مركز بين المللي مطالعات صلح – IPSC
محروميت شيعيان در گذشته هاي تاريخي افغانستان بسيار واضح و روشن است. شيعه از زمان عبدالرحمان (كه بسياري از شيعيان را كشت و كله منار درست كرد) و تا حاكميت هاي انگليس و روسيه در افغانستان و حتي بعد از دوره مجاهدين (كه در قانون اساسي حقوق شيعيان ناديده گرفته شده بود) محروميت هايي را متحمل شدند. اما اكنون كسي نمي تواند اين واقعيت را كتمان كند كه شيعيان در سرنوشت افغانستان اثر گذارند. اكنون بسياري از گروه ها علاقمند هستند كه شيعيان را با خود داشته باشند لذا امروزه فرصت مهمي براي شكوفايي شيعيان در افغانستان بوجود آمده است. با توجه به علم و توانايي گذشته شيعه در افغانستان به عنوان ادبيان امرا و… آنان مي توانند در صحنه سياسي و حاكميت و تعالي كشور دنبال كنند. شيعيان در افغانستان تقريبا سي درصد جمعيت كشور را شامل مي شوند و مي توانند سرنوشت كشور را تغيير دهند. بسياري از نامزدهاي انتخابات رياست جمهوري يك نفر از شيعيان را به عنوان معنوان خود انتخاب كرده اند تا بتوانند آراي شيعيان را جذب كنند.
واژگان كليدي: انتخابات رياست جمهوري افغانستان ، انتخابات افغانستان ، شيعيان افغانستان ، جايگاه شيعيان در انتخابات رياست جمهوري افغانستان ، نقش شيعيان در افغانستان
گروه هاي شيعه و احزاب مهم شيعه و نگاه به نامزدها
در واقع نوعي هماهنگي و انسجام بين شيعيان وجود ندارد. جمع زيادي از شيعيان افغانستان هزاره هستند و در گروه ها ي مختلف با نامزدهاي مختلف ارتباط دارند و با مردم هاي گوناگون ارتباط برقرار كرده اند. يعني تمايل مشخصي در نگاه به نامزدها در بين شيعيان افغانستان وجود ندارد. تنها وجه مشترك شيعيان حضور در انتخابات است. آنها با شورو شعف در انتخابات حاضر ميشود و در بسياري از مناطق استاني حاضر هستند. مهمترين علاقمندي آنها خواسته هاي اعتقادي و مذهبي آنان است. اگر امروزه به اندازه سهمي داردن و نفوس و جميع كه احياگر هر كدام از نامزدها مي تواند بر روي شيعيان حساب كند. در مجموع مسلم است نامزدي كه نفوذ بيشتري در بين مردم شيعه دارد از حمايت شيعيان بيشتري برخوردار خواهد بود.
جدا از آيت اله محسني و ساير بزرگان شيعه و احزاب مهم وحدت اعلاميه صادر كرده اند و هر كدام به حاميان خود اعلام كرده اند در انتخابات شركت كنند. برخي از شيعيان با توجه به رابطه هاي مذهبي تلاش كرده در صحنه حاضر شوند و برخي با توجه به رابطه هاي قومي به اين رويكرد دست زنده اند. آيت اله محسني به عنوان يكي از رهبران معروف اجتهادي شيعه در افغانستان رابطه خوبي و تنگاتنگي با آقاي كرزاي و همراهان وي داشته است و ولي علنا مشخص نكرده است كه از چه نامزدي حمايت خواهد كرد. اما مي دانيم كه حزب وحدت اسلام بعد از تقسيم يك شاخه آن به آقاي كرزاي همراه بود و شاخه اي به آقاي عبداله همراه بود اكنون هم اينگونه است و آقاي محقق به عنوان معاون عبداله مطرح شده است و برخي از شيعيان از وي حمايت مي كند. يعني در حزب وحدت اسلامي جناح ها و گروه هاي زيادي بوده و هست و با نامزدهاي گوناگون ارتباط برقرار كرده اند.
نقش سادات شيعه
متاسفانه بعد از چيرگي مجاهدين و شكست روسيه در افغانستان ما تاريخ بسيار تلخي را تجربه كرده ايم و تاريخي كه بسياري از شخصيت هاي خوب مجاهد افغانستان را زير سوال برد و شخصيت هاي شيعه و چه اهل تسنن هم به نحوي لكه دار ساخت. در جنگ هاي داخلي شهيد احمد شاه مسعود، سياف، حزب وحدت و.. شركت كردند و گاه اين حركت ها موجب بسياري جنايت هاي و كشتارهاي خطرناكي بويژه در كابل ايجاد كرد كه خاطره فراموش نشدني براي بسياري از مردم ايجاد نموده است. اين امر موجب شده تا امروزه در انتخابات هم علاقمندي ها بر مبناي خواسته ها و گرايش هاي دهه 70 رقم زده شود. در اين حال سادات در افغانستان ارجحيت و قداست خاصي دارند و در هيچ يك از جنگ ها به عنوان يك گروه مطرح نبوده و در جرم و جنايات حاضر نبوده است. لذا آنها مي توانند براي شيعيان در افغانستان پيش رو باشد. همچنين آنان در بين اهل تسنن مورد احترام هستند و مخالفتي كه با هزاره و شيعه وجود دارد با سادات ندارند. لذا بايد گفت سادات مي تواند دژ مشترك وحدت در افغانستان و انتخابات باشد. سادات هم معتقد به امامان و هم قداست خود را در افغانستان حفظ كرده اند و مي توانند جايگاه خوبي داشته باشند.
شيعيان و انتخابات
در مجموع من فكر كنم شيعيان به گونه اي در انتخابات مطرح هستند. اما شيعيان، سادات و قزلباش ها و اسماعيلي هيچ كدام گرايش خاصي به گروه خاصي ندارند بلكه با توجه به رابطه ها فعاليت ميكنند. چنانچه از حزب وحدت چند نفر در چند معاونت نامزدها شركت دارند. من فكر ميكنم شيعيان سرنوشت بسيار خوبي خواهند داشت و اگر هماهنگي و انسجام خوبي بين شيعيان ايجاد گردد و رابطه اي خوب اعتقادي فراهم گردد تا حدي زيادي بسياري از بي مسئوليت ها و تمامي شكاف هاي گذشته را جبران خواهند كرد و امروز مي توان در سرنوشت افغانستان بسيار موثر و اثرگذار باشند. حتب من براين نظرم كه اگر شيعيان نامزد مستقلي هم معرفي ميكردند و مي توانستند در صحنه سياسي اتحادي ايجاد كنند يقينا سي در صد شيعيان متحد در افغانستان مي توانست برنده انتخابات باشد.
در اين حال از نگاه شيعيان به جاي آنكه كساني كه عمر خود را در اروپا و امريكا گذرانده اند و يا امروز متهم به ارتباط با امريكا هستند مسلم است كه نيروهاي جهادي افغانستان مورد احترام شيعيان هستند و مورد نظر قرار دارند. در جريان نيروهاي جهادي هم كساني كه كمتر متهم هستند و كمتر در جريان جنگ هاي داخلي و جنايات سهمي نداشته و يا متهم به فساد اداري و مالي هستند ارجحيت دارند. اكنون نيروهاي مومن جهادي بسياري وجود دارد كه در بين آنها مي توان از دكتر عبداله نام برد كه داراي شايستگي هاي خوبي است و مي تواند روابط خوبي با شيعيان باشد. گذشته از اين با توجه به علاقمندي مردم افغانستان نسبت به جهاد و قداست جهاد بعيد به نظر ميرسد اشرف غني احمد زي برنده انتخابات گردد، اما اگروي پيروز گردد مسلم است كه منطقه گرايي و قوم گرايان و زبان گرايي آنها بزرگترين مانع است و شهروندان كشور را از خود دور كنند. من فكر ميكنم اگر قوم گرايان برنده گردنند حالت متعادل حاكميت دمكراسي در افغانستان زير سوال خواهد رفت.
