كارشناس مسائل استراتژيك
مركز بين المللي مطالعات صلح-IPSC
نیروهای مسلح مصر ( القوات المسلحة المصریة) از چهار نهاد جداگانه اصلی به نام‌های نیروی زمینی مصر، نیروی هوایی مصر، نیروی دریایی مصر و قرارگاه پدافند هوایی تشکیل می‌شود.همچنین نهادهای نظامی و شبه نظامی دیگری از جمله گارد جمهوری و نیروهای گارد ملی از جمله دیگر نهادهای تشکیل‌دهنده نیروهای مسلح مصر هستند. این نیرو تاکنون در جنگ‌های بزرگ و مهمی در خاورمیانه حضور داشته‌است. در اين بين براي بررسي بيشتر اين توان و برنامه ها و اهداف نظامي اين كشور گفتگويي با دكتر سجاد عابدی استاد دانشگاه و كارشناس مسائل دفاعي و استراتژيك انجام داده ايم:
واژگان كليدي: استراتژي دفاعي نظامي مصر، ارتش، مصر و ناتو، مدرن سازی ارتش، بودجه نظامی مصر
مركز بين المللي مطالعات صلح: آيا در راهبردهاي دفاعي و نظامي مصر نسبت به يك دهه گذشته تغيير چشم گيري ايجاد شده است؟
می توان گفت، تا سال۱۹۴۸میلادی، اصولا” چیزی به نام ارتش به معنی و مفهوم امروزی در مصر وجود نداشت و تماتم تلاشهای صورت گرفته برای پیشرفت صنایع نظامی به دلایل مختلفی چون عدم اتکای ارتش و حکومت به کادر فرماندهی مستقل داخلی، بی نتیجه مانده بود. با روی کار آمدن جمال عبدالناصر در سال۱۹۵۴میلادی، اهمیت و ارزش ارتش برای حکومت دو چندان گردید و نقش اساسی و محوری در این کشور پیدا نمود. صنایع نظامی مصر در این زمان رشد دوباره ای یافت. شورای فرماندهی انقلاب با انگیزه هایی چون تجربه جنگ فلسطین، خودکفایی امنیت اجتماعی و ملی و عوامل سمبلیک جهانی دست به اقدامات تازه ای در جهت توسعه و پیشرفت این صنایع به عمل آورد. جنگ سال۱۹۵۶سبب توجه بیشتر ناصر به توسعه و تقویت ارتش و صنایع نظامی و در نتیجه روی آوردن به اتحاد جماهیر شوروی برای جبران ضعفهای تجهیزاتی و آموزشی شد. اما حمله اسرائیل به مصر در سال۱۹۶۷، بی ثمر بودن اقدامات ناصر را آشکار ساخت. بعد از مرگ ناصر انور سادات هرچند در ابتدا به شوروی تکیه کرد، اما بعد از جنگ۱۹۷۳اعراب و اسرائیل دست به تغییر در روابط سیاسی – نظامی و اقتصادی زد. قطع کمکهای نظامی شوروی به مصر، ارتش این کشور را با مشکلات متعددی روبرو ساخت و به شدت از قدرت آن کاست. با امضای پیمان صلح کمپ دیوید، از بودجه و نفرات نیروهای مسلح کم شد. شکاف میان کشورهای عربی و بایکوت نمودن مصر از دیگر مشکلات پدید آمده جدید بود. اما همه این مشکلات با سیاست تدریجی سادات از یکسو و کمکهای مالی فراوان آمریکا در جهت نظامی و اقتصادی از سوی دیگر، حل گردید. درزمینه صنایع نظامی، سادات به احیاء دوباره آنها پرداخته و وزارت منحله تولیدات نظامی را بازگشایی و خواهان خرید تسلیحات سنگین از فرانسه و انگلستان شد. سیاست سادات برای تولید صنایع نظامی در داخل درهم آمیختن تکنولوژی غرب، دلارهای نفتی و مهارتهای کاری مصریها بود. به هر حال امروزه مصر می کوشید با ایجاد یک ارتش قدرتمند و صنایع نظامی پیشرفته به اهداف بلند پروازانه خود دست یابد، اگرچه این عمل با تکیه به کمک خارجی و پشت پازدن به آرمانهای اسلامی صورت پذیرد.
مركز بين المللي مطالعات صلح: از نظر آمار و ارقام رتبه ها و جايگاه نظامي مصر در سطح منطقه و جهان را چگونه ارزيابي ميكنيد ؟
مصر یکی از بزرگترین ارتش‌های قاره آفریقا و جهان عرب را در اختیار دارد و از لحاظ تعداد نیروی انسانی و تجهیزات دفاعی این کشور در زمره 10 ارتش بزرگ دنیا جای گرفته است. ارتش مصر دارای 480 هزار نفر نیرو، 800 هزار نفر پرسنل ذخیره، 4 هزار و 624 دستگاه تانک، 579 فروند هواپیمای کلاس فانتوم و دیگر هواپیماهای غربی و شرقی است. مصر بیش از 1 میلیون کیلومتر مربع وسعت دارد و در قاره آفریقا واقع شده است. مصر سالیانه صدها میلیون دلار کمک نظامی از آمریکا دریافت می کند و ایالات متحده و اسرائیل مدتی طولانی است که با پرداخت مبلغی ناچیز امنیت اسرائیل را تامین می‌کنند که این امنیت هم نتیجه توافق‌نامه دهه 70 کمپ دیویداست.
نکته دیگر در این زمینه اینکه آمریکا صدها میلیون دلار کمک نظامی را مستقیما به ارتش مصر نمی‌دهد؛ بلکه این کمکهای نظامی در قالب یک پروسه و از طریق کارخانه‌های اسلحه‌سازی ایالات متحده به دست ارتش مصر می‌رسد. واقعیت موضوع این است که ارتش مصر وابستگی شدیدی به غرب و خصوصا ایالات متحده آمریکا دارد و صنعت نظامی آن غیر بومی و خارجی است.
مركز بين المللي مطالعات صلح: در چند سال گذشته نوع همكاري هاي نظامي و مشاركت اين كشور با امريكا و روسيه با چه مولفه هايي مورد بررسي شما قرار ميگرد ؟
مصر از زمان حسنی مبارک تصمیم گرفته است تا منابع تسلیحاتی خود را متنوع کند و در زمان سیسی چنین سیاستی تنها گسترش یافت. واشنگتن با توجه به اهمیت استراتژیک مصر نمی تواند بدون این کشور کاری انجام دهد و از نیاز به حفظ روابط خوب با قاهره آگاه است .مقامات مصر به دنبال ایجاد روابط دوجانبه یکسان با شرکای خود هستند و بر خلاف ایالات متحده ، نظرات و منافع سیاسی خود را بر کسی تحمیل نمی‌کنند. به نظر من در طولانی مدت، واشنگتن به دنبال مسدود کردن روسیه از نظر اقتصادی و سیاسی است. به همین دلیل می‌خواهد جلوی صادرات اسلحه روسیه را بگیرد تا مانع توسعه و نوسازی آن شود. علاوه بر این، همکاری نظامی و فنی بین روسیه و مصر روابط در سایر زمینه‌ها را تقویت می‌کند که البته این به نفع آمریکایی‌ها نیست.
همچنین روسیه می تواند با توسعه همکاری های فنی و نظامی نه تنها با مصر بلکه با سایر کشورهای منطقه زیر پای آمریکا را خالی کند. ایالات متحده با نگرانی بسیار زیادی شاهد توسعه چنین همکاری‌هایی است. در واقع، در منطقه کشورهایی وجود دارند که کاملاً بر ایالات متحده متمرکز شده‌اند، اگر همکاری نظامی مصر و روسیه آنها را وادار به تغییر این سیاست کند، چه می‌شود؟ مصر دو کشتی تهاجمی آبی –خاکی کلاس میسترال فرانسه را که پیشتر قرار بود به روسیه فروخته شود،خریداری کرده است. قرارداد فروش به روسیه پس از آنکه مسکو به دخالت در امور اوکراین متهم شد،به هم خورد.در واقع دولت مصر با امضای قرارداد خرید 50 بالگرد نظامی از نوع K52 موسوم به تمساح، از روسیه و دو ناو میسترال از فرانسه در حال فاصله گرفتن تدریجی از آمریکا و ایجاد تنوع در منابع تسلیحات ارتش خود است. قرارداد خرید بالگردهای نوع “k52” میان مصر و روسیه نهایی شده، بالگردهایی که روسیه آنها را برای فرود بر عرشه میسترال‌های فرانسه بهینه سازی کرده بود .پس از لغو قرارداد فروش میسترال‌ها به روسیه، کشورهای بسیاری از جمله امارات و کانادا برای خرید آنها اعلام تمایل کردند اما وزارت دفاع فرانسه هفته گذشته تایید کرد که مصر هر دوی ناوها را به قیمت یک میلیارد و 100 میلیون دلار خریداری کرده است.
