مركز بين المللي مطالعات صلح-IPSC
در ماه های گذشته در کنار چالش داعش در عراق دولت این کشور کوشیده است، به مقابله با چالش های امنیتی و سیاسی دیگر در این کشور بپردازد. گفتگوی زیر با سید محسن حکیم عضو شوراي رهبري مجلس اعلاي اسلامي عراق به بررسی مهم‌ترین چالش‌های فراروی دولت عراق پرداخته است.
واژگان كليدي: عراق ، مهم‌ترین، چالش، فراروی، دولت عراق، مهم‌ترین، چالش‌های، دولت عراق
مركز بين المللي مطالعات صلح: در وضعیت کنونی مهم‌ترین چالش‌های فراروی دولت عراق در روند تحولات داخلی عراق چیست؟
با توجه به پیشرفت‌های بزرگی که دولت عراق در مبارزه با داعش داشته است، شاهد پیشرفت و برداشتن‌گام‌های مهمی در این راستا بوده‌ایم. به طوری که اشغال خاک توسط داعش از ۴۰ درصد به کمتر از ۳ درصد رسیده است. همچنین در شهر موصل هم حدود ۲ درصد از شهر در دست داعش است و انشاءالله تا پایان ماه مبارک رمضان شاهد آزادسازی کامل آن باشیم. غیر از شهر هویجه و اطراف آن و شهر تلعفر هیچ شهر بزرگی در حال حاضر در دست داعش نیست سه شهر کوچک مرزی هنوز در دست داعش است که آزادسازی آنها آسان خواهد بود. یعنی بعد از آزادسازی موصل انشاءالله شاهد پاکسازی کامل عراق از لوث وجود داعش خواهیم بود. کار بزرگ کامل شده و ما در آستانه پاکسازی کامل عراق در ماه‌های آینده‌ی سال میلادی، از کل وجود داعش خواهیم بود.
در سطح سیاسی هم علیرغم اختلاف‌نظرهای موجود که طبیعت کار سیاسی است، ما شاهد نوعی وفاق ملی نسبت به خدمت به مردم و نسبت به آماده شدن انتخابات سال آینده نسبت به مبارزه با تروریسم و نسبت به مردم‌سالاری که (بایستی در عراق وجود داشته باشد) هستیم. در این بخش سیاسی شاهد هستیم که برخی از مناطق عراق خواهان دوری از مرکز هستند یا کلاً می‌خواهند مثل کردستان عراق از عراق جدا شوند و یا می‌خواهند استقلال نسبی داشته باشند. در واقع آن خواسته‌هایی که در چارچوب قانون اساسی عراق است، کاملاً محترم است ولی درخواست‌هایی که خارج از این چارچوب تلاش می‌کنیم با گفتگو و با رایزنی‌های گسترده‌ای بتوانیم، وحدت ملی و حاکمیت ملی و استقلال عراق را به طور کامل تثبیت کنیم.
از چالش‌های دیگر این است که بعد از پاکسازی عراق از داعش ما با پدیده‌ی آشتی ملی در این زمینه مواجه هستیم. فضایی که باعث شد داعش در آن رشد کند آن فضا باید خشکانده شود و ریشه‌هایش از بین برود، و شاهد آشتی ملی و همزیستی مسالمت‌آمیز در داخل جامعه‌ی عراق باشیم. همچنین نسبت به حضور نیروهای خارجی موضع دولت عراق در این زمینه روشن است و این موضع حفظ خواهد شد. در این میان یک توافق کلی در این زمینه هم وجود دارد که عراق باید همچون گذشته، توسط خود عراقی‌ها بایستی بدون حضور نیروهای خارجی یا دخالت آنها در امور عراق مدیریت شود،.
مركز بين المللي مطالعات صلح: در حوزه‌ی اقتصادی مهم‌ترین چالش‌های فراروی دولت عراق چیست؟
در حوزه‌ی اقتصادی ما چالش مهمی داریم. با توجه به کاهش قیمت نفت و نیازمندی‌های ویژه‌ای عراق در جنگ با داعش و چه در بازسازی مناطق تخریب‌شده عراق دارد. در اثر جنگ با داعش، ما شاهد هستیم که شهرهای بزرگی در عراق تخریب شدند به ویژه در سه استان موصل ، الانبار و صلاح‌الدین که نیازمند به فرایند بازسازی عمده و بنیادی هستند تا بتوانند مجدد به زندگی خود به طور عادی برگردند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: بحث احتمال همه پرسی استقلال اقلیم کردستان یکی از چالش‌های فراروی دولت عراق است، نگاه جریان‌های مختلف شیعی و اهل سنت در وضعیت کنونی به این مسأله چیست؟
اجماعی در این زمینه چه در بین شیعی و چه اهل سنت وجود دارد، خواهان استقلال اقلیم کردستان نیستند بلکه می‌خواهند با رایزنی گفتگو و صحبت و همچنین اقناع (برادران کرد ما ) انشاءالله مجدد به این نتیجه برسند که بقای آنها در چارچوب نقشه عراق برایشان سودمندتر است تا اینکه خارج شوند. این امر نیاز به رایزنی‌های جدی است. اکنون نیز کمیته‌ای از سوی تحالف ملی از سوی بزرگترین فراکسیون عراق تشکیل شده است و همچنین قرار است کمیته‌ای از برادران کرد تشکیل شود و این دو کمیته صحبت کنند و امیدوار هستیم که نتایج و بازخوردهای این کارکرد مثبت باشد و شاهد حل این چالش باشیم.
مركز بين المللي مطالعات صلح: با توجه به این که داعش در عراق بخش زیادی از جغرافیای خود را از دست داده دولت عراق در وضعیت کنونی چه برنامه‌هایی برای مناطق آزاد کرده یا مناطقی مورد تنش ، مثل سنجار و غیره دارد و تا چه حدی می‌تواند این بحران‌ها را کنترل کند؟
چهار موضوع است که بایستی در این زمینه انجام شود، اولاً بایستی این شهرها بازسازی شوند که با بازسازی این شهرها می‌دانید که ما تاصدها هزار نفر آواره در داخل عراق داریم که اینها باید به سر زندگی خودشان برگردند و این از ضروریات است. موضوع دوم خشکاندن ریشه‌های تروریسم در عراق است و داعش آمد و ۴۰ درصد مساحت عراق را توانست به شکلی اشغال کند ما بایستی آن فضا و محیطی که باعث رشد داعش شد را کاملاً بخشکانیم. این امر یک کار فکری و عقیدتی و مفهومی است که باید انجام شود. موضوع سوم هم در راستای عملی بایستی پروژه‌ی آشتی ملی را چه در سطح علما، عشایر، سیاسیون چه در سطح‌های مختلف جامعه پیش ببریم، تا که بتوانیم تنش‌های ایجاد داعش را از بین ببریم. چهارم بایستی یک راهبرد امنیتی نوینی که بتواند با چالش‌های امنیتی مقابله کند (چرا که داعش از یک وضعیت نظامی که عراق را اشغال کرده است از روی زمین به زیر زمین می‌رود و از یک تهدید نظامی به تهدید امنیتی مبدل خواهد شد.) در اینجا نیاز است که سازمان‌های اطلاعاتی، نیروهای امنیتی و پلیس عراق تمامی تلاش خود را بکنند تا بتوانند جلوی فعالیت‌های تخریبی داعش را بگیرند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: در چه صورتی حضور داعش در بین بخش عمده‌ای از اهل سنت عراق و همچنین مناطق غربی و شمال‌غربی مثل موصل، نینوا و الانبار به شدت کاهش می یابد؟
اگر راهکارهایی که مطرح کردم اجرا شود، ما شاهد ریشه‌کنی فرایند داعش و این سازمان تروریستی و هر سازمان تروریستی دیگری در عراق خواهیم بود. بدون تردید رادیکالیسم در عراق جایی ندارد و ملت عراق با همه تکثری (تکثر قومی، دینی، نژادی همه‌ی آنها) میانه‌رو و معتدل و معتقد به اسلام اصیل هستند و تحت هیچ شرایطی، اسلام رادیکال را قبول ندارند. شاهد هستیم که اهل تسنن در مناطق اشغال شده از سوی داعش، بیش از هر کسی در کنار برادران شیعی و کرد با داعش می‌جنگند. ما باید این ریشه‌ها را از بین ببریم و این راه خشکاندن ریشه‌ها چیزی جز توسعه و آبادانی و پیشرفت در این مناطق و همچنین ادغام تمامی جامعه در یک فرایند مردم‌سالار و تکثرگرا (که قانون اساسی عراق آن را از قبل طراحی کرده) نیست.
