دکتر علی بمان اقبالی زارچ
کارشناس ارشد مطالعات اورآسیا
مرکز بین المللی مطالعات صلح-IPSC
از مدت ها پیش رئیس جمهور اوکراین بدنبال کسب مجوز بکارگیری موشک های دوربرد غرب برای هدف قرار دادن عمق خاک روسیه می باشد ولی تهدیدهای جدی مسکو موجب شده تا رهبران غرب همچنان رویکرد احتیاطی را دنبال نمایند. مارک روته، دبیرکل جدید ناتو، روز پنج‌شنبه، دو روز پس از آغاز به کار، از کی‌یف بازدید نمود تا در حالی که نیروهای اوکراینی در جبهه با شرایط بسیار سختی مواجه هستند، دوباره به دولتمردان کیف نسبت به حمایت مجدد و تمام عیار محور یورو آتلانتیک اطمینان دهد. این اولین سفر رسمی نخست وزیر سابق هلند به عنوان رئیس ناتو است تا مسکو سیگنال به روشنی دریافت کند که تضمین های امنیتی برای اوکراین و اروپا اجتناب ناپذیر است و بپذیرد که هر کشوری حق دموکراتیک دارد که آینده خود را تعریف کند. روته در کیف تاکید کرده که اوکراین “بیش از هر زمان دیگری به ناتو نزدیک است و تا زمانی که به عضویت ناتو درآید به راه خود ادامه خواهد داد”. به نوبه خود، ولودیمیر زلنسکی اعلام کرد که اوکراینی ها مستحق پیوستن به ناتو هستند و باید به مسکو یک سیگنال روشن مبنی بر اینکه تضمین امنیت برای اوکراین و برای کل اروپا اجتناب ناپذیر است داده شود. زلنسکی معتقد است که متحدان ناتو می توانند به دفاع از اوکراین در برابر موشک های روسیه کمک کنند، همانطور که از اسرائیل در برابر موشک ها دفاع می کنند. البته ما آگاه هستیم که این تصمیم دشواری است و کشورهای ناتو هنوز آماده نیستند تا موشک‌های روسیه را همراه با اوکراین سرنگون کنند.
روته یکی از فعال ترین حامیان اوکراین در اروپا از آغاز تهاجم روسیه در فوریه 2022 بوده است و از سوی مسکو وی شخصیتی روس هراسی توصیف شده است. از زمان شروع بحران اوکراین همواره زلنسکی در طول سفرهای خود به هلند تصمیمات متخذه را تاریخی ارزیابی می کرد، چرا که زمانی که مارک روته دولت هلند را رهبری میکرد، هلند توافقنامه ای را برای دو میلیارد یورو برای کمک به اوکراین به مدت 10 سال امضا کرد. رئیس ناتو در اولین کنفرانس مطبوعاتی خود حمایت از اوکراین را قطعی بیان و گفت مسکو باید متوجه شود که ناتو در حمایت از کی یف تسلیم نخواهد شد. شایان ذکر است که روته چندین بار به عنوان رئیس دولت هلند در طول جنگ به اوکراین سفر کرده است و نه تنها از کیف، بلکه از اودسا، بندر کلیدی در دریای سیاه، و خارکف، دومین شهر بزرگ کشور واقع در نزدیکی مرز روسیه بازدید کرده است. در حال حاضر نه فقط شرایط در جغرافیای جنگ دشوار است بلکه تقریبا هر روز مناطق مختلف اوکراین هدف حملات هوایی قرار می گیرد و در واقع سفر روته به کی‌یف در زمان بسیار دشواری برای اوکراین انجام شد که نیروهای نظامی با کمبود نیرو و سلاح مواجه هستند و نتیجه آن این است که ارتش اوکراین در حال واگذاری زمین در شرق است.
ناتو در میان سازمان های میان حکومتی بدلیل مولفه های اقتصادی و نظامی اعضاء ؛ حوزه تاثیرگذاری و منطقه نفوذ و بویژه عملکرد در جغرافیای سیاسی خود و مناطق پیرامونی از بدو تاسیس در سال 1949 از مهمترین نقش ها را در بین سازمان های مشابه رقیب که بسیار اندک هم بوده اند ؛ بازی کرده است و به یک بازوی امنیتی و نظامی جذاب و برند مورد علاقه کشورهای رهانیده شده از اردوگاه کمونیسم سابق گردیده است و در عین حال که فلسفه وجودی ناتو ایجاد اتحادیه ای بالنده با نیروی دفاعی فوق العاده برای حفاظت از کل حوزه آتلانتیک شمالی ، شامل اروپای غربی در مواجهه با توسعه طلبی اتحاد جماهیر شوروی سابق بود و با فروپاشی دیوار برلین در سال 1989 و به تبع آن به تاریخ سپردن تابوت پیمان دفاعی ورشو این استنباط و پیش بینی وجود داشت که این اتحادیه نماگرهای ارکانی و حیاتی خود را برای ادامه فعالیت و بقا از دست داده و بایستی منحل گردد ولی واقعیت های میدانی به گونه ای دیگر رقم خورد و مسیری تهاجمی را در پیش گرفته و تا سال 2008 میلادی اکثر کشورهای جدا شده از سلطه سوسیالیستی و کمونیستی از جمله لهستان ، چک ، اسلواک ، مجارستان ، بلغارستان ، رومانی و جمهوری های یوگسلاوی سابق و حتی آلبانی را به عضویت پذیرفت و روند پیشروی به سوی شرق ادامه دارد.
بطور کلی از طرفی اشتیاق امریکا برای حضور در شرق اروپا و خصوصا منطقه بالکان، قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی راهبردی حساب شده و در راستای تداوم هژمون محور یورآتلانتیک و تسلط بر شاهراه مراسلاتی و ترانزیتی انرژی و کالا ارزیابی می گردد چرا که یک نظریه سیاسی از دیر باز مطرح بود که اروپای شرقی قلب مهمترین نقطه حساس جهان بوده و کشوری که بر آن حاکم گردد ؛ بر جهان نیز تسلط خواهد یافت و از سوی دیگر زورآزمایی روسیه و محور غرب نوعی رقابت متقارن است که هیچ کدام از طرفیت توانمندی دستیابی به پیروزی قاطع در کوتاه مدت ندارند هم چنان که طرفین بویژه رهبران کیف و مسکو به لحاظ داخلی و بین المللی شرایط آسانی را برای ورود به رویکرد مذاکراتی نداشته و اصولا” در شرایط سخت اتخاذ تصمیم بین بد و بدتر دشوار می باشد لذا روند جنگ فرسایشی تا تعیین وضعیت نتیجه انتخابات آمریکا ادامه خواهد داشت.
