علل همکاری اسرائیل و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس- بخش پاياني

زهرا شریف زاده

پژوهشگر روابط بين الملل

مرکز بین المللی مطالعات صلح –  IPSC

 

زمينه هاي ديگر همکاری

در سالنامه درگیری های خاورمیانه ، همیشه مواردی از همکاری اسرائیل و دشمنان عرب در زمینه های اشتراک اطلاعات و فروش سلاح وجود داشته است.

داستانهای زیادی از برخوردهای مخفیانه در قایق های تفریحی دریای سرخ بین مدیران سرویس های اطلاعاتی سعودی و اسرائیل استفاده از شرکت های کم اهمیت ، آدرس های خارج از کشور و سایر مکانیسم های قانونی وجود دارد. کارآفرینان اسرائیلی غالباً مشتریانی را در خلیج فارس پیدا کرده اند که محصولاتی از گوجه ،گیلاس و شلنگ های آبیاری قطره ای گرفته تا نرم افزار بررسی کامپیوتر و بسته های عمیق دارند.

به طور رسمی ، اتحادیه عرب از سال 1951 تحریم علیه اسرائیل را حفظ کرده است ، در یک مرحله لیست سیاه بیش از 8500 شرکت تهیه شده است که از فروش محصولات خود در جهان عرب ممنوع شده اند زیرا آنها با دولت یهود تجارت می کردند. با این حال ، تحریم ها  پس از امضای معاهدات صلح با اسرائیل و مصر و اردن از دست رفت.تلاش های فلسطین برای نبرد اقتصادی با اسرائیل از طریق تحریم ، واگذاری و مجازات (BDS) ، که هدف اصلی آن شرکت هایی است که در شهرک های کرانه باختری فعالیت می کنند ، عناوین مطلوبی را ایجاد کرده است اما تأثیر مادی کمی ایجاد کرده است. از جمله عواملی که جنبش تحریم ها را کند کرده است ، تقاضای تولید شده توسط محصولات اسرائیلی از جمله برنامه ناوبری Waze و پیام رسان WhatsApp است که به ویژه در کشورهای عربی محبوب هستند.

اسرائیل همچنین به منبع اصلی ابزاری تبدیل شده است که  از امارات ، عربستان سعودی و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس برای جاسوسی مخالفان در داخل و خارج از کشور استفاده می کنند. شرکتهایی مانند NSO Group و Verint Systems ، دفتر مرکزی هر دو در مرکز ساحلی اسرائیل هرتزلیا ، خدمات جاسوسی شورای همکاری خلیج فارس کالاهایی را فراهم کرده است که به آنها امکان هک تلفن های همراه ، رهگیری پیام های رایانه ای و تجزیه و تحلیل داده ها را می دهد.

با توجه به روابط گسترده شورای همکاری خلیج فارس و اسرائیل در مورد مسئله فلسطین و همچنین عدم وجود رسمیت رسمی دولت اسرائیل توسط شورای همکاری خلیج فارس ، بیشترتماس درگذشته بصورت مخفیانه یا از طریق واسطه صورت می گرفت. یک استثنا بین سالهای 1996 و 2000 زمانی اتفاق افتاد که عمان و قطر میزبان مراکز بازرگانی رسمی دیپلماتیک اسرائیل بودند. با این حال ، اینها در اثر همبستگی با فلسطینیان پس از انتفاضه یا قیام دوم مسدود شدند.

گرچه ، به طور فزاینده ای ، ارتباطات سیاسی شروع به آشکار شدن می کنند. برجسته ترین نمونه سفر نتانیاهو به عمان در اکتبر 2018 بود. در حالی که این رویداد قبلاً اعلام نشده بود ، پس از خروج نتانیاهو از کشور ، این رویداد تبلیغ شد. سپس ، نتانیاهو و همسرش سارا در خبرهای تلویزیونی کنترل شده توسط عمان به همراه سلطان قابوس بن سعید فقید عمانی در تور شخصی کاخ خود در مسقط نشان داده شدند.

نتانیاهو اولین رهبر اسرائیل نبود که از عمان دیدار کرد ، اگرچه سفر وی توسط نخست وزیر در بیست و دو سال گذشته بود. سلف او ، ییتزاک رابین ، در سال 1994 در قصر خود با سلطان دیدار کرد.اوج درگیری اعراب و اسرائیل با توافقنامه اسلو برافروخته شد. پس از ترور رابین یک سال بعد ، نخست وزیر پیشین رژیم صهیونیستی ، شیمون پرز ، میزبان یوسف بن علوی وزیر امور خارجه عمان در قدس بود و سپس در سال 1996 خود از عمان دیدار کرد.

تقریباً در همان زمان که نتانیاهو به مسقط رفت ، تعدادی از وزرای کابینه وی در امارات حاضر شدند. وزیر وقت ارتباطات  اسرائیل ایوب کارا در یک کنفرانس بین المللی مخابرات سخنرانی کرد و وزیر حمل و نقل اسرائیل کاتز طرحی را برای یک شبکه قطار منطقه ای از بندر حیفا اسرائیل به بندر دمام عربستان متصل کرد که از طریق اردن متصل می شود. کاتز ، در حالی که در پست وزیر خارجه انجام وظیفه می کرد، با خالد بن احمد آل خلیفه ، همتای بحرینی خود در واشنگتن دیدار کرد و عکسی را که آنها در جلسات پذیرش وزارت امور خارجه ایالات متحده در ژوئیه 2019 گرفته اند ، پخش کرد.

محمد بن سلمان ، ولیعهد سعودی ، هنگامی که در سال 2018 به ایالات متحده رفت ، وقت خود را برای ملاقات با رهبران یهودی ایالات متحده اختصاص داد. نتانیاهو قدردانی خود را بعداً پس از قتل خاشقچی نشان داد ، زمانی که MBS به دوستان خود احتیاج داشت. اکنون ، چندین کشور خلیج فارس در میان بیماری همه گیر19 COVID-  برای کمک به مبارزه با ویروس به اسرائیل مراجعه کردند. لانا نوسیبه ، سفیر امارات در سازمان ملل گفت که تهدید مشترک نشان داده است که “زمینه های زیادی برای همکاری” با اسرائیل در زمینه پژوهش پزشکی می باشد.

این اظهارات رهبران در اسرائیل و خلیج فارس بیانگر نرم شدن لفاظی ها است زیرا هر یک از آنها ارزش کار مشترک برای رسیدگی به امور اقتصادی و امنیتی را تشخیص می دهند.به طور گسترده تر ، به نظر می رسد افزایش روابط اسرائیل و خلیج فارس در تجارت ، فرهنگ ، علوم ، ورزش ، جهانگردی و حتی مذهب باعث کاهش بیشتر عزم سیاسی عرب علیه اسرائیل و تسهیل همکاری های بیشتر می شود.

در خصوص همکاری های پزشکی می توان گفت:واکنش به بیماری همه گیر 19 COVID- توجه پزشکی را به عنوان یکی از مناطق امیدوار کننده برای اتحاد خلیج فارس و اسرائیل قرار داده است. بحرین و یک کشور دیگر حاشیه خلیج فارس در ارتباط با یک مرکز درمانی در تل هشومیر خواهان همکاری برای مبارزه با کرونا شده‌اند و سفیر امارات در سازمان ملل نیز به صورت علنی از تمایل دولت این کشور برای همکاری با اسرائیل در جهت ساخت واکسن خبر داده است. 

خاخام مارک اشنیر رئیس بنیاد تفاهم نژادی که روابط گسترده‌ای در کشورهای حاشیه خلیج فارس دارد، گفت: رهبران کشورهای خلیج فارس بارها و بارها گفته‌اند که با منابع، ثروت و ابتکار اسرائیل می‌توانیم یک واکسن و درمان بسازیم. آنها همه گیری کرونا را فرصتی برای همکاری بین خودشان و اسرائیل دیده‌اند. 

سالهاست که بیمارستانهای اسرائیل بیماران برجسته خلیج فارس را که از سطح بالایی از مراقبت بدون نیاز به سفر به اروپا یا ایالات متحده نیاز دارند پذیرش و مخفیانه درمان می کنند. بیمارستان هایی مانند Assuta و Sheba اکنون به دنبال بازاریابی خود به عنوان قطب های منطقه ای گردشگری پزشکی هستند. مدیر شبا ، دکتر ییتزاک کریس ، یکی از معدود اسرائیلی هایی بود که برای “صلح برای رفاه” دولت ترامپ به بحرین دعوت شد.کارگاه آموزشی در سال2019 جایی که او با همتایان خلیج فارس متحد شد. شرکت های نوپای پزشکی اسرائیل به طور مشابه خلیج فارس را به عنوان یک بازار مهم می دانند . بین شرکت ها در اسرائیل و امارات در مورد تحقیقات برای مبارزه با ویروس کرونا همکاری های مداوم وجود دارد.

بارزترین حضور اسرائیل در خلیج فارس در حال حاضر در دبی در حال ساخت است ، جایی که این کشور یکی از 192 کشوری است که در نمایشگاه جهانی نمایشگاه غرفه ای را برگزار می کند ، که در ابتدا برای سال 2020 برنامه ریزی شده بود ، اما به دلیل بیماری همه گیر19  COVID- به اکتبر 2021موکول شده است . از این نمایشگاه برای نمایش قدرت فنی اسرائیل و همچنین اشتیاق آن برای پذیرش به عنوان یک همسایه صلح آمیز استفاده خواهد شد. مقامات ارشد اورشلیم برای امتحان جزئیات دیپلماتیک ، از جمله تغییر در سیاست که برای اولین بار به شهروندان اسرائیلی اجازه می دهد از ملیت خود استفاده کنند ، از امارات متحده عربی بازدید کرده اند.وگذرنامه برای بازدید از یک کشور خلیج فارس داشته باشند .در حالی که در گذشته فقط اسرائیلی ها با دو تابعیت می توانستند وارد این کشور شوند ، امارات متحده عربی در حال بررسی سیاست جدیدی است که اجازه ورود به گذرنامه های اسرائیلی را پس از نمایشگاه صادر کند ، یک مقام گردشگری به روزنامه اسرائیلی یدیعوت آهارونوت[1] گفت. جام جهانی 2022 در قطر است و  متعهد شد هواداران اسرائیلی را هنگام برگزاری مسابقات دعوت کند.

• در مورد جهانگردان اسرائیلی بسیاری از اسرائیلی ها مجذوب سفر به کشورهای حاشیه خلیج فارس می شوند به ویژه جذابیت  های  دبی.اسرائیلی ها در صفحات عبری فیس بوک که توسط آژانس های گردشگری تازه تأسیس شده ارسال شده اند ، در مورد بازدید از آسمان خراش، برج 162 طبقه برج خلیفه ، خرید بلیط آسانسور برای پیست اسکی داخلی در بازار امارات و رزرو هتل در جزایر نخل درخت مانند ، به دنبال مشاوره هستند.

در مصاحبه تعدادی از گردشگران اسرائیلی چنین گفتند:

1- مقصد بسیاری از گردشگران اسرائیلی برای فحشا، تا کنون «بخارست» پایتخت رومانی بود و او گمان می‌کرد که این شهر پایتخت تن فروشی در جهان باشد، اما او اکنون فهمیده است که «دبی» بیش از دیگر نقاط جهان مستحق این عنوان است.

2- در دبی در هر هتل و کافه‌ای که قدم بگذاری، زبان عبری به گوشت خواهد خورد. تاجران اسرائیلی را می‌بینی که درباره تن فروشی صحبت می‌کنند. آن‌ها بارها به دبی آمده‌اند و به صورت خیلی آرام بدون ممانعتی از جانب مقامات اماراتی به تجارت انسان مشغول هستند.

همچنانکه در شبکه ۱۳ رژیم صهیونیستی با اشاره به اینکه در مهمانی‌های شبانه و در هتل‌ها، فاصله اجتماعی رعایت نمی‌شود و گردشگران اسرائیلی توجهی به مسائل بهداشتی ندارند، گفت که فعالان اجتماعی بارها از کابینه صهیونیستی خواسته‌اند تا سفر به امارات را از ترس افزایش شیوع ویروس کرونا ممنوع کند، اما تل آویو از بیم ایجاد بحران دیپلماتیک قصد چنین کاری را ندارد. حتی وزارت بهداشت رژیم صهیونیستی چندی پیش امارات را «وضعیت قرمز کرونایی» اعلام کرد و خواستار قرنطینه گردشگرانی شد که به تازگی از امارات بازگشته‌اند، اما وزارت خارجه این رژیم فورا وارد شد و این وضعیت را لغو کرد.

• در امر مشارکت ورزشی وزیر فرهنگ و ورزش سابق اسرائیل میری ریگف تیم جودوی اسرائیل را در اکتبر 2018 به ابوظبی همراهی کرد ، جایی که یکی از این ورزشکاران یک مدال طلا را به خانه برد. برای اولین بار ،اماراتی ها اجازه پخش سرود ملی اسرائیل و نمایش پرچم آبی و سفید آن را دادند.در یک رویداد مشابه یک سال قبل ، سرود و پرچم ممنوع شد ، و باعث یک مشکل در روابط دیپلماتیک گردید. گنجاندن اسرائیل در فوریه سال 2020 در مسابقات دوچرخه سواری امارات و شرکت در جام جهانی فیفا 2022 ، به میزبانی قطر ، دو تصویر دیگر از گرم شدن روابط در این حوزه است.
• علیرغم تحریم اعراب ، عربستان سعودی با اسرائیل همکاری کرده است تا به شهروندان عرب خود اجازه دهد برای زیارت حج و عمره به مکه سفر کنند. یکی از عناصر اصلی آینده اسرائیلی-فلسطینی توافقنامه صلح جاذبه اورشلیم برای مسلمانان از منظر گردشگری خواهد بود که برگزار می شود. برنامه اقتصادی ترامپ برای منطقه که سال گذشته در بحرین رونمایی شد ، بخشی از بیت المقدس شرقی را برای هتل های جدید در نظر گرفته است که می تواند زائران خلیج فارس و سراسر جهان اسلام را در خود جای دهد و پول را به اقتصاد اسرائیل و فلسطین منتقل کند.

هرچند از ورود اسرائیلی ها به ایالت های شورای همکاری خلیج فارس ممانعت می شد ، و از مسافران درخواست می شد دین خود را اعلام کنند و همچنین از ورود یهودیان نیز خودداری شد. بحرین تنها کشوری در شورای همکاری خلیج فارس با جمعیت یهودی بومی ، هر چند اندک است.

• در طول کنفرانس راه اندازی برنامه اقتصادی ترامپ ، واحد کنیسه کشور جزیره برای یک سرویس صبحگاهی نادر افتتاح شد .در  همین حال ، در امارات متحده عربی ، یک جامعه جدید یهودی متشکل از مهاجران از یک کنیسه در دبی پشتیبانی می کند که هر هفته خدمات شنبه را برگزار می کند.

کنیسه دوم توسط Chabad Lubavitch آغاز شد .این سازمان در سال 2020 درهای خود را باز كرد و به برخی از رقابتها دامن زد . یك زن برای تهیه غذای كوشر برای مسافران تجارت غذا را شروع كرد ،  و گروه چاباد با مرغداری در امارات متحده عربی برای فروش محصولی که مطابق با الزامات ذبح کوشر و حلال باشد مشاركت كردند این امر مرغ را برای فروش هم به یهودیان و هم به مسلمانان تبدیل می کند. علاقه داشتن به اسرائیل و تاریخ یهودیان در خلیج فارس نیز توسط درام تلویزیونی” ام هارون” ، به زبان عربی به معنای “مادر هارون” ، که توسط MBC متعلق به عربستان سعودی است ،دنبال می گردد.امارات متحده عربی به عنوان محور مبارزات خود در سال 2019 برای ساختن امارات به عنوان الگویی برای تحمل اقلیت های مذهبی و قومی ، برای ساخت یک محوطه نماز عظیم در ابوظبی با یک مسجد ، یک کلیسا و یک کنیسه اعلام آمادگی کرد.

• مشارکت های مالی اسرائیل و خلیج در حال گسترش است. از جمله سودآورترین خدمات دبی جهانی DP و خدمات حمل و نقل یکپارچه مستقر در حیفا است که سرمایه گذاری های مشترکی را در سراسر کشور انجام داده است.
• این واقعیت که WeWork توسط کارآفرین آدام نویمان متولد اسرائیل  تاسیس شد ، مانع از سرمایه گذاری میلیارد دلاری عربستان سعودی و ابوظبی در سرمایه گذاری میلیاردی در شرکت از طریق   SoftBank    ژاپن قبل از سقوط آن در سال 2019 نشد. Credit Suisse یک صندوق 1 میلیارد دلاری از بازارهای نوظهور در در سال 2010 ، که بیشترین سهام توسط سازمان سرمایه گذاری قطر ، گروه اولایان عربستان سعودی و گروه IDB اسرائیل می باشد.
• موقعیت جغرافیایی اسرائیل به عنوان پل زمینی بین آسیا و آفریقا نیز فرصت هایی را فراهم می کند.عربستان سعودی به دنبال داشتن شرکت دولتی Eilat-Ashkelon Pipeline که شرکت اسرائیل است انتقال خط لوله 160 مایل نفت از Eilat در دریای سرخ تا Ashkelon در مدیترانه را اداره می کند. این خط لوله کانال سوئز را دور می زند و هزینه حمل و نقل به اروپا و آمریکای شمالی را کاهش می دهد.

نتیجه:

عادی سازی روابط بین اسرائیل و امارات متحده عربی ممکن است زمینه‌ای برای توافق‌های مشابه با دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس باشد. این اقدام ممکن است به تقویت مناسبات اقتصادی، سیاسی و امنیتی بین دو دولت کمک کند هرچند که این توافق نگرانی بزرگی را برای فلسطینی‌ها باقیمانده گذاشته است، به ویژه که اسرائیل فقط توافق کرده برنامه‌های الحاق بخش‌هایی از کرانه باختری را به حالت تعلیق درآورد.

برخی بر این باور بودند که تماس‌های محرمانه مقامات اسرائیل و کشورهای عربی از جمله امارات متحده عربی بیشتر سمبولیک است تا اقدامی عملی در جهت توسعه روابط.عمیق‌تر شدن سطح همکاری‌ها بین اسرائیل و امارات متحده عربی، تا حدودی جبران شکست کنفرانس امنیت خاورمیانه است که در ورشو، پایتخت لهستان برگزار شد. در این کنفرانس شماری از کشورهای عربی و اسرائیل حاضر بودند، اما نتوانستند هدف تعریف شده صف‌آرایی علیه ایران را محقق کنند.

تبدیل شدن امارات متحده عربی به پایگاه رسمی عملیات موساد و دیگر سرویس های اطلاعاتی رژیم صهیونیستی که در واقع تحول بزرگی در روند اقدامات جاسوسی ـ امنیتی و تخریبی اسرائیل در منطقه به وجود خواهد آورد

از طرفی این احتمال نیز وجود دارد که روند عادی سازی روابط این کشورها با اسرائیل منجر به همکاری های نظامی و امنیتی و حتی مشارکت این کشورها در مانورهای نظامی مشترک با این رژیم شود که در این صورت شرایط امنیتی جدیدی را در منطقه شاهد خواهیم بود و بیشترین آسیب را نیز این کشورها خواهند دید.

دیگر اینکه  اقدامات ایذایی رژیم صهیونیستی در امارات برای اخلال در مناسبات تجاری ایران با دبی است. احتمال حضور شرکت های اسراییلی در امارات موضوعی است که رسانه های اسراییلی روی آن تبلیغات زیادی کرده اند ولی واقعیت این است که این حضور از سوی مردم منطقه قابل پذیرش نخواهد بود؛ ضمن آن که برخی مقامات رژیم صهیونیستی گفته است، حضور اسراییلی ها در منطقه می‌تواند به عنوان اهدافی از سوی ایران مدنظر قرار گیرد. وی گفته است: فکر نمی کنم که تهدید بخصوصی علیه اسرائیلی هایی که در پی نهایی شدن عادی سازی روابط بحرین با اسرائیل به این کشور سفر خواهند کرد وجود داشته باشد، اما یک تهدید جدی بالقوه وجود دارد و آن هم این است که ممکن است ایرانی ها این را فرصتی برای حمله به اسرائیلی ها در نظر بگیرند.

منابع:

بیژن،عارف(1399)،”بررسی توافقنامه اسرائیل- امارات متحده عربی و پیامدهای آن برای ایران

“،http://www.css.ir

“تبدیل دبی به مرکز فساد و فحشای گردشگران اسرائیلی”،(1399)،سایت خبری ایران دیپلماسی،کدخبری 1998310

http://irdiplomacy.ir/fa/news/1998310

“جروزالم پست: تمایل سه کشور عربی برای همکاری با اسراییل در زمینه کرونا“،(1399)،

سایت خبری ایرنا https://www.irna.ir/news/83782793

شادمانی،مهدیه و یزدانی،عنایت(1397)،”دکترین اتحاد پیرامونی وامنیت اسرائیل“،فصلنامه مطالعات سیاسی،سال دهم،شماره40،تابستان1397

“گزارش نیوزویک از قدرت نظامی ایران و اسرائیل“،(1398)،کدخبری 182513 سایت بهار نیوز

Melissa Denchak,Melissa(2019),”Fracking”, https://www.nrdc.org/stories/fracking-101#whatis

Yaron Katz,Yaron(2018),” Technology and Innovation in Israel: Advancing Competitive Position in a Global Environment”, https://www.researchgate.net

 Brennan,David (2018),” How Does Israel‘s Military Compare to Iran?“https://www.newsweek.com/how-does-israels-military-compare-iran-961120

[1] Yedioth Aharonoth

واژگان كليدي: علل, همکاری, اسرائیل عربستان, امارات, عمان ,بحرين ,شورای همکاری ,خلیج فارس ,زهرا شریف زاده