مرکز بین المللی مطالعات صلح - IPSC

تحولات سوریه و آینده روابط با اتحادیه عرب – بخش دوم

اشتراک

مريم خالقي نژاد

كارشناس مسائل خاورميانه

مرکز بین المللی مطالعات صلح IPSC

واکنش برخی از مهمترین کشورهای حوزه اتحادیه عرب نیز به پیروزی تقریبا کامل بشار اسد از مهمترین تحولاتی است که آینده سیاسی سوریه را در روابطش با اتحادیه عرب رقم می­زند که برخی از مهمترین کشورها اتحادیه عرب یعنی قطر، الجزایر و عربستان و متحدانش در ذیل مورد بررسی قرار گرفته­ اند.

  • قطر نیز که قبلا یکی از مخالفان دولت سوریه بود و سوری­ها از پوشش رسانه­ های قطر برای مخالفت با دولت بشار اسد و سوریه ناراضی بودند اما اکنون این کشور نیز خواهان از سرگیری روابط با سوریه و دولت بشار اسد هستند به این دلیل که از یک سو قطر درگیر برخی بحران­ها با عربستان، امارات، مصر و بحرین است و همچنین با عطف به پیروزی بشار اسد در جنگ­های داخلی، مسائل سوریه به نظر می­رسد دیگر برای دوحه در راس برخی امور سیاسی نباشد و همچنین تضعیف گروه مورد حمایت قطر به نام “فلیق الرحمن” ازدیگر دلایل تغییر موضع سیاسی قطر به خصوص در بخش حمیات رسانه­ای از مخالفان دولت سوریه است. مهمتر آنكه قطر می­تواند و تمایل دارد از این روابط برای کاستن از انزوای خود در خلیج فارس استفاده نماید. اگرچه این روابط هنوز در سطوح اولیه و اغازین قرار دارد اما با عطف به درگیری قطر در بحران­ها و انزوای آن در منطقه و تلاش سوریه بعد از پیروزی در جنگ­های داخلی به نظر می­رسد اگر شرایط قطر از نظر رقابت با عربستان و متحدانش و انزوای آن در خلیج فارس همچنان ادامه دار باشد با گذشت زمان این روابط افزایش پیدا کند اما اگر قطر از این بحران­ها و انزوا خارج شود دو احتمال وجود دارد یکی تیره شدن دوباره روابط و دوم تلاش برای بهبود روابط و استفاده از سوریه به عنوان وزنه در مقابل رقبای خود در منطقه که با توجه به مشکلات میان کشورهای اتحادیه عرب احتمال اول بعید به نظر می­رسد که قطر پس از تلاشهای وافر در صورت عادی شدن روابطش با کشورهای نام برده بخواهد روابط تازه شکل گرفته خود را هرچند در پله­ های اولیه با سوریه دچار مشکل نماید.

  • از دیگر کشورهای مهم الجزایر است که این کشور از دیرباز با سوریه روابط تاریخی هرچند پر فراز و نشیب را داشته است، اما در طی بحران سوریه مخالف دخالت خارجی در امور سوریه بوده است. الجزایر که از سال­های نخست پس از استقلال خود دارای روابط پرفراز و نشیبی با این کشور بوده است در خصوص بحران سوریه نیز با عربستان و متحدان داخلی و خارجی­اش مخالف است. همانطور که قبلا ذکر شد مقامات الجزایر اخراج سوریه از اتحادیه عربی را اشتباه اعلام کرده­اند و اکنون خواستار بازگشت سوریه به اتحادیه عرب هستند چرا که الجزایر می­تواند با متحد شدن با کشورهایی همچون سوریه در مقابل عربستان ومتحدانش قد علم کند و لذا روابط الجزایر و سوریه به نظر می­رسد حتی قوی­تر از سال­های کنونی شکل گیرد.

  • اما بعد دیگر تغییر روابط کشورهای عربی با سوریه به عربستان و متحدانش از جمله بحرین و امارات متحده عربی برمی­گردد. اگرچه از سرگیری و تمایل به رابطه با سوریه مشاهده می­شود اما این اقدام نمی­تواند به معنای پایان مخالفت­ها با سوریه باشد. پس از اعلام خروج نیروهای امریکایی از سوریه توسط ترامپ عربستان ومتحدانش به خصوص بحرین و امارات به طور آشکاری تغییر رویه دادند و خواستار از سرگیری روابط با سوریه شدند این درحالی بود که تا قبل از این دوران عربستان و متحدانش خواهان برکناری دولت بشار اسد بودند. اما این از سرگیری روابط کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس می­تواند یکی ناشی از عقب نشینی متحدان خارجی مانند امریکا باشد و همچنین تلاش برای جذب سوریه به پیوستن در حلقه متحدان باشد تا به اهداف مقابل از جمله انزوای بیشتر قطر بپردازند و همچنین از دیگر سو می­تواند پس از شکست تاکتیک­های نظامی و روش سخت برای براندازی دولت اسد اکنون با استفاده از روش­های نرم و روابط سیاسی به این امر دست یابند و در آخر نیز شاید به اشتباهات خود برای براندازی دولت سوریه پی برده­اند که این امر کمی محال به نظر می­رسد و آنچه از همه مقوم­تر است خارج شدن نیروهای متحدان خارجی و تغییر رویه برخی متحدان داخلی در سوریه و درگیری­های مختلف کشورهای عضو اتحادیه عرب با یکدیگر عامل چنین تغییر رویه­ای می­باشد.

جمع بندی

در یک جمع بندی با توجه به ذکر نیات و مقاصد برخی از کشورهای عرب برای از سرگیری روابط با سوریه آنچه اشکار است آن است که اگر چه هنوز دولت اسد به پیروزی نهایی و پاکسازی کامل سوریه از نیروهای تروریستی نرسیده است، اما شواهد مبنی بر جان گرفتن دوباره دولت سوریه است و در مقابل کشورهای عرب که سال­ها خاطر جمع بودند از اینکه سوریه درگیر بحران است اکنون که درگیری­های جدیدی بوجود آمده است می­ خواهند از سوریه به عنوان اهرمی در مقابل رقبای خود استفاده کنند و به خصوص از همه مهمتر خروج نیروهای خارجی مانند امریکا از این صحنه است که ترسی در دل مخالفان دولت بشار اسد برای ادامه مبارزه را طنین انداز کرده است.

بر همین اساس چه از روی نیاز به اتحاد با سوریه و چه از روی ترس از جای خالی ابرقدرت­ها اکنون کشور سوریه شاهد موجی از درخواست­های اشکار و پنهان برای از سرگیری روابط با کشورهای عربی است که ادامه دار بودن این امر به دو مورد مهم درون اتحادیه بستگی دارد :

  • مسائل داخلی سوریه یعنی تمایل سوریه به ارتباط با کشورهای اتحادیه عربی و اتخاذ سیاست­های درست در مقابل جبهه­بندی­های سیاسی داخل اتحادیه عرب
  • مسائل خارجی مانند انزوای قطر و ادامه آن، مشکلات میان کشورهای اتحادیه عرب، خروج نیروهای خارجی و حامیان عربستان مانند امریکا از سوریه و ….

واژگان کلیدی: تحولات، سوریه ، آینده، روابط ، اتحادیه عرب

مطالب مرتبط