معصومه محمدی
كارشناس مسائل بين الملل
مرکز بین المللی مطالعات صلح- IPSC
پس از وقفه ای که در مذاکرات وین به دلیل انتخابات ریاست جمهوری در ایران صورت گرفت، این مذاکرات مجدداً با تیم جدید دولت آقای رئیسی عازم وین گشته تا با ایجاد شرایط و زمینه های مناسب گامی مثبت و موثر را در تعیین سرنوشت مذاکرات بردارند. این در حالی است که مذاکرات وین برای بسیاری از بازيگران دارای حساسیت و اهمیت ویژه‌ای گشته است که از میان آنها می توان به اسرائیل اشاره نمود .
نزدیک شدن به دور هشتم مذاکرات وین حساسیت‌هایی را برای اسرائیل در خصوص ایران ایجاد کرده است این در حالی است که ایران از حمایت کشورهایی چون روسیه برای انجام مذاکرات برخوردار است. اسرائیل پیوسته در تلاش است تا خود را یکی از تهدیدهای جدی علیه جمهوری اسلامی ایران نشان دهد و ایران همواره به دلیل دستیابی به انرژی هسته ای مورد تهدید اسرائیل بوده است چراکه یکی از اصلی ترین دلایل این موضوع ترس از به خطر افتادن انحصارگی هسته ای رژیم اسرائیل به وسیله ایران در منطقه خاورمیانه است. براین اساس،اسرائیل با امنیتی ساختن این مساله تهدید ایران را بزرگ جلوه می دهد تا بتواند واشنگتن را از توافق هسته ای با تهران دور نماید. و به تناوب ایران را به حمله نظامی علیه تاسیسات هسته ای تهدید می کند.مقامات اسرائیلی دلایل دشمنی خود را مخالفت با ایران در جهت دست یابی به فن آوری هسته ای و حضور و نقش پررنگ ایران در سوریه دانسته و ایران را عاملی در بی ثباتی منطقه می دانند. در حالیکه ایران در پی دست یابی به انرژی هسته ای در جهت بهره گیری از فناوری و تکنولوژی و حضور در سوریه را ایجاد ثبات و صلح در منطقه و مبارزه با تروریسم می داند.اسرائیل همواره در جهت توسعه و گسترش قدرت و امنیت خویش در پی تنازعات منطقه ای است و همواره در پی تقویت روابط استراتژیک خود با آمریکا و حمایت های اقتصادی و سیاسی این کشور از اسرائیل بحث مهمی در سیاست خارجی این کشور است .
به طور کلی یکی از اهداف اسرائیل تامین بقای خویش است و سیاست خارجی خود را تحت تاثیر تامین امنیت قرار داده است. اسرائیل برای مقابله با تهدیدهای منطقه ای خویش گفتمان هایی چون اتحاد با قدرت های بزرگ ، دسترسی به قدرت و توان برتر و توسعه سرزمینی و ایجاد مناطق حائل و صلح با همسایگان را برگزیده است. بدین دلیل و با توجه به مطالب بیان شده با نزدیک شدن به دور هشتم مذاکرات وین و احساس خطر و ناامنی از تحرکات ایران در منطقه، اسرائیل مجدد برای تامین منافع خویش دست به دامن قدرت های بزرگی شده است تا از طریق آنها عوامل ایجاد کننده بحران را پشت سرگذاشته و به وضعیت عاری از تهدید دست یابد .
بنابراین با آغاز دور جدید مذاکرات لاپید از کشورهای درگیر مذاکرات در تلاش برای تاثیرگذاری بر مذاکرات بازدید کرده است. لاپید مدعی است که اسرائیل با هیچ توافقی مخالف نیست و یک مطالعه خوب خوب است. اما با توافقی که هیچ راه واقعی برای نظارت بر برنامه هسته‌ای، پول و یا شبکه‌های تروریستی ایران نداشته باشد مخالف است.
مقامات اسرائیلی بر این باورند که احتمال بازگشت طرف ها به توافق هسته‌ای کم است و دو سناریو را برای آن پیش‌بینی کرده اند. اول سناریویی است که به از هم پاشیدگی مذاکرات که منجر به درگیری کنترل شده با ایران در آینده نزدیک می شود و احتمالاً ایران را متقاعد برای بازگشت به میز بعدی دارد و سناریوی دیگر سناریویی است که در آن ایالات متحده و سایر قدرت‌ها به توافقی جزئی به نام “کمتر برای کمتر” برای کاهش تحریم‌ها در ازای کاهش امتیازات هسته‌ای ایران موافقت می‌کنند.
در این بین اسرائیل و امید به شکست ایران در مذاکرات وین را دارد تا بتواند از طریق همکاران بین المللی خویش رفتاری تحت فشار و با مواضع سخت گیرانه با ایران داشته باشد. این ادعا در حالی است که آمریکا و اسرائیل در حال برنامه ریزی برای ایجاد فشاری بیشتر در آینده رفتار دیپلماسی خود می باشند. چون از دیدگاه لاپید ایران با برداشتن تحریم ها قصد دارد تا میلیاردها دلار به برنامه هسته‌ای و ارتباطات خود با کشورهایی چون لبنان، یمن، عراق و سوریه تزریق نمایند و از موضع سختگیرانه ایران در مذاکرات دور جدید در خصوص حذف تحریم ها شگفت زده گشته است.
ایران و آمریکا هر دو تمایل به احیای توافق دارند اما دیدگاه های آنان برای رسیدن به هدفی مشترک متفاوت است . نفتالی بنت در دیدارها و مذاکرات تلفنی خود با مقامات آمریکایی تمامی تلاش خود را بر تاثیرگذاری بر روند این مذاکرات انجام داده است تا بتواند برگ برنده را از مذاکرات وین نصیب خویش گرداند یکی از این تاثیرات را می‌توان در خواسته واشنگتن در حصول زودهنگام نتایج دانست تا با مواضع سختگیرانه و فرصت اندک و با زیر فشار قرار دادن ایران بتوانند به نتایج دلخواه برسند.
از دیدگاه اسرائیل و نخست وزیر آن نفتالی بنت ایران با دست بسیار ضعیفی در حال مذاکره است و قدرتی چون آمریکا و اروپا با اتخاذ مواضع محکم‌تر باید مسیر مذاکرات را به سمت خویش بکشانند. بنت تاکید کرده است که متاسفانه جهان طوری رفتار می کند که ایران در نقطه قوت قرار گرفته است و اگر طرف های مذاکره کننده نتوانند مواضع سختگیرانه و جدی را در طی مذاکرات تحمیل نمایند اسرائیل در صورت لزوم بدون همکاری دوستان بین‌المللی خویش و مستقلاً در برابر ایران اقدام خواهد کرد و خود از خود دفاع خواهد نمود. همچنین بنت در صحبت‌های اخیر خود به این نکته اشاره داشته است که ایران به طور سازمان یافته ای در حال فریب دادن جهان می باشد. این در حالی است که همکاران بین‌المللی اسرائیل هیچ قصدی بر تشدید تنش ها و فشارها بر ایران را نداشته و هیچ گزینه ای را در صورت شکست مذاکرات در حال حاضر دست ندارند.
واژگان كليدي: محمدي، برجام, توافق, هسته اي,رویکرد, اهداف, اسرائیل ,مذاکرات وین
