بررسی رویدادهای عراق در ماه آذر

اردشیر پشنگ

مرکز بین المللی مطالعات صلح-IPSC

آخرین روزهای سال 2010 میلادی (همزمان با ماه آذر) برای عراقی ها توام با پایان پذیرفتن یک دوره طولانی مدت بن بست و بحران سیاسی در این کشور بود. بحرانی که رسماً 289 روز به طول انجامید  و خود تبدیل به یک رکورد بین المللی در جهان سیاست شد. البته عراقی ها این رکورد را با یک رکورد شکنی دیگر به اتمام رساندند نوری مالکی در پایان ماه آذر با معرفی کابینه ای با 42 عضو رکورد کابینه 40 عضوی هندوستان را جابجا کرد. در ادامه این نوشتار به مهمترین وقایع عراق طی ماه آذر اشاره خواهد شد:

1 آذر (22 نوامبر):

• مخالفت گروههای شیعی برای واگذاری پستهای امنیتی به العراقیه

عباس البیاتی عضو فراکسیون ائتلاف ملی عراق در گفتگو با خبرنگاران مخالفت ائتلاف متبوع خود برای واگذاری پستهای امنیتی به اعضای العراقیه که متهم به نزدیکی و یا جانبداری از حزب منحله بعث هستند شد.

• رئیس مجلس عراق از جریمه نقدی نمایندگان غایب در جلسات پارلمان خبر داد

2 آذر (23 نوامبر):

• تشکیل کمیته ای برای حفاظت از مسیحیان بغداد

از سوی دولت عراق پس از تداوم حملات تروریستی به مسیحیان این کشور و فرار تعدادی از مسیحیان به کردستان عراق و یا خارج از کشور، کمیته ویژه ای جهت افزایش امنیت مسیحیان این کشور در برابر القاعده تشکیل گردید.

• بریتانیا خواهان بازگشت پناهندگان عراقی به کشورشان شد

آلیستر برت معاون وزیر خارجه انگلستان اعلام کرد امنیت در عراق به یک سطح خوب رسیده است لذا باید پناهجویان این کشور در انگلستان به خانه های خود بازگردند.

• دو مسیحی در بغداد کشته شدند

3 آذر (24 نوامبر):

• سلمان الجمیلی رئیس فراکسیون العراقیه در پارلمان عراق شد
• حیدر الملا سخنگوی فراکسیون القاعده در پارلمان عراق شد
• طالبانی و عمار حکیم بر ضرورت تحکیم روابط متقابل تاکید کردند

4 آذر (25 نوامبر):

• علاوی در گفتگو با شرق الاوسط مواضع خصمانه ای علیه ایران گرفت

وی ضمن انتقاد از عدم روشنی مواضع سایر اعراب در قبال تحولات عراق گفت این مسئله باعث شده است تا ایران به عنوان تاثیرگذارترین کشور منطقه در عراق مطرح شود.

• توافق عراق و کویت در خصوص شناسایی خط حائل مرزی

5 آذر (26 نوامبر):

• مالکی بطور رسمی مامور تشکیل کابینه شد

جلال طالبانی رئیس جمهور عراق فدرال در مراسمی ویژه با حضور شخصیتهای برجسته عراقی و طی قرائت حکمی بطور رسمی نوری مالکی را مامور تشکیل کابینه جدید عراق کرد مالکی 30 روز مهلت خواهد داشت تا این مهم را به سرانجام برساند.

6 آذر (27 نوامبر):

• دستگیری عاملان گروگانگیری خونین بغداد
• کریستین های عراقی خواهان استان مستقلی شدند

رهبران کریستین های عراق که با افزایش حملات تروریستی القاعده به منطقه کردستان پناه برده اند طی کنفرانسی خبری در شهر اربیل خواهان اختصاص دادن یک استان خاص در دشت نینوا از سوی دولت این کشور برای پیروان این آئین شدند.

• وزارت خارجه به العراقیه می رسد

محمد الداعمی از اعضای القاعده گفت با توجه به توافقات صورت گرفته به احتمال 90 درصد پست وزارت خارجه به یکی از اعضای این ائتلاف خواهد رسید.

7 آذر (28 نوامبر):

• اعلام موافقت مشروط علاوی برای پذیرش پست ریاست شورای عالی سیاستهای استراتژیک
• ویکی لیکس: ترکیه در حوادث تروریستی در عراق نقش داشته است
• تاکید مجدد مالکی بر خروج نیروهای آمریکایی از عراق در پایان سال 2011

8 آذر (29 نوامبر):

• دادگاه عالی جنایی عراق جنایت علیه کُردهای فیلی را نسل کشی نامید

قاضی سعد عبدالرحیم طی جلسه امروز سه تن از مقامات سابق بعث بنامهای «سعدون شاکر»، «مرزبان خضر هادی» و «عزیز صالح» را به دلیل دست داشتن در انجام عملیات نسل کشی بر علیه کردهای فیلی عراق به اعدام محکوم کرد.

9 آذر (30 نوامبر):

• ویکی لیکس: مصر خواهان دیکتاتوری در عراق است

بر اساس یکی از اسناد مورد ادعای ویکی لیکس حسنی مبارک در گفتگویی با سفیر آمریکا رد قاهره در سال 2008 اعلام کرده بود: دموکراسی را فراموش کنید زیرا عراقیها دارای خوی تندی هستند و با دموکراسی ناسازگارند لذا یک کودتای نظامی انجام دهید و رهبری میانه رو را بر این کشور حاکم گردانید.

• وزیر کار عراق: بیکاری در عراق تا سال 2011 مهار میشود
• طارق عزیز به ده سال زندان محکوم شد

11 آذر  (2 دسامبر):

• 39 تن از اعضای القاعده در عراق بازداشت شدند
• علاوی یکبار دیگر اتهاماتی بر علیه ایران مطرح کرد
• ائتلاف دولت قانون: علاوی قدرت اجرایی نخواهد داشت

سامی عسگری از اعضای ائتلاف دولت قانون اعلام داشته است که در مناسبات قدرت آتی عراق ایاد علاوی به عنوان ریس کمیسیون عالی سیاستهای استراتژیک به هیچ عنوان دارای اختیارات اجرایی نخواهد بود چرا که همزمان دو حکومت نمی توانند در یک سرزمین حکمرانی کنند.

12 آذر (3 دسامبر):

• کشته شدن 14 زائر ایرانی در بغداد
• دستگیری چندتن از رهبران القاعده در استان الانبار عراق

13 آذر (4 دسامبر):

• کشته شدن هفت زائر ایرانی در دو انفجار مختلف در بغداد

14 آذر (5 دسامبر):

• ورود وزیر خارجه ایتالیا به بغداد
• سازمان حج و زیارت ایران کشته شدن شهرونادنش در بغداد را تکذیب کرد

در پی اعلام پلیس عراق مبنی بر کشته شدن هفت ایرانی در دو انفجار مختلف در بغداد، مهدی شهسواری رئیس سازمان حج و زیارت این خبر را تکذیب کرد و گفت در این انفجارها تنها سیزده تن زخمی شده اند.

15 آذر (6 دسامبر):

• القاعده: شرکت کنندگان در تاسوعا و عاشورای حسینی را خواهیم کشت
• اسامه نجیفی رئیس پارلمان عراق با آیت الله سیستانی دیدار کرد
• وزارت برنامه ریزی عراق فدرال از آمادگی خود برای برگزاری سرشماری عمومی خبر داد
• وزیر خارجه ایتالیا خواهان آزادی طارق عزیز به دلیل کهولت سن و بیماری شد
• ویکی لیکس: ایران بازیگر اصلی در عراق است

16 آذر (7 دسامبر):

• احتمال حضور هفت زن در کابینه مالکی

ناهده الداینی یکی از اعضای العراقیه گفت با توجه به توافقات صورت گرفته به احتمال زیاد هفت تن از وزرای آتی عراق زن خواهند بود.

17 آذر (8 دسامبر):

• هفت زائر ایرانی در اثر انفجار بمبی در بغداد زخمی شدند

19 آذر (10 دسامبر):

• پاپ خواهان پایان بخشیدن به خشونتها در عراق شد

20 آذر (11 دسامبر):

• طی مراسمی یاد قربانیان حمله تروریستی القاعده به کلیسای بغداد گرامی داشته شد
• سازمان ملل متحد خواهان لغو حکم اعدام در عراق شد
• دولت عراق چندین وبسایت مربوط به القاعده این کشور را از بین برد
• مقتدا صدر خواستار تظاهرات اعتراضی طرفدارانش علیه فروش مشروبات الکلی شد

21 آذر (12 دسامبر):

• دولت عراق اعلام کرد طی ماه نوامبر 68 مسیحی در عراق کشته شدند

22 آذر (13 دسامبر):

• رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا در سفر غیر منتظره ای وارد بغداد شد
• دولت عراق: مین روبی این کشور به ده سال زمان نیاز دارد
• پلیس سوئد: یک عراقی عامل انفجارهای انتحاری سوئد بود

23 آذر (14 دسامبر):

• سازمان عفو بین الملل: بیش از 800 زندانی در عراق در انتظار اجرای حکم اعدام هستند

24 آذر (15 دسامبر):

• اعلام آمادگی شورای امنیت برای لغو محدودیتها علیه عراق
• هیات دیپلماتیک عراق به ریاست هوشیار زیباری عازم نیویورک شد

25 آذر (16 دسامبر):

• شورای امنیت با صدور سه قطعنامه تمامی تحریمها بر علیه عراق را پس از بیست سال لغو کرد

27 آذر (18 دسامبر):

• تداوم مهاجرت گسترده مسیحیان عراق

پس از حملات شدید دو ماه اخیر القاعده به مسیحیان این کشور و علیرغم تاکید دولت برای حفاظفت از مسیحیان عراقی، همچنان پیروان این آئین بصورت گسترده و ملموسی از مناطق عرابی به منطقه کردستان عراق و نیز خارج از مرزهای این کشور بالاجبار مهاجرت می کنند.

28 آذر (19 دسامبر):

• وزارت کشور عراق: بیشتر ترورهای سال 2010 با استفاده از بمبهای چسبی بوقوع پیوسته است

29 آذر (20 دسامبر):

• امیر کویت طالبانی رئیس جمهور عراق را به این کشور دعوت کرد
• علاوی رسماً از موافقت خود برای حضور و حمایت از دولت خبر داد
• برادر صدام حسین در دادگاه خود از جنایات بعثی ها ابراز شرمساری کرد
• مالکی شب هنگام لیست اعضای دولت را به پارلمان معرفی کرد

30 آذر (21 دسامبر):

• کابینه عراق از پارلمان این کشور رای اعتماد گرفت
• اعتراض آلا طالبانی: هیچ زنی در لیست پیشنهادی مالکی وجود ندارد
• مالکی: بسیاری از وزرا را نمی شناسم

تحلیلی بر رویدادهای آذرماه عراق

همانطور که در لابلای اخبار مربوط به ماه آذر عراق پیداست مهمترین رویداد این کشور درست در آخرین روز این ماه بوقوع پیوست و بالاخره کابینه پر حرف و حدیث مالکی بطور کامل از پارلمان این کشور رای اعتماد گرفت. کابینه ای که ماحصل دهها و یا شاید صدها جلسه میان گروههای مختلف عراقی است اما سئوال اصلی اینجاست آیا چنین کابینه ای با این ویژگیها که حتی شخص نخست وزیر بر عدم شناخت کافی از بسیاری از وزرا ذعان دارد، کارآمد خواهد بود؟

این دولت همانطور که از اسامی وزرا و وابستگی های حزبی و گروهی آنها پیداست دولتی فراگیر با مشارکت اکثریت قریب به اتفاق احزاب و اقلیتهای قومی و مذهبی در عراق تشکیل شده است به عبارت دیگر دولت جدید این کشور «دولت وحدت ملی» است دولت وحدت ملی از نگاه اول دارای محاسن مختلفی است از جمله کسب نسبی رضایت اکثریت گروهها، مشارکت دادن آنها در قدرت و تمام کردن بن بست سیاسی طولانی مدت کشور. اما مشکلات عدیده ای همواره پیش روی چنین دولتهایی است. کسب رضایت اولیه گروههای مختلف عراقی هرچند به سختی به دست آمده است اما حفظ این رضایت در ادامه مسیر بسیار دشوارتر خواهد بود.

مسئله مهم دیگری که در طول این ماه شدت بیشتری نسبت به قبل گرفت افزایش حملات تروریستی القاعده به مسیحیان عراق بود القاعده که طی سالیان اخیر یکی از استراتژیهای خود را در این کشور به ایجاد و گسترش جنگ مذهبی شیعه و سنی تبدیل کرده بود از اواسط امسال استراتژی دیگری مبنی بر ایجاد جنگ میان مسلمان و مسیحی نیز باز کرده است. این مسئله در ماه آذر افزایش یافت و به نوبه خود باعث فرار و مهاجرت بسیاری از مسیحیان به منطقه کردستان عراق و حتی خارج از این کشور شد.

سومین مسئله مهم ماه آذر اعلام پایان 20 سال تحریم عراق از سوی شورای امنیت بود. بسیاری از این تحریمها پس از حمله عراق به کویت و خودداری اولیه اش از تخلیه این کشور از سوی شورای امنیت وضع گردیده بود تحریمهایی که هرچند باعث فلج شدن بخشی از توان رژیم بعث شده بود اما تاثیرات مخرب تری بر زندگی مردم عادی این کشور داشت. پس از سال 2003 و تحولات ایجاد شده در عراق با رهبری آمریکا، بسیاری از تحریمهای پیشین به مرور زمان رفع گردیدند اما در ماه آذر و در جلسه ی ویژه ای که با حضور هوشیار زیباری وزیرخارجه عراق برگزار شد این شورا نه تنها تحریمها را لغو بلکه عراق را از زیر فصل هفت شورای امنیت خارج کرد که این مهم برای دولت و ملت این کشور یک اتفاق بسیار مهم تلقی می گردد.

نتیجه گیری

هرچند ناآرامیهای امنیتی در طول این ماه برقرار بود اما تحولات کلی ماه اذر نشان از تلاش و حرکت نخبگان سیاسی این کشور برای حل کامل بحران سیاسی و رسیدن به یک نقطه توافق عملی است توافقی که با معرفی اعضای کابینه به پارلمان در آخرین روز آذرماه تکمیل گردید. لذا این ماه را بایست ماه نهایی حل بحران سیاسی 289 ورزه عراق معرفی کرد و اگر شخصیت ماه گذشته عراق را به دلیل ارائه طرح توافق و صلح «مسعودد بارزانی» معرفی کردیم در این ماه می بایست «نوری مالکی» نامید چراکه توانست با مدیریت نسبتاً خوب خود بالاخره کابینه دولت را انتخاب و معرفی به پارلمان کند و برای همه آنها رای اعتماد اخذ کند.