کارشناس مسائل عراق
مرکز بین المللی مطالعات صلح –IPSC
بعد از سرنگونی صدام در سال 2003 معارضین عراقی و شیعیان در این کشور قدرت را به دست گرفتند. بنابراین عربستان سعودی سیاست خارجی نوینی، را در قبال حکومت تازه بنیاد عراق، در قیاس با حکومت حزب بعث، اتخاذ کرد. در سال های گذشته روابط عراق و عربستان وارد مرحله نوینی شده است. در واقع ریاض تلاش کرده است با افزایش توجه به عراق روابط دیپلماتیک سیاسی اقتصادی و امنیتی خود را با عراق افزایش دهد. در این بین برای بررسی بیشتر وضعیت روابط عراق و عربستان و گفتگویی با دکتر صباح زنگنه کارشناس مسائل عراق داشته ایم:
واژگان کلیدی: رویکرد ریاض ، عراق، مهار، نفوذ جمهوری اسلامی ایران
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به نوع گزارش ها و خبرهای مختلفی در مورد حضور بنگاه ها و شرکت های اقتصادی در عراق، عربستان چه رویکرد در حوزه اقتصادی را پیگیری می‌کند،
عربستان از نظر اقتصادی تلاش کرده است تا زمين هايي را در جنوب عراق بخرد یا اجاره دراز مدت كند. در واقع آنها زمینها را به عنوان مزارع کشت علوفه ای در آورد تا مشکلی خود از نظر کمبود آب را جبران کند. بدين ترتیب با انتقال محصولات به عربستان گاوداری ها مي تواند توسعه يابند و نیازهای خود را به علوفه تامین کنند و همچنان در تولید لبنیات گام بردارد و محصولات لبنی را به عراق و منطقه صادر کند. همچنين عربستان درمناطقی با خرید برخی از صنایع به عنوان عامل موثری در آن صنعت عمل کند و بخش دیگری نیز تلاش کرده است با دادن کمکهای خاص به برخي از صنعتگران و توجه آنها را از توسعه نفت و صنعت نفت عراق مانع گردد. چرا که اگر توليد نفت عراق افزایش پیدا کند، د این کشور می‌تواند رقیبی جدی برای تولید نفت و صادرات عربستان باشد و در خواهد آمد. در نتیجه عربستان جایگاه خود را عنوان تولید عضو اوپک در نفت دست خواهد داد. در واقع سیاست های متنوع و جهت‌گیری مختلفي از سوی عربستان در حوزه اقتصادی در عراق در حال پیگیری است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به رویکرد قدرتمند عربستان در ترویج سلفی گری و همچنین در تاسیس بنیادهای بحث العالمیه در جهان اسلام، عربستان با چه رویکردی در حوزه ترویج و تبلیغ مثل دیگری عربستانی در بین در مناطق مختلف اهل سنت عراق انجام داده است؟
این اقدامات متنوع بوده است. اولاً نیروهای مجرم و جنایتکاري كه در زندان های عربستان حضور داشتند قبلا با گرفتن تعهد به سمت مرزهای سوریه و عراق ارسال کرده است و تلاش کردن آنها را وارد سوریه و عراق کند و با هر اقدامی در ترویج تفکرات وهابی و سلفی هست انجام دهند و حتی دست به اقدامات خشونت بار و کشتار و غیره نیز بزنند. در بعد دیگر با ارتباط با تحصیل کردگان دانشگاه های مذهبی در عربستان، مصر و.. یا حتی در عراق و ترکیه سعی کرده و با اعطای تسهیلات ، کمک های ماهانه، بورس و دعوت به عربستان نوعی شست‌وشوی مغزي انجام دهد و به کشور عراق مبلغ تفکر سلفی یا نظام عربستان باشند. در بخش دیگری از روزنامه نگار ها و موسسات مطبوعاتی و رسانه ای و … زن ها خواسته تا مطابق سیاست های تبلیغاتی عربستان سعودی کار کنند و حتی در جاهایی موسسات سازمان های رسانه ای و مطبوعاتی آنها كلا را خریداری کرده است و فعالان آن موسسات را به عنوان کارمند و مزدوران خود به کار گرفته است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در انتخابات اخیر پارلمانی عراق مباحث بسیار مختلفی در مورد نوع نفوذ عربستان در بین در واقع شخصیت های عراقی اهل سنت و همچنین جنگ های سیاسی این کشور منتشر شد نفوذ و حضور عربستان در بین جریانهای سیاسی اهل سنت در عراق چگونه است؟
عربستان تلاش کرده است ایران را به عنوان رقیب خود در عراق تلقی کند و سعي کرده و عراقي ها را تبلیغات نزدیک شدن به مراکز قدرت، احزاب، همچنین به صورت های مختلف ديگر ، خود را به مردم نزدیک و نسبت به ايران بدبین کنند و ایران را منفی نشان دهد. ظاهراً رياض تصور می کند که حضور ایران در عراق و تمایلات مردمی مردمی ایران نسبت به ایران مانع حضور و فعالیت كشور عربستان می شود . لذا از راه راه اندازی تبلیغات گوناگون ، منفی بافی و ايجاد فضای تبلیغاتی منفی رسانه ای جایگاه ایران را در بين مردم عراق تضعیف کند و آنان را از
جمهوری اسلامی ایران دور کند .
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به نوع رابطه عربستان با جریان های مختلف شیعه در عراق و دامنه نفوذ و ارتباط جریان های شیعی عربستان چگونه است و ریاض تا چه حد توانسته است روابط گسترده اي با آنها برقرار کند؟
جایگاه عربستان هنوز در بین شیعیان عراق ضعیف است. این کشور تلاش بسیار زیادی از طریق از طریق عشایر شیعي و برخی از آخوندها و روحانیان انجام داده است تا خود را در بین جریان های شیعه افزایش دهد. اين رويكرد با ارائه کمکها ، پول، هدایا ، سفر به عربستان و روشهای مختلف ديگر جذب کند و نوعی شکاف در بین شیعیان انجام دهد، اما تاکنون توفیقی نداشته و اقبالی نیافته است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: سطوح و میزان نفوذ عربستان در بین جریان های برتر در اقلیم کردستان عراق تا چه اندازه است
روابط عربستان عربستان تلاش کرده است و تماس های بسیاری با کردهای عراق در منطقه اقليم کردستان داشته باشد و سران احزاب کُرد را به عربستان دعوت کند و همچنین نمایندگانی برای مذاکره با اعضا و مختلف کردی بفرستد. رياض حتی در مورد بحث رفراندوم در سال گذشته تلاش های انجام داد تا كمك هايي كند و تبلیغات خود را به راحتی به نفع رفراندوم جهت داد. در مجموع عربستان تلاش کرده است كردها را به عنوان یک عامل مخرب در روابط منطقه اي با عراق و سوریه تحریک و از آنها سوء استفاده کند. اما این اقدام ظرفیت بسیار محدودی دارد و نتیجه گیری عايد اين کشور نشده است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چشم انداز روابط عراق و عربستان را چگونه می بینید؟
مجموعه اقدامات عربستان در عراق نوعي حساسیت‌های شديدتري نسبت به حضور عربستان در عراق را ایجاد کرده است و بخشی از آنجا كه حساسيت كمتر بوده است نوعي سمپادی براي عربستان ايجاد کرده است، اما مجموع در مجموع باید گفت با توجه به شاخص انتخابات انتخابات اخیر پارلمانی عراق ، عربستان با وجود تلاش و کوشش بسیار زیاد برای جریان و اشخاص مورد نظر خود با وجود تمام تلاش ها و و و تداوم رویکرد در بعد از سقوط صدام در عراق نهایتاً عربستان نتوانست تعدادی از شخصیت ها و جریان هایی که به دنبال افزایش حضور در پارلمان عراق بود (در بین اهل سنت و شیعیان) وارد پارلمان کند. این امر نشان می دهد سیاست هایی که مبتنی بر تزریق پول بدون زمینه‌ای مردمی و بدون پیش زمینه های تاریخی فرهنگی و اجتماعي معمولا با شکست روبرو می گردد.
