافته است که نشان از تغییر الگوی مصرف انرژی است. استخراج و تولید از 14 میلیون تن در سال 2000 به 32 میلیون تن در سال 2006 و گاز از 6/5 میلیارد متر مکعب به 8/6 میلیارد مکعب افزایش یافته است.

در زمینه تولیدات غذایی می توان از سوسیس نام برد که از 558 تن در سال 2000 به 2165 تن در سال 2006 رسیده است. تولید شکر از 536 تن به 10588 تن و محصولات ماکارونی از 400 تن به 3122 تن ، روغن نباتی به 11 هزار تن و برگ سبز چای از 1523 به 7749 تن در سال رسیده است. در عین حال تولید توتون از 5869 تن به 2232 کاهش یافته است.

در بخش صنایع مصالح ساختمانی تولید سیمان از 250 هزار تن در سال 2000 به 6/1 میلیون تن در سال 2006، آجر از 47 هزار متر مکعب به 206 هزار متر مکعب کاهش یافته است.

• سرمایه های خارجی

سرمایه گذاری خارجی در جمهوری آذربایجان از 10 میلیون دلار در سال 1993، به 1/7 برابر ،این  جمهوری را به مرکز توجه سرمایه گذاری خارجی تبدیل کرد.

سرمایه گذاری خارجی در بخش های مختلف اقتصاد جمهوری آذربایجان در سه ماهه نخست سال 1998 به 269 میلیون دلار رسید. بخش نفت 5/80 درصد یا 8/216 میلیون دلار از سرمایه گذاری های خارجی را جلب کرده است. سازمان های مالی بین المللی 3/2 میلیون دلار و سایر بخش ها 6/29 میلیون دلار سرمایه گذاری کرده اند.(3)

از تعداد 1030 شرکت خارجی فعال در جمهوری آذربایجان 454 شرکت به شهروندان ترکیه تعلق داشته که جمعا سرمایه آنها 4/34 میلیون دلار بود و 15464 نفر در شرکت های ترک به کار اشتغال داشته اند.

جمع سرمایه گذاری ترکیه در جمهوری آذربایجان 3/1 میلیارد دلار و اشتغال ایجاد شده برابر 26687 نفر بوده است. جمع ارزش افزوده نیز به 255 میلیون دلار می رسد که حدود 7 درصد تولید ناخالص داخلی است.(3)

• سرمایه گذاری در بخش نفت

پس از امضای (پروژه قرن) در 20 سپتامبر 1994 ، هشت پروژه در ارتباط به کشف و استخراج و توسعه منابع نفت و گاز دریای خزر، با شرکت های خارجی امضا شده است که شامل پنج پروژه امضاء شده در سال 1997 است و در حال حاضر 20 شرکت بزرگ از 13 کشور جهان به طور فعال در 9 پروژه اشتراک و همکاری دارند. نفت و گاز طبیعی بخش های مهم اقتصاد جمهوری آذربایجان هستند.

تاکنون 67 حوزه نفتی و گازی کشف شده، 37 بستر نفتی در خشکی و 17 حوزه دریایی در حال فعالیت هستند. حدود 87 درصد از ذخایر نفتی خشکی، استخراج شده است. بعلاوه معلوم شده است که تعدادی  منابع هیدروکربوری در منطقه ای به وسعت 100 هزار کیلومتر مربع پراکنده شده است. از سوی دیگر، نفت خام و 408 تن ذخایر هیدروکربن در عمق 200060 متری در منطقه ای به حجم 78800 متر مکعب در دریای خزر در امتداد مرز جمهوری آذربایجان وجود دارد.

• انرژی و معدن

جمهوری آذربایجان دارای منابع زیرزمینی ارزشمند، به ویژه نفت، گاز طبیعی، آهن، آلومینیوم، سرب، روی ، مس، طلا، نقره ،مرمر، سنگ آهک، ، املاح ،فلزات و سنگ نمک است. تولیدات نفت و گاز طبیعی بیش از سایر منابع زیرزمینی است. ذخایر اثبات شده نفت خام جمهوری آذربایجان براساس برآورد 7 میلیارد بشکه (درسال 2006) برآورد شده است. این میزان برابر 0.6% کل ذخایر اثبات شده جهان است.

در سال 2006 تولید نفت خام جمهوری آذربایجان به 654 هزار بشکه در روز رسید که نسبت به سال 2004 بیش از دو برابر افزایش داشته است در همین سال مصرف نفت جمهوری آذربایجان 96 هزار بشکه در روز بوده است که نسبت به سال قبل 7/10%  کاهش داشته است.هم اینک تولید نفت آذربایجان حدود یک میلیون و دویست هزار بشکه است که بیش از یک میلیون بشکه از آن صادر می شود.

ذخایر گاز طبیعی جمهوری آذربایجان در سال 2006 حدود 35/1 تریلیون مترمکعب برآورد شده که این میزان برابر با 7% کل ذخایر اثبات شده جهان است. تولید گاز طبیعی نیز در سال 2006 برابر 3/6 میلیارد مترمکعب بوده که این مقدار معادل 0.2 % تولید جهان بوده است.

• قسمت ساختمان

فراوانی مواد اولیه و وجود مصالح ساختمانی در جمهوری آذربایجان و کمبود عرضه، پخش ساختمان را برای سرمایه گذاری جذاب می سازد. غنی ترین مرکز تهیه ساختمانی نخجوان، الیار، خان کندی، ماسالی، ایمیشلی، گنجه و باکوست. 22% شرکت های جمهوری آذربایجان، در بخش ساختمان فعالیت دارند.

هم چنین فضای مسکونی به فضای آپارتمان 8/58 در سال 2006 رسیده است که نشان از رشد دارد.

• قسمت بانکداری

بانک ملی جمهوری آذربایجان مسئولیت نظام بانکی و نظارت بر بخش مالی را بر عهده دارد که در سال 1992 تاسیس و در سال 1995 خصوصی شده است. پس از استقلال سیل جریان تاسیس بانک ها آغاز شد و حدود 200 بانک به ثبت رسید.

بانک های خارجی فعال در جمهوری آذربایجان عبارتند از :سرمایه های ترک،  بانک بای بانک ، جی بانک، اوز بانک و اذر – ترک بانک  که سهام آنها به طور مساوی بین بانک کشاورزی جمهوری آذربایجان و بانک کشاورزی ترکیه تقسیم شده است..

• قسمت حمل و نقل

طول مسیر شبکه راه آهن که استان های مختلف را به هم مرتبط می سازد 2122 کیلومتر است. از این مقدار حدود 1278 کیلومتر برقی است. استاندارد عرض راه آهن جمهوری آذربایجان که بازمانده سیستم شوروی است برابر 1520  میلیمتر است که بیشتر از استاندارد بین المللی است. مجموع شبکه راه های زمینی اصلی و شاهراه های جمهوری آذربایجان 59141 کیلومتر است که از این مقدار 29210 کیلومتر آسفالته است. دریای خزر تنها راه دریایی تقریبا نیمه بسته این جمهوری است. جمهوری آذربایجان با بسیاری از کشورها خط هوایی برقرار کرده است. فرودگاه های باکو، گنجه، یولاخ از بزرگترین فرودگاه های جمهوری هستند و فرودگاه های نخجوان ، بالاکان، لنکران فرودگاه های محلی مناسبی به شمار می روند..

در قلمرو جمهوری آذربایجان تمام انواع حمل و نقل معاصر فعالیت دارند. در حمل و نقل جمهوری آذربایجان ، حمل و نقل ریلی، دریایی، جاده ای، و حمل و نقل لوله ای نقش با ارزشی را داراست. در سال 2006 در حمل و نقل آذربایجان، 145 میلیون تن بار حمل و نقل شده است. از کل بار حمل شده 5/20 % به حمل و نقل ریلی، 3/9 به حمل نقل دریایی، 3/51% به جاده ای و 9/18 % به حمل و نقل لوله ای (نفت و فرآورده های نفتی) اختصاص داشته است. سهم حمل و نقل بار توسط هواپیما بسیار ناچیز و کمتر از 0.1% بوده است.

• قسمت گردشگری

گزارش رقابت پذیری سفر و توریسم 2011 که از سوی مجمع جهانی اقتصاد منتشر شده است در این گزارش 14 شاخص رقابت پذیری در زمینه رویه ها و مقررات سیاسی، پایداری محیطی، سلامت و امنیت ، بهداشت و درمان، خصوصی سازی صنعت توریسم، زیرساخت های حمل و نقل هوایی، زیرساخت های حمل و نقل زمینی ، زیرساخت های توریسم (هتل، بانکداری، تسهیل ویزا، و …) فناوری ارتباطات و اطلاعات، قیمت ها (قیمت بلیت، قیمت سوخت، قیمت هتل، … ) منابع انسانی ، وابستگی به توریسم و سفر ، منابع طبیعی، و منابع فرهنگی مورد بررسی و واکاوری قرار گرفته که نهایتا منجر به رتبه بندی کشورها شده است. در این گزارش رتبه کشور های گرجستان، آذربایجان، ارمنستان به ترتیب 73، 83و 90 آمده است.

• پایین بودن میزان تورم

براساس گزارش بانک جهانی در سال 2005 میانگین وزنی تعرفه براساس داده های صندوق بین المللی پول در سال 2012، 8.2درصد بوده که 7.9 % نسبت به سال 2011 پایین می باشد. بالاترین نرخ مالیات بر درآمد در آذربایجان 35% و بالاترین نرخ مالیات برشرکت ها 24% می باشد. طبق گزارش بانک توسعه آسیایی، سهم هزینه های دولت از GDP با 6.4 % افزایش به 47.2% در سال 2013 رسیده است که در سال 2012 این افزایش برابر 0.7% بوده است. در سال 2015 میلادی نرخ تورم 21.6% بوده که نسبت به سالهای قبل افزایش داشته است.

• رشد سالانه صادرات نسبت به تولید ناخالص داخلی و مازاد بودجه عمومی دولت نسبت به تولید ناخالص داخلی

تجارت جمهوری آذربایجان با 81 کشور در سال 2014، حدود 7.6 میلیارد دلار بود. مهمترین شرکای تجاری جمهوری آذربایجان را ایران، ترکیه ، امارات متحده عربی، ایتالیا، المان، انگلستان، فرانسه و ایالات متحده تشکیل میدهند.

واردات جمهوری آذربایجان از کشورهای عضو جامعه کشورهای مستقل مشترک المنافع جمعا 750 میلیون دلار و از سایر کشورها 4560 میلیون دلار و صادرات آن به کشورهای CIS 800 میلیون دلار و دیگر کشورها 12567 میلیون دلار در سال 2014 بوده است. سرانه تولید ناخالص داخلی این کشور در سال 2013 میلادی 9.500 دلار بوده است.

بنابراین شاخص های توسعه اقتصادی جمهوری آذربایجان از سال 1990 تا 2013 رو به رشد بوده و تراز آن مثبت می باشد. به طوری که بانک جهانی این کشور را در رتبه نخست اصلاحات اقتصادی جهان در سال منتهی به 2013 میلادی معرفی کرده است. صندوق بین المللی پول برای سال 2013 نیز در گزارشی پیش بینی خود را از شرایط اقتصادهای برخی کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا عنوان کرد. صندوق بین المللی پول در این گزارش اعلام کرد سال آینده شاهد رشد اقتصادی متناسب در تقریبا اکثر این کشورهای منطقه خواهیم بود و حالا باید به این سوال پاسخ دهیم که ایا این رشد شاخص های توسعه اقتصادی تاثیری بر شاخص های توسعه سیاسی این کشور داشته یا نه؟

استخراج و تولید نفت در جمهوری آذربایجان

جمهوری آذربایجان یکی از غنی ترین مناطق نفت خیز دنیا را دارا است و سابقه طولانی در تولید نفت و گاز طبیعی دارد. علی رغم این سابقه طولانی هنوز مناطقی در این جمهوری وجود دارد که منابع ان دست نخورده باقی مانده اند.

تولید گاز طبیعی در جمهوری آذربایجان هنوز رونق چندانی نیافته و این کشور در حال حاضر کمبودهای خود را در این خصوص از کشورهای روسیه، ترکمنستان، و ایران تامین می نماید. طبق گزارشهای شرکت نفت آذربایجان در سال 2010 م تولید گاز طبیعی 0.6 تریلیون متر مکعب بود. این درحالی است که تولید سالانه این کشور در 2001 م چیزی در حدود 0.2 تریلیون مترمکعب و در سال 1992 م 0.28 تریلیون مترمکعب بود.(7)

علاوه بر توسعه میدان های نفتی که اغلب آنها آغاز شده، جمهوری آذربایجان استخراج هایی جهت ذخایر دیگر دریای خزر را نیز ادامه میدهد. در بخش دریای خزر متعلق به جمهوری آذربایجان حدود 24 نقطه که تا اندازه ای جهت حفاری مناسب می باشند مشخص شده است.

بدیهی است که توسعه بخش انرژی بر توسعه اقتصادی آذربایجان تاثیر مثبتی خواهد داشت. چشم انداز بخش انرژِی جمهوری آذربایجان بستگی به طرح های تازه ای که جهت استخراج ذخایر جدید زیر بستر دریا مورد بهره برداری قرار خوآهند گرفت.

حضور گسترده سرمایه گذاران خارجی در بخش نفت آذربایجان باعث توقف روند کاهش تولید نفت شده و در سال 1998 م ورق به سود این کشور برگشت در سال 2002 آذربایجان چهارمین سال افزایش میانگین تولید خود را پشت سر گذاشت و مقدار ان را به 310 هزار بشکه در روز رساند. این روند تا مارس 2002 تقریبا ثابت مانده و به طور متوسط با تولید روزانه 310200 بشکه در روز ادامه داشت. در حال حاضر بیش از80% تولید نفت آذربایجان از مناطق دریایی خصوصا از بخش کم عمق میدان گونشلی واقع در 60 مایلی ساحل این کشور حاصل می گردد. توسه میدان های جدید به کمک مشارکت های خارجی در دریای خزر باعث تقویت تولید نفت آذربایجان همانند سالهای اغازین ان خواهد شد. هم اکنون صادرات نفت این کشور یک میلیون بشکه در روز است و پیش بینی میشود که به  دو میلیون بشکه در روز در سال  2020 برسد.

هم اکنون آذربایجان قرارداد توسعه 21 میدان عمده این کشور را با 13 کشور از 15 کشور امضا کرده است .

تولید نفت از اولین قرارداد تولید مشترک با شرکت AIOC در سال 1997 شروع شد. در سپتامبر 1994 در آنچه که معامله قرن نامیده شد AIOC که یک کنسرسیوم مشتکل از 10 شرکت انرژی میباشد یک قرارداد 8 میلیارددلاری به مدت 30 سال برای توسعه سه میدان اذری چراغ و قسمت های عمیق دریایی میدان گونشلی با مجموع ذخیره 3/4 میلیارد بشکه نفت را به امضا رساند. در واقع همه افزایش تولید نفت آذربایجان از سال 1997 توسط شرکت AIOC صورت گرفته که رقمی بالع بر 133.5 میلیون بشکه نفت می گردید که عمدتا از میدان چراغ برداشت شده است. درچهار ماهه اول (2002) 98/1 میلیون تن نفت به طو متوسط 120 هزار بشکه در روز از سه میدان فوق الذکر توسط AIOC تولید شده است و تا پایان سال 2011 م این تولید به نزدیک یک میلیون بشکه در روز رسید. دورنمای تولید آذربایجان در دهه آینده منوط به توسعه این سه میدان می باشد.

صادرات نفت آذربایجان

در حال حاضر پایانه صادرات نفت آذربایجان خط لوله باکو – جیهان است که نفت آذربایجان را به دریای سیاه میرساند . این خط لوله به طول 1040 مایل با ظرفیت 1 میلیون بشکه در روز در حال انتقال نفت آذربایجان به اروپا میباشد. فرآورده های نفتی نظیر روغن ها به وسیله واگن ها تانکرها توسط خطوط راه آهن به بنادر گرجستان در دریای سیاه حمل میگردند.

 

پالایش نفت در جمهوری آذربایجان

نفت خام آذربایجان در دو پالایشگاه عمده این کشور پالایش میشوند. پالایشگاه آذری نفت یاق در باکو با ظرفیت 230 هزار بشکه در روز و پالایشگاه اذری نفت یاناجاق در باکوی جدید با ظرفیت 212هزار بشکه در روز

با در نظر گرفتن تولید روزانه 311200 بشکه در روز در سال 2001 م که نیمی از آن به عنوان نفت خام صادر گردید پالایگشاه های آذربایجان زیر ظرفیت خود در حدود 40% ظرفیت کل در حال فعالیت هستند .حدود 50% از تولیدات این پالایشگاه نفت کوره 28% سوخت دیزل گازوئیل 10% بنزین، 7% روغن موتور 3% نفت سفید و 2% باقیمانده بقیه فرآورده ها می باشند.

گاز طبیعی جمهوری آذربایجان

علی رغم توجه زیاد جهانی بر روی پتانسیلهای نفتی آذربایجان بخش گاز طبیعی این کشور کمتر مورد توجه قرار گرفته است ذخایر اثبات شده گاز آذربایجان در حدود 30 تریلیون پای مکعب TCF می باشد که به دلیل فقدان تاسیسات زیربنای توسعه یافته و فقدان خطوط لوله مناسب برای انتقال گاز از میادین دریایی (بیشتر ذخایر گازی این کشور در میادین دریایی هستند ) گاز طبیعی در همان محل سوزانده می شود در سال 1999 م دولت آذربایجان قانونی را به تصویب رساند که به موجب ان پروژه های تولید نفت و گاز طبیعی باید شامل طرحی برای توسعه پتانسیل های گاز طبیعی ان پروژه باشند. در حال حاضر میدان دریایی گاز طبیعی بخار بزرگترین و مهمترین منابع تولید گاز طبیعی آذربایجان به شمار می رود این میدان 40% از کل گاز طبیعی آذربایجان را در سال 2010 میلادی تامین کرده است.

بیشتر گاز طبیعی تولید شده در آذربایجان را گازهای همراه نفت تشکیل می دهد که از گاز طبیعی تولید شده در این کشور توسط شرکت ملی نفت آذربایجان و مابقی آن توسط AOIC تولید شده است .تولیدات گاز طبیعی میادین دریایی آذربایجان بینش از 21 برابر میادین خشکی است تولید گاز طبیعی این کشور در اینده بستگی به توسعه میادین نخجوان گونشلی و شاه دارد میزان ذخیره برآورد شده میدان نخجوان در حدود 900 میلیارد فوت مکعب است.

واژگان کلیدی: پیشینه ، آینده، اقتصاد، جمهوری آذربایجان