مركز بين المللي مطالعات صلح – IPSC
تازه ترین دور مذاکرات هسته‌ای ایران بدون امضای توافقی در ژنو به پایان رسید. اين امر در حالي رخ داد كه همه از تهیه پیش‌نویس توافقی خبر می‌دادند و با نهایی شدن بحثها وزرای خارجه 1+5 وارد ژنو شدند، اما فابیوس فرانسوی از مخالفت فرانسه با پیش‌نویس توافق خبر داد و شروطی را مطرح کرد که برای ایران غیرقابل پذیرش بود. امري كه با مواضع اروپايي ها هم ناهمخوان بود. در اين حال براي بررسي بيشتر رويكرد بازيگران اروپايي به مذاكرات پنج به علاوه يك گفتگويي با دكتر عباس لقماني كارشناس اروپا داشته ايم:
واژگان كليدي: بازيگران اروپايي و مذاكرات با ايران، رويكرد بازيگران اروپايي در مذاكرات با ايران، كارشكني فرانسه در مذاكرات با ايران، آينده رويكرد فرانسه در مذاكرات هسته اي ايران
مركز بين المللي مطالعات صلح: بعد از برگزاري نشست اخير ژنو در نگاه نخست بازيگران عهده اروپايي چه رويكردي به مذاكرات داشته اند؟
من فكر ميكنم بايد مواضع كشورهاي اروپايي را بايد از هم تفكيك كرد. دوران وزارت خارجه وزير امور خارجه كنوني آلمان در حال پايان يافتن است. به دليل اينكه حزب وي در انتخابات باخت و در چند هفته آينده هم كابينه مركل تشكيل مي گردد و وزير امور خارجه ديگري (به احتمال زياد از حزب سوسيال دمكرات ها) به قدرت مي رسد. لذا وزير خارجه كنوني آلمان تقريبا هيچ موضع خاصي در مذاكرات نداشت و در واقع آلمان در اين مذاكرات نقش يك بازيگر تماشاگر را بر عهده گرفته بود. در مورد انگليس هم بايد گفت دولت انگليس علاقه بسيار زيادي در مورد تجديد نظر در روابط خود با ايران دارد. به دلايل مسائل منطقه اي لندن كاملا به اين امر واقف است كه بازيگر عمده منطقه دولت جمهوي اسلامي ايران است و بدون جمهوري اسلامي ايران در منطقه نمي توان كاري كرد. لذا علاقمند است در ميان مدت در روابط خود با ايران تجديد نظري اساسي كند و از مسائلي كه در سالهاي گذشته پيش آمد عبور كند. يعني هر چند روابط نمي تواند به سرعت به سمت عادي سازي رود اما در درازمدت روابط ايران و انگليس به حالت عادي درخواهد آمد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: تغییر موضع ناگهانی فرانسه از زبان وزیر خارجه این کشور و اينكه فرانسه نسبت به عواقب مذاکرات هسته ای با ایران هشدار داده و خواستار لحاظ نگرانی های اسرائیل شده است.به چه معنا است؟
فرانسه و فابيوس در مورد سياست خارجي راه و روش مستقلي دارند. وي در دوراني كه نخست وزير هم بود همين روال را داشت. اكنون دولت سوسياليست فرانسه هم در همه نظرخواهي ها به پايين ترين درجه ميزان محبوبيت در فرانسه رسيده است. در حقيقت در دوران كنوني فرانسه برخلاف دوران ميتران و بقيه اين بار از آزادي عمل بيشتري برخوردار است. آقاي فابيوس بايد برخي از مسائل منطقه اي را بشناسد و توجهي بيشتري به اين امر كند اما به دلايلي چون روابط تنگاتنگي كه فرانسه با كشورهاي عربي و همچنين اسرائيل دارد نمي خواهند كه منافع خود را در روابط با كشورهاي عربي و اسرائيل زير سوال برند. در حقيقت استراتژي فرانسوي ها نوعي رويكرد است كه چندان با روند كلي اتحاديه اروپا همخواني ندارد.
سياست خارجي دولت فرانسه موجب شده است كه هر چند در گذشته در اتحاديه اروپا محور فرانسه -آلمان وجود داشت كه در حقيقت در مقابل انگليس خودنمايي ميكرد، اما اكنون اين محور دچار تزلزل شده است و روابط فرانسه و آلمان با وجود شركاي مطمئن در اروپا در حدي نيست كه در گذشته بود. گذشته از اين هم بايد دانست كه مهمترين عاملي كه فرانسه در موضع گيري بازي مي كند اين است كه دولت فرانسه با توجه به مسائلي كه در سوريه رخ داده است و همچنين مسائل لبنان و شمال آفريقا اين احساس را دارد كه نفوذ سابق دولت استعمارگر فرانسه را ندارد و در حال از دست دادن نفوذ خود است. به همين دليل تلاش ميكند با سياست هايي كوته نظرانه از يك سو كشورهاي عربي را به سمت خود جلب كند و از سويي سلاح هاي نظامي به اين كشورها صادر كند. لذا تلاش ميكند تا با خوش رقصي در برابر اسرائيل و كشورهاي عربي هم وزنه خود را افزايش دهد و هم كشورهاي عربي را راضي نگه دارد. در واقع اكنون عربستان مهمترين مخالف و بيشترين ترس از مذاكرات دارد. از سوي ديگر امريكا به اين درك رسيده است بازيگر اصلي منطقه ايران است و لذا تلاش در تعامل با ايران دارد اما اين امر با سياست فرانسه سازگار نيست. در اين حال اگر روابط ايران و امريكا تا حدي به تعادل رسد بازنده اصلي دولت فرانسه است چرا كه ديگر جايي پايي در ايران نخواهد داشت.
مركز بين المللي مطالعات صلح: فرانسه نسبت به آینده مذاکرات خود را دچار تردید نشان می دهد که دیگر همتایانش یعنی آلمان و انگلیس از روند کلی گفت وگوها حمایت کردند. لوران فابیوس در جمع خبرنگاران گفته:” ما هنوز به توافقی نرسیده ایم. جزییات مهمی وجود دارد که باید درباره آن به توافق رسید. آينده نقش بازيگران اروپايي در آينده نشست ژنو چگونه خواهد بود؟
من فكر ميكنم ما بايد در بين كشورهاي اروپايي آلمان را به عنوان تماشاگر در نظر گيريم. اگر وزير خارجه آينده سوسيال دمكرات نباشد وزير خارجه آينده از حزب دمكرات مسيحي است كه در گذشته روابط بهتري با ايران داشته است. انگليس هم علاقمند است روابط خود را بهبود بخشد. در اين حال اكنون روابط اسرائيل و امريكا در پايين ترين سطح ممكن است. در اين بين من فكر ميكنم مواضع كنوني بايد از سوي ايران پي گرفت شود و براي اعتماد سازي امتيازاتي نه چندان مهم ديگر به اروپايي داده شود تا براي افكار عمومي خود دستاوردي داشته باشند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: رئيس دستگاه ديپلماسي فرانسه اولين کسي بود که از عدم وجود توافق سخن گفت، و خاطر نشان کرد که راه زيادي براي پيمودن در پيش است. ناظران نقش ايفا شده از سوي فرانسه را مقصر اين شکست دانسته‌اند. ناظران به طور ويژه اظهارات متعدد هيئت فرانسوي براي اصرار بر نقاط مورد اختلاف را در اين زمينه مورد توجه قرار داده اند.در اين بين فرانسه تا چه ميزاني ممكن است دست به كارشكني در مذاكرات آتي زند؟
فرانسه كارشكني خواهد كرد، اما من فكر ميكنم از سوي امريكا، انگليس و حتي آلمان در شرايطي قرار خواهند گرفت كه در مسير خود تجديد نظر كند. چرا كه اكنون در مطبوعات اروپايي هم كه هميشه ايران را مقصر شكست مذاكرات مي دانستند نوك حمله به فرانسه است. من فكر ميكنم فابيوس تلاش ميكند جاي خالي امريكا را در كنار اسرائيل پر كند و در مذكرات آينده هم مواضع سختي خواهد گرفت، اما بايد دانست كه كشوري به تنهايي نميتواند جلو موافقت نامه را بگيرد. به عبارت ديگر فرانسه سعي ميكند نرخ معامله را بالا برد اما در كوتاه مدت يا ميان مدت تجديد نظري در برنامه هاي خود خواهد كرد.
گفتگو از فرزاد رمضاني بونش
