مركز بين المللي مطالعات صلح – IPSC
تنها چند روز پس از اینکه دولت بحرین قانون ممنوعیت هرگونه تظاهرات و گردهمایی مردمی در این کشور را به تصویب رساند، امواج تازه ای از قیام های مردمی از پایتخت این کشور آغاز شد. در اين بين براي بررسي احتمال رويكرد مسلحانه، وضعيت موجود انقلاب، آينده آن و رويكرد حزب عمل اسلامي گفتگويي با دكتر راشد الراشد از رهبران انقلابي و از اعضای شورای مرکزی حزب عمل اسلامي بحرين داشته ايم:
كليد واژگان: بحرين، حزب عمل اسلامي، آل خليفه، عربستان، امريكا، الوفاق، رويكرد مسلحانه، دولت
مركز بين المللي مطالعات صلح: در دو سال گذشته علل پايايي دولت برتر به مقاومت در برابر انقلاب به چه عواملي وابسته است؟
انقلاب مردم بحرین زمینه‌های مختلفی داشت. یکی از این نکته‌های مهم حکومت اقلیت بر اکثریت است. آل خلیفه همه استراتژی خود را بر محور دور نگه داشتن اکثریت مردم از مراکز قدرت طراحی کرده است. عوامل دیگری نیز در بروز انقلاب ۱۴ فوریه مانند تداوم سیاست تبعیض مذهبی نقش داشته است. برای مثال یک فرد شیعه امکان استخدام در وزارت دفاع، ارتش، وزارت کشور، اطلاعات، گارد ملی، وزارت رسانه بحرین، وزارت امور خارجه را ندارد و افرادی را از کشور‌های دیگر می آوردند و در این پست ها قرار می دادند. این سیاست تبعیض مذهبی به خفقان سیاسی منجر شد. گذشته از اين در واقع آل خليفه در حقيقت بحريني نيستند و از خارج از كشو به بحرين آمده اند. در اين حال اكثريت مردم بحرين يا به عبارتي هشتاد و يا هشتاد و پنج درصد شيعه هستند. آل خلفه از زماني كه در سال 1783 ميلادي به بحرين آمده اند تا اكنون هنوز اين حس در بحرين وجود ندارد كه چرا مردم بحرين اينگونه لياقت نداشته اند كه آل خليفه از بيرون با كشتن مردم قدرت را در دست گرفته اند. در اين حال مقاومت مردم بحرين نه تنها از دو سال گذشته بلكه سابقه دو قرني دارد و تاكنون نيز ادامه دارد. يعني اين انقلاب چهارده فوريه چيز نويني نيست. چرا در سال 1994 تا 2000 مقاومت در بحرين رخ داد. اكنون اين پرسش مطرح ميشود كه چرا مردم بحرين با آل خليفه به توافق نرسيدند؟ يكي از اين عوامل تبعيض در بين مردم بحرين و رژيم آل خليفه است. يعني يك كشور در سراسر جهان همانند اين كشور نيست كه به مردم خود كشور اجازه داد نشود در بخش هاي مهم كار كنند. در اين حال دولت بحرین با کسب مالکیت اراضی بحرین، به افراد سنی کشورهایی مانند پاکستان، بنگلادش، اردن و… تابعیت صادر کرد تا از این طریق بتواند بافت جمعیتی بحرین را تغییر دهد و در عین حال بتواند برای ارکان امنیتی خود نیرو جذب کند. حتي برنامه دارند که تعداد شیعیان بحرین را به 40 درصد کاهش دهند.در واقع می‌توان گفت نیروهای ارتش، پلیس، گارد ملی همه بیگانه هستند و ما هم نمي توانيم بگوييم كه اينها بحريني هستند. لذا خواست مردم بحرین صرفا دینی و مذهبی نیست.
مركز بين المللي مطالعات صلح: سياست تابعيت دادن به شهروندان كشورهاي ديگر در بحرين تا چه حدي مورد اعتراض جريانهاي سياسي شيعه است؟
اين سياست نه فقط مورد اعتراض گروه هاي شيعه در بحرين است. بلكه اين سياست را حتي كشورهاي ديگر شوراي همكاري خليج فارس (همانند امارات) نپذيرفته اند و كويت و عربستان سعودي هم به اين سياست اعتراض كردند. چرا كه اين امر تايعيت دادن به شهروندان كشورهاي ديگر در كشوري كوچكي چون بحرين براي منطقه و هم بحرين خطرناك است. چرا كه با گذرنامه بحرين شما مي توانيد به هر كشور عرب يا شوراي همكاري خليج فارس رويد، اما دولت بحرين اتباعي از پاكستان، اردن، بعثي هاي عراقي و فدائيان صدام و.. شناسنامه داده و آنان اكنون به عنوان شهروندان جديد مي توانند به گونه اي آزاد به همه كشورهاي عرب و خليج فارس روند و اين سياست هم براي كشورهاي ديگر خطرناك است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: با توجه به نوع نگرش متفاوت اتحاديه عرب به انقلاب بحرين آيا اين امر ادامه خواهد يافت؟
امريكايي ها در واقع نمي خواهند رژيم هاي عربي در منطقه خليج فارس بركنار شوند. يعني اكنون بسياري از كشورهاي جهان از امريكايي جنوبي، آفريقا، آسيا و حتي كشورهاي عربي در حال طي كردن روند رسيدن به دمكراسي هر چند نسبي هستند. اما در منطقه خليج فارس تنها رژيم هاي سياسي بدون قانون اساسي و بدون پارلمان بوده و امريكا هم به خاطر نفوذ و سيطره بر منابع نفت اين منطقه تلاش نمي كند تا دمكراسي در اين منطقه نفوذ يابد. در اين راستا حتي رفتن ارتش عربستان سعودي به داخل بحرين مي بايد با مجوز شوراي امنيت سازمان ملل مي بود، اما امريكايي ها به ارتش عربستان سعودي اجازه دادند بدون مجوز شوراي امنيت به كشوري ديگر وارد گردد. اكنون نيز انقلاب بحرين نه تنها با دولت بحرين مواجه است بلكه با شش ارتش در سرزمين بحرين مواجه است. حتي نيروهاي امريكايي و انگليسي همانند اسكاتلنديارد نيز در بحرين حضور دارند. فرانسه نيز به آموزش نيروهاي آل خلفه مي پردازد. نيروي دريايي امريكا نيز رسما در بحرين حضور دارد. يعني با توجه به شرايط ديگر كشورهاي انقلابي خاورميانه در واقع مردم كشورهاي انقلابي ديگر در خاورميانه با چنين موانعي روبرو نبوده اند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: دولت بحرين در هفته هاي خبر از كشف مكان هاي ساخت مواد منجره از سوي انقلابيون داده است. با اين توجه آيا انقلاب بحرين به سمت خشونت بيشتر گرايش پيدا كرده است يا اينكه دولت بحرين صرفا به بهانه سازي براي سركوب بيشتر رو آورده است؟
اكنون دو سال است كه عربستان با كمك امريكا، فرانسه و انگليسي ها نتوانسته است اين انقلاب را سركوب كند. در انقلاب بحرين رويكردهاي مختلفي از مسالمت آميز تا مسلحانه وجود دارد. مردم بحرين شايد قبول كنند رژيمي ديكتاتوري به سركوب بپردازد، اما دخالت نيروهاي خارجي و ارتش اشغال گر در كشورشان را مورد قبول قرار نمي دهند. چنانچه در تاريخ هم اينگونه است. بنابراين براي ما وجود ارتش عربستان سعودي و به اين كيفيت دخالت يكي از مهمترين عواملي است كه اين انقلاب مي تواند رويكرد مسلحانه به خود گيرد. يعني اين ظرفيت وجود دارد كه انقلاب بحرين روش مسلحانه به خود گيرد و مردم قبول نمي كنند كه كشورشان به زير اشغال رود. ما اينگونه مي بينيم كه بعد از دو سال از مقاومت مسالمت آميز و جامعه جهاني كه عملا به مطالبات و خواسته هاي انقلابي مردم بحرين گوش فرا نداد مردم بحرين عملا راه هاي ديگري براي پيگيري خواسته هاي خود ندارند. اكنون بعد از دو سال هماهنگي آل خليفه با آل سعود و امريكا و.. مردم بحرين در واقع تصميم دارند به انقلاب خود ادامه دهند و پيروزي نيز در دست خداست و ما نيز مطمئنيم كه رژيم ها سياسي خواهد رفت، اما اين مردم هستند كه باقي خواهند ماند. در اين حال بايد گفت اين رژيم با هر بهانه اي عملا جنگ با مردم را شروع كرده است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: يعني در كنار رويكرد الوفاق نيروهاي ديگر ممكن است رويكرد مسلحانه تري به خود گيرند؟
ما مطمئنيم كه گروه هاي مسلح در مقابل سركوب مردم بحرين به گونه اي علني كار نميكنند، اما گروه هاي سياسي مانند عمل اسلامي يا گروه هاي چپ در بحرين به گونه اي سياسي كار ميكنند. گروه هاي مسلح مشخص نيست كه تا چه مقدار قدرت و نيرو دارند و يا در حال قدرت گيري هستند، اما مطمئن هستيم كه خشونت آل خليفه و آل سعود زمينه را براي مبارزه مسلحانه با آل سعود و آل خليفه فراهم مي كند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: آيا ممكن است جنبش الوفاق دست به مذاكراتي با دولت بزند و به نوعي مذاكره با دولت انجام دهد؟
الوفاق يكي از گروه هاي مهم در بحرين است اما انقلابي كه مردم در آن شعار الشعب يرد الاسقاط النظام ( شعار ما سرنگونی رژیم ) را سر مي دهند به الولفاق كاري ندارد. يعني الولفاق گرو هي سياسي است و تلاش دارد تا راهي براي حل مشكل انجام دهد، اما مردم بحرين تلاش دارند تا سرنگوني آل خلفه انقلاب خود را ادامه دهند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: يعني مردم بحرين جلوتر از الوفاق حركت مي كنند؟
بله، اين امر درست است. يعني الوفاق چند بار گفته است مرگ بر امريكا و آل خليفه نگوييد، اما در مقابل مردم بحرين خيابان ها حضور يافته و مرگ بر امريكا و مرگ بر آل خليفه ميگويند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: پس به نظر شما خشونت مسلحانه در بحرين ادامه مي يابد؟
بحرين خيلي كوچك است و شش ارتش در اين كشور حضور دارد و ما نمي توانيم با امريكا و شش ارتش كشورهاي خليج فارس بجنگيم، اما ادامه انقلاب مسالمت آميز با خشونت مسلحانه ادامه خواهديافت. اما ارتشها نمي توانند عملا با مردمي كه سلاح ندارند بجنگند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: حزب شما به رويكرد مسلحانه هم اعتقاد دارد؟
ما به خونريزي در بحرين نيستم و به دنبال تغيير سياسي در كشور هستيم، اما مردم رژيم ديكتاتور را ممكن است بپذيرند اما اشغال را نمي پذيرند. در اين حال اگر مردم و گروه هاي مردمي (كه به دنبال دفاع از كشور و انقلاب هستند) به اين روش رو بياورند ما مزاحمشان نميشويم.
مركز بين المللي مطالعات صلح: اگر بين امريكا و ايران (همچون مورد عراق) مذاكراتي بر سر بحرين انجام گيرد آيا شما آن را مي پذيريد؟
اگر امريكا با ايران به راه حل واقعي در مورد بحرين رسند خيلي خوب است. يعني اگر اين مذاكرات براي دستيابي به حقوق كامل دمكراسي در بحرين باشد مردم بحرين قبول مي كنند، اگر نه انقلاب ادامه خواهد يافت و به نظر نميرسد مردم بحرين بپذيرند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: شما به عنوان يكي از رهبران حزب عمل اسلامي چه رويكردي براي مقابله با آل خليفه مناسب مي دانيد؟
ادامه برنامه مقاومت مدني در راس برنامه است. ما معتقديم اگر ما مي توانيم بعد از دو سال تظاهرات و.. را ادامه دهيم مي توانيم فشارها بر بحرين كشورهاي خليج فارس و امريكا را افزايش مي دهيم و معتقديم كه جريان تظاهرات تا تغيير رژم تغيير ميتواند ادامه يابد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: مدل مطلوب مد نظر حزب شما براي آينده بحرين چيست؟
آنگونه که ملت بحرین خواستند، همان خواهد شد. رژيمي كه با عدالت اجتماعي آزادي و …پيوند خورد مناسب است. يعني حتي اگر مردم بحرين به تداوم قدرت آل خليفه هم راي دهند ما به آن احترام مي گذاريم. در اين حال ما به دنبال رژيم سياسي جمهوري هستيم. اين سيستم بهترين رژيم سياسي كه مردم مي توانند رئيس جمهور انتخاب كنند و گروه هاي سياسي را انتخاب كنند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: نگاه شما به رويكرد الاوفاق نسبت به جريان انقلاب بحرين چيست؟
الوفاق يكي از گروه هاي سياسي مهم در بحرين است، اما ما نمي بينيم كه الوفاق راهي خوب را اختيار كرده باشد. يعني راه صلح را با پادشاهي در نظر گرفته اند همه مردم به عدم پذيرش پادشاهي نظر دارند . يعني مردم مرگ بر شاه و..آل خليفه اما نميشود گروهي سياسي زير نام مردم برعكس كار كنند.
مركز بين المللي مطالعات صلح: آيا شما رويكرد الوفاق را در نگاه به آل خليفه نمي پذيريد؟
نه حتما نمي پذيرم. بويژه اينكه ما به دنبال خواسته مردم هستيم و الوفاق هنوز به سقوط نظام باور ندارد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: آينده انقلاب بحرين را به چه سمتي پيش بيني مي كنيد؟
به طور قطع ما به پيروزي ميرسيم اما بايد گفت جنگ مردم بحرين تنها با آل خليفه و آل سعود نيست بلكه اين جنگ امريكا در منطقه خليج فارس است. مي توان گفت كه ما مطمئنيم كه هر گونه حل ويا افزايش اختلاف امريكا و با ايران بر مسائل كشورهاي خليج فارس و بحرين اثر مي گذارد. امريكا هم نمي تواند به گونه اي طولاني در بحرين به اين سياست عمل كند. اكنون مردم در بحرين همچنان انقلابي هستند و در يمن و عربستان سعودي هم انقلابي هستند. در كويت مشكلات سياسي هست و در امارات هم اينگونه است.
*****
گفتگو از : فرزاد رمضاني بونش
