جایگاه صنعت و فناوری در هند

مریم وریج کاظمی

 پژوهشگر مسائل ژئوپلیتیک

مرکز بین المللی مطالعات صلح- IPSC

علم، فناوری و نوآوری در صنعت تأثیر زیادی بر رشد اقتصادی و توسعه اجتماعی هند داشته است. دولت از قطعنامه سیاست علمی (1958) به بیانیه سیاست فناوری (1983) به سیاست علم و فناوری (2003) و در نهایت به سیاست علم، فناوری و نوآوری (2013) حرکت کرد که نشان‌دهنده تعهد دولت‌های متوالی به ترویج علم و فناوری و تاکید بر اهمیت نوآوری مبتنی بر فناوری علم در یک دوره زمانی مشخص دارد(1). 

پیش‌بینی می‌شود که توسعه فنی و صنعتی هند از 31 میلیارد دلار در سال 2019 به 63 میلیارد دلار تا سال 2025 برسد. آمار منتشر شده نشان داد که ارزش افزوده ناخالص (GVA) صنعت هند در نیمه اول سال 2021 حدود 350.27 میلیارد دلار بود(2). این در حالیست که تولید ناخالص داخلی هند در سال 2021-2022، 9.2 درصد برآورد شده است(3). در این راستا پیش بینی ها حاکی از آن است که هوش مصنوعی نیز تا سال 2035 نرخ رشد سالانه هند را 1.3 درصد افزایش دهد(4). البته هند علیرغم اینکه دارای نتایج تحقیقاتی بالاتر از حد متوسط در زمینه هوش مصنوعی است اما هنوز نتوانسته از مزایای آن به طور کامل استفاده کند(5). 

امروزه هند به عنوان کشوری پیشرو در صنعت خودروسازی، مخابرات و فناوری اطلاعات شناخته می شود. صنعت خودرو در هند دومین صنعت با رشد سریع و یکی از بزرگ‌ترین صنعت‌ها در کل جهان است که 7.1 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را به خود اختصاص می‌دهد. بخش موتورسیکلت-دوچرخه، با 81 درصد سهم بازار به دلیل رشد طبقه متوسط و جمعیت جوان، بازار خودرو هند در اختیار دارد. صنعت خودروهای برقی نیز در حال توسعه است تا هند به اهداف انرژی های تجدیدپذیر خود دست یابد و از طریق فناوری و رشد پایدار به کاهش گرمایش جهانی و تغییرات آب و هوایی کمک نماید(6).

صنعت مخابرات هند نیز سریع‌ترین و رقابتی‌ترین صنعت در جهان است به طوری که از نظر تعداد کاربران تلفن و اینترنت، به ترتیب 1.2 میلیارد و 321 میلیون، دومین صنعت بزرگ جهان به شمار می آید. هند با بیش از نیم میلیارد مشترک اینترنت، یکی از بزرگترین و سریع ترین بازارهای در حال رشد برای مصرف کنندگان دیجیتال محسوب می شود(7). دلیل افزایش سریع شبکه مخابراتی هند تعرفه های پایین آن نسبت به دیگر مناطق در سطح جهان است که توسط اپراتورهای مخابراتی بزرگ و رقابت بیش از حد بین آنها فعال شده است. همچنین امروزه هند از ایالات متحده پیشی گرفته و پس از چین به دومین بازار بزرگ گوشی های هوشمند در جهان تبدیل شده است و بخش مخابراتی آن اکنون 7 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می دهد. هند به منظور حفظ یک صنعت مخابراتی قوی، فرآیندهای از جمله مبادلات تلفن دیجیتال و مراکز سوئیچینگ تلفن همراه با طیف گسترده ای از سیستم های انتقال با استفاده از فیبر نوری و فناوری های بی سیم را راه اندازی کرد. بهبود بخش مخابرات هند به‌ویژه استفاده از سیستم(INSAT)که یکی از بزرگ‌ترین سیستم‌های ماهواره‌ای داخلی در جهان است، به شدت از توسعه اجتماعی-اقتصادی و کاهش تناقضات روستایی و شهری کشور حمایت می کند و برنامه های آموزشی متنوعی را برای مردم روستایی هند ارائه می دهد.

امروزه صنعت فناوری اطلاعات هند از دو جزء اصلی یعنی خدمات فناوری اطلاعات و برون سپاری فرآیندهای کسب و کار تشکیل شده است و حدودا 8 درصد از تولید ناخالص داخلی کشور و 25 درصد از صادرات تولیدات آن را به خود اختصاص می دهد و هند را با وجود رقابت پذیری قوی چین و فیلیپین، به عنوان دومین صادرکننده بزرگ فناوری اطلاعات در جهان تبدیل کرده است. دفتر مرکزی دومین و سومین شرکت نرم افزاری بزرگ هند در بنگلور است که به عنوان «دره سیلیکون هند» در نظر گرفته می شود. بخش فناوری اطلاعات منجر به ایجاد اشتغال گسترده در هند شده است که 2.8 میلیون متخصص در این زمینه به طور مستقیم و 9 میلیون به طور غیرمستقیم مشغول به کار هستند. بخش فناوری اطلاعات هند زمینه اصلی رشد اقتصادی این کشور در چند دهه اخیر بوده است(8).

ضمن اینکه گسترش فناوری زمینه مساعدی را برای استارت آپ ها ایجاد کرده است. هند اخیرا به عنوان سومین اکوسیستم بزرگ استارت آپی در جهان رتبه بندی شد، زیرا این کشور اکنون دارای 26 شرکت نوپا به ارزش هر کدام بیش از یک میلیارد دلار است. این میزان موفقیت علاقه به کارآفرینی دیجیتال را به عنوان یک مسیر شغلی تشویق می کند که می تواند به ایجاد نیروی کار با هوش فناوری کمک نماید. اخیرا در یک نظرسنجی از جوانان در هند، یک سوم پاسخ دهندگان علاقه خود را به کارآفرینی به عنوان یک شغل نشان دادند. یقینا هند دارای تمامی شرایط مناسب برای رشد کارآفرینی است که با ترکیبی از تغییرات جمعیتی و روندهای اقتصادی حمایت می شود چرا که اولا هند جمعیت جوان بی‌رقیب دارد به طوری که بیش از 65 درصد از جمعیت 1.3 میلیاردی هند زیر 35 سال سن دارند و بیش از 50 درصد آنها زیر 25 سال هستند. دوم، هند با افزایش مهاجرت جوانان از مناطق روستایی به شهرها، شهرنشینی فوق العاده ای را تجربه می کند. این یک جمعیت جوان و طبقه متوسط با افزایش قدرت علاقه شدید به نوآوری دیجیتال ایجاد می کند که از دیدگاه کسب و کار منبع جذب استعداد برای نیروی کار به شمار می آید.

 هند پتانسیل زیادی از جهت استفاده از مزایای جمعیتی خود برای تمرکز بر ایجاد پیشرفت های جدید برای کالاها و خدمات مختلف دارد. هند شرایط و ابزارهای لازم را برای به دست آوردن موقعیت پیشرو در صحنه فناوری جهانی و صنعت دیجیتال دارد اما برای تحقق این پتانسیل نیازمند غلبه بر موانع متعدد است. تشویق سرمایه‌گذاری خارجی بیشتر، ارائه برنامه‌های آموزشی مناسب، تلاش برای حفظ استعدادهای داخلی و همچنین ایجاد زیرساخت‌های نظارتی مناسب، همگی برای رشد موفق صنعت و فناوری های دیجیتال حیاتی هستند. مسیر تبدیل شدن به یک بازیگر جهانی در حوزه فناوری و نوآوری ساده و بدون رقابت قوی نیست اما هند در راه تبدیل شدن به یک مدعی واقعی است. هند مدت‌هاست که خود را به عنوان مقصد برون سپاری پیشرو در جهان برای شرکت‌های جهانی به‌ویژه برای آن‌هایی که در بخش فناوری فعالیت می‌کنند، معرفی کرده است. هند از اواخر دهه 1980، زمانی که مدل آربیتراژ نیروی کار به یک راه حل مقرون به صرفه برای شرکت های چند ملیتی تبدیل شد مقصدی برای برون سپاری و خدمات پشتیبانی بوده است. این برون سپاری ثروت کشور را افزایش داد و در عین حال اشتغال بسیار ارزشمندی را فراهم کرد که به رشد شهرنشینی دامن زد.اخیرا صنعت برون سپاری این کشور 150 میلیارد دلار ارزش داشته است(9).

بدین ترتیب است که هند در رتبه سوم مطلوب ترین مکان های جهان برای سرمایه گذاری های فناوری قرار دارد. هند مدرن به طور قابل توجهی بر علم و فناوری تأکید کرده است زیرا آن را برای رشد اقتصادی پراهمیت تشخیص داد. هند طی سال‌ها پیشرفتی را نشان داده است که در آن مراکز فناوری یا نوآوری مانند بنگلور، بمبئی، دهلی و چندی گر بخش‌هایی مانند خودرو و مخابرات تجارت را افزایش و توسعه داده‌اند. این شهرها از طریق آموزش، در دسترس بودن نیروی کار آموزش دیده و نفوذ مالی، نوآوری را تقویت و ترویج می کنند. هند طی چندین سال گذشته در شاخص جهانی نوآوری (GII) در مسیر صعودی قرار داشته است و بخش های علمی مانند وزارت انرژی اتمی؛ وزارت علوم و فناوری؛ دپارتمان بیوتکنولوژی و دپارتمان فضا نقشی اساسی در غنی‌سازی نوآوری این کشور ایفا کرده‌اند(10). 

جمع بندی

کشوری مانند هند که ایجاد اشتغال یکی از موضوعات کلیدی سیاسی و امنیتی آن به شمار می آید توانسته با تکیه بر بخش فناوری، به‌ویژه تحقیقات فضایی، صنعت دیجیتال همچنین استفاده از تکنیک‌های هوش مصنوعی تا حد زیادی تنش های ژئوپلیتیکی و نگرانی ها در مورد تورم را کاهش دهد و سیاست‌ها، استراتژی‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها در خصوص صنعت و تولیدات فناوری را در مقیاس جهانی کنترل و به دست گیرد. هند در تلاش است تا با تشویق و حمایت از نوآوری‌ها در فناوری های دیجیتالی، آموزش استعدادهای فناوری و تشویق آن‌ها برای ماندن در کشور و جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی بخش‌های غیرنظامی و بخش‌های استراتژیک مانند فضا، دفاع، انرژی هسته‌ای و ابررایانه‌ها را توسعه دهد تا بتواند به طور بالقوه به یک قدرت فنی و اقتصادی در جهان تبدیل شود.

کلید واژگان: هند, صنعت, فناوری, اقتصاد, خدمات, تجارت, مریم وریج کاظمی

1. https://mashelkar.com/articles/indias-technology-journey/

2.https://www.industr.com/en/the-future-of-indian-manufacturing-bright-or-gloomy-2647032

3.https://nasscom.in/knowledge-center/publications/technology-sector-india-2022-strategic-review

4. https://www.ibef.org/industry/science-and-technology

5.https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/DPRG-05-2021-0062/full/html

6. https://www.investindia.gov.in/team-india-blogs/india100-digitally-powered-and-sustainable-tech-innovation-hub

7.https://www.mckinsey.com/capabilities/mckinsey-digital/our-insights/digital-india-technology-to-transform-a-connected-nation

8. http://www.iccrindia.net/technology/
9. https://www.weforum.org/agenda/2019/10/india-technology-development-silicon-valley/
10. https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=1756465