آینده بخش انرژی در قطر

مریم خالقی نژاد

پژوهشگر مسائل منطقه‌ای

مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC

آینده جایگاه انرژی قطر

برمبنای همین اقدامات قطر از نظر اقتصادی به ‌سرعت در حال رشد هست. از آنجایی که دیپلماسی انرژی امروزه یکی از شاخه‌های دیپلماسی اقتصادی و سیاسی قرار گرفته است و به‌عنوان ابزاری در جهت رسیدن به اهداف و منافع تلقی می‌گردد لذا معقول است که قطر به‌خصوص شرکت قطر نفت که برنامه ریز و سیاست پرداز مهم انرژی قطر است برای بهره مندی کامل از این فرصتها و ظرفیتها به تکاپو افتاده و در پی ارتقاء و بهبود کیفیت انرژی و دیپلماسی انرژی خود است تا با افزایش ظرفیت و توانمندی خود به‌جایگاه بالاتری درزمینه ی صادرات و واردات بپردازد و امنیت انرژی خود را در مقابل رقبای خود مانند روسیه و ایران بیش از پیش تأمین نماید. در این زمینه شاهد تلاش برای مشارکت بیشتر با شرکت‌های غربی با استفاده از صادرات بیشتر و افزایش جایگاه و توان خود در منطقه است. از سویی ازنظر داخلی نیز با سپردن بخش اعظمی از تصمیمات انرژی به شرکت قطر نفت این شرکت نیز با ایجاد ساختهای خردتر و متنوع در درون خود زمینه ارتباط هرچه بیشتر با ارگانها و کشورها و شرکت‌های بین المللی را فراهم نموده و به یکی از مهم‌ترین مصادیق رشد روزافزون قطر در زمینه ی انرژی مبدل گردد.

در این صورت تقاضای حمل و نقل نیز افزایش خواهد یافت که با افزایش تقاضا در این محور زمینه­های متعددی برای قطر فراهم میشود تا علاوه بر افزایش صادرات انرژی به مبادلات متنوع با کشورهای دیگر بپردازد چرا که  دستیابی به وسایل پیشرفته حمل و نقل نیازمند مبادله با کشورهای مختلف است که این امر با توجه به برنامه­های شرکت قطر نفت از طریق نهادهای مختلف پیگیری می شود. قطر می تواند در کنار مبادلات حمل و نقلی با کشورهای مختلف از قِبَلِ آن راهی را برای صادرات انرژی خود به کشورهایی که تاکنون واردات آنچنانی از قطر نداشته اند را باز نماید که شاید این سیاست را نوعی سیاست مخفی بتوان حساب کرد. چرا که شرکت قطر نفت بی تردید در نظر دارد که با ایجاد مبادلات حمل و نقلی با کشورهایی که واردات انرژیشان از کشور قطر کمتر از کشورهای دیگر است بهره برده و از طریق نهادهای خصوصی به صادرات بیشتر به آن کشورها بپردازد و در حقیقت یک مبادله وابسته را ایجاد نماید. 

در کل قطر در برنامه ی سیاسی و اقتصادی خود با تکیه بر انرژی در پی جلب نظر شرکت‌های بین المللی و کشورهای مختلف برای ارتقای ظرفیتش برآمده است که در این راستا از برخی هزینه‌ها مانند ایجاد پالایشگاهها و یا نیروگاههای جدید خودداری نموده و به تقویت مخازن و مکانهای موجود پرداخته است و سعی در دستیابی به یک جهش انرژی محور برای قدرت خود در مقابل رقبایی همچون ایران و روسیه هست. در واقع بعد از ژاپن، کره جنوبی و چین، هند چهارمین واردکننده ال ان جی در جهان است که در سال 2016 با قطر به عقد قراردادی در این زمینه اقدام نمود. لذا قطر اکنون به‌عنوان یکی از مهره‌های مهم صادرکننده گاز مایع در اکثر کشورهای نام برده نقش بی بدیلی را دارد.

 اگرچه از سال 2016 به بعد کشور قطر نیز به‌مانند بقیه کشورهای منطقه تحت تأثیر بحرانهای سیاسی دچار برخی تغییرات در عرصه صادرات شده است اما با اتخاذ سیاست‌های متنوع و متعدد در پی کسب بازارهای جدید فرامنطقه ای برای عرضه انرژی خود مباشد. آشکار است که این کشور راه ورود خود را به بازارهای جهانی از طریق تبدیل گاز به گاز مایع و ایجاد راه های مختلف مانند کانالهای متعدد قرار داده است و در این مسیر با سپردن اختیارات به شرکت قطر نفت بی تردید راههای متعددی برای جذب سرمایه و سرمایه گذاری  در پیش روی این کشور است.

 بنابراین معقول به نظر می‌رسد که با تلاشهای مکرر و متنوع قطر در خصوص انرژی از تبدیل گاز به گاز مایع تا ارتقای دیپلماسی انرژی محور با همسایگان در آینده شاهد افزایش توان و ارتقای جایگاه قطر در بخش انرژی و تبع آن در دیگر حوزه‌های منطقه و دستیابی به بازارهای بیشتر فرامنطقه ای از سوی این کشور باشیم.

متغیرهای دخیل در افزایش جایگاه انرژی قطر در آینده

از جمله متغیرهای دخیل در افزایش جایگاه انرژی قطر در اینده عبارتند از:

• مطرح شدن استفاده جهانی از انرژی پاک و کم خطر برای محیط زیست و تلاش کشورها برای وارد کردن انرژی مانند گاز مایع که هم مناسبتر و هم کم هزینه تر است.
• سپردن اختیارات به شرکت قطر نفت تلاشهای متنوع این شرکت در جذب سرمایه گذاری از طریق مبادله با ارگانهای دولتی و خصوصی بیشتر از طریق زیرمجموعه های خود در نتیجه مشارکت بیشتر افراد و بخش غیر دولتی در مناطق دارای انرژی
• تمایل کشورهای منطقه به گاز مایع، ایجاد کانال و … با قطر از یکسو و حرکت به سوی هوشمند شدن شبکه های مختلف انرژی و افزایش گسترده نیاز به ذخیره سازی انرژی و فراهم شدن فرصتهای جدید برای کمپانی ها در بخش انرژی(روزنامه صبح ایران، 1396)
• بهره گیری از موانع و تضاد کشورهای مهم منطقه مثلا اتخاذ تحریم های بین المللی در مقابل ایران منجر به درخواست برخی از کشورها برای واردات از قطر گردید. اما این درحالیست که اکنون قطر نیز خود از سوی برخی کشورها در تحریم قرار دارد و حتی کشورهایی مانند امریکا ثمر بخش بودن تحریم ها علیه قطر را بیان کرده است که این امر بخاطر برخی اقدامات قطر به خصوص رابطه با ایران می باشد و عربستان به مقابله با آن برخاسته است. همچنین عربستان هشدار داده است که قطر در فکر نقش بازیگری منطقه در جهان نباشد لذا در بحث تحریم ها هم تحریم های وضع شده علیه کشورهای منطقه و هم تحریم ها علیه خود قطر از مهمترین متغیرهای تاثیرگذار در اینده انرژی قطر محسوب می شوند
• بهره گیری از تضاد کشورهای منطقه و اختلافات منطقه ای مانند عربستان و ایران و ….، تنش های ژئوپلیتیک که منجر به افزایش قیمت نفت خواهد شد.
• از متغیرهای جهانی برای تغییر جایگاه قطر توجه به اروپا و احتمال تبدیل اروپا به مرکز تولید انرژی های تجدید پذیر است که در این زمینه قطر به تلاش برای استفاده مطلوب از این امر می باشد. نخست وزیر قطر اعلام کرده است که این کشور در پنج سال اینده این کشور 5 میلیارد پوند در لندن سرمایه گذاری کرده است. قطر که تاکنون بیش از 40 میلیارد پوند سرمایه گذاری کرده است و مالک فروشگاه معروف هرودس، 95 درصد سهام بنای مرتفع شارد در لندن و سرمایه گذاری در یک میدان گاز طبیعی در جنوب ولز است (Reuters staff, 2017)

7-واگذاری جزایر تیران و صنافیر به عربستان که تاثیرات مهمی را خواهد داشت. در این زمینه نیز با توجه به اینکه اسراییل هم در تلاش برای ایجاد راه آهن برای جایگزینی کانال سوئز هست که راهی جدید را برای انتقال انرژی به اروپا نیز خواهد گشود.

قطر نیز که نیاز به صادرات بیشتر انرژی و ایجاد تنوع در اقتصاد خود دارد انتظار می رود تحت تاثیر متغیرهای داخلی، منطقه ای و بین المللی قرار گرفته و سیاستهایی را در برخورد با موارد نام برده به صورت متفاوت تری اتخاذ نماید که منجر به ایجاد چشم اندازهای متنوعی برای تغییر جایگاه آن در عرصه آینده انرژی میگردد که اگر از این فرصتها هرچند که محدودیتهایی وجود دارد و موانعی بر سرراه آن است بتواند به خوبی استفاده نماید بی تردید شاهد سیر صعودی جایگاه قطر در انرژی با استفاده از این عوامل می باشیم.

منابع:

(www.ogj.com) it’s available on

http://www.ogj.com/articles/2017/06/qatar-lets-contract-to-expand-lng-processing-capacity.html

Golf-time (2017). It’s available on

http://www2.gulf-times.com/story/569068/QP-consortium-wins-bid-for-oil-exploration-offshor

خواجوی، علی (1390). بررسی راهبردهای قطر در بهره برداری حداکثری از بخش قطری میدان پارس جنوبی و ارائه راهکار برای تسریع ایران در توسعه بهینه بخش ایرانی، ماهنامه اکتشاف و تولید، شماره 86، دی ماه.

روزنامه صبح ایران، دنیای اقتصاد (1396). شماره 4014، پنج پیش بینی برای آینده انرژی در سال 2030، شماره خبر 3264878

معظمی، منصور و جوکار، صادق (2013). گزارش نفت و گاز کشور قطر، موسسه مطالعات بین المللی انرژی، وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران، گزارش انرژی کشوری، شماره 5، صص 13-1.

Cafiero, Giorgio (2016). Qatar’s precarious position between Saudi Arabia, Iran, it’s available on https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2016/02/qatar-balancing-act-saudi-arabia-iran-risk.html

IEA (international energy American), international energy outlook 2011.

Reuters, staff (2017). Qatar t. invest 5 billion pound in UK in next 3-5 years- finance minister, March 27. It’s available on https://www.google.com/search?q=Reuters,+staff+(2017).+Qatar+to.+invest+5+billion+pound+in+UK+in+next+3-5+years-+finance+minister,+March+27.&spell=1&sa=X&ved=0ahUKEwimhLnq-ITYAhXEJcAKHdC_DjsQvwUIIigA&biw=1366&bih=662

واژگان کلیدی: آینده، بخش انرژی، گاز، قطر