مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
عربستان سعودی از ششم فروردین پارسال حملات هوایی در یمن را برای بازگرداندن قدرت به عبد ربه منصور هادی، رئیس جمهور مستعفی و فراری یمن آغاز کرده است. اما سازمان ملل متحد پیش نویس طرح آتش بس در یمن شامل ۲۰ بند را به جنش انصارالله و حزب کنگره ملی یمن تحویل داد و تمامی اقدامات جنگی و حملات هوایی، زمینی و دریایی به یمن متوقف خواهد شد.
در کنار آن نیز همزمان با توقف درگیری‌ها هیئت‌های انسانی و امدادی اجازه دست رسی آزاد به تمامی مناطق یمن و کمیته آتش‌بس را خواهند داشت. این آتش بس مقدمه گفتگوی صلح یمن در کویت است. مذاکرات انصارالله یمن و دولت مستعفی این کشور در کویت آغاز شده مذاکرات صلح میان هیئت صنعاء متشکل از نمایندگان انصارالله و همپیمانان آن و هیئت دولت مستعفی یمن با نظارت اسماعیل ولد الشیخ احمد، فرستاده سازمان ملل به یمن در کاخ “بیان” کویت در حال پیگیری است و هیات صنعاء خواهان صدور بیانیه‌ای است که در آن تمامی طرف‌ها پایبندی خود را به آتش‌بس و توقف فوری حملات هوایی ائتلاف عربستان و آغاز روند سیاسی و تشکیل دولت وحدت ملی اعلام کنند این در حالی است که هیات دولت مستعفی یمن بر لزوم اقدامات مربوط به اعتمادسازی شامل آزادی بازداشت شدگان، تحویل سلاح و عقب‌نشینی از شهرها تأکید دارد. در همین حال شورای امنیت از طرف‌های درگیر یمنی خواست بندهای قطعنامه 2216 را اجرا و نقشه راهی را برای حل بحران وضع کنند. گفتگوی زیر برای بررسی آتش بس در یمن فراهم شده است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: طرف ها به اجرای آتش بس در یمن چیست؟
طرح بیست ماده ای سازمان ملل برای آتش بس در یمن با تاخیر یک ساله صورت گرفته است.اما دربرگیرنده برخی مفاد مورد نظر گروه ها است. از مفاد مهم این طرح بیست ماده ای تشکیل یک کمیته نظامی نظارت بر آتش بس و آغاز گفتگوهای داخلی بین نیروهای عبد المنصور هادی رئیس جمهور مستعفی یمن و انصارالله و طرفداران دیکتاتور سابق یمن است. لذا ضمن اینکه آتش بس هم به زودی در یمن برقرار خواهد شد و کمکهای انسان دوستانه به یمن ارسال میشود. اما به نظر میرسد که ابهامات زیادی در طرح سازمان ملل وجود دارد ولی به هر حال رژیم آتش بس و منع رژیم آل سعود از ادامه تجاوز به مردم یمن از نکات و حرکات مثبت این طرح است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: جناح های مختلف یمن چه نگاهی به آتش بس دارند؟
انصارالله در واقع نگاه مثبتی دارند، اما با این ملاحظه که باید سازمان ملل یک کمیته حقیقت یاب برای متجاوز و دریافت غرامت اشاره میکرد که این مسئله در طرح سازمان ملل به آن اشاره نشده است. از مسائل که مورد اعتراض انصارالله قرار گرفته عدم اشاره به کمیته حقیقت یاب برای شناسایی متجاوز است و در این مورد عربستان سعودی از مسئولیت خرابیها، ویرانی ها و کشتار مردم یمن در این طرح کنار گذاشته شده و در حقیقت نادیده گرفته شده و مسئله پرداخت غرامت هم در این طرح گنجانده نشده است. در بعد دیگری جدایی خواهان جنوب هم اعتقادی به آتش بس ندارند و به نظر میآید که در آینده فعالیت خود را برای تجزیه جنوب یمن انجام خواهد داد. مسئلهی دیگری که وجود دارد مسئله حضور داعش و القاعده در یمن است که هیچ گروهی برای مقابله با این دو گروه تروریستی در یمن وجود ندارد و به نظر میرسد که یمن و طرح سازمان ملل این بهانه را به عربستان خواهد داد که هر موقع بخواهد بار دیگر آتش بس را نقض کند. لذا به نظر می رسد که طرح سازمان ملل نتواند دربرگیرنده همهی جناح های مختلف سیاسی باشد. ضمن اینکه سازمان ملل اشاره ای به گروهک های تروریستی و چگونگی مبارزه با آنها نکرده است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چه چالش های دیگری فراروی صلح یمن وجود دارد؟
چالش های زیادی فراروی این آتش بس وجود دارد. به عنوان مثال یکی از چالش های مهم تشکیل دولت انتقالی است که همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد اینکه در آینده نقش انصارلله ، هواداران علی عبدالله صالح، نقش دولت عبد ربه منصور هادی نقش برخی از روسای قبایل یمن (که وابسته به عربستان هستند) به شفافیت مورد اشاره قرار گرفته است. این مسائل آتش بس و صلح را در آینده در هاله ای از ابهام قرار میدهد. به نظر میرسد که سازمان ملل میبایستی به صورتی فعالتر به عرصه یمن ورود پیدا میکرد و نیروهای حافظ صلح را به یمن ارسال میکرد. اما واقعیت این است که چنین اتفاقی صورت نگرفته است و به نظر میرسد که یمن در آینده همچنان به این بحران ادامه خواهد داد و به نظر نمیرسد که خوش بینی زیادی برای حل ریشه ای مسائل در یمن وجود داشته باشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: بازیگران منطقه ای چه نگاهی به بحث آتش بس دارند؟
عربستان سعودی هر چند دستاورد نظامی نداشته، اما از این آتش بس استقبال کرده است. کشورهای عربی حساسیت زیادی نسبت به حضور انصارلله در حوزه قدرت یمن دارند و در آینده سعی خواهند کرد که انصارلله در ساختار دولت حضور داشته باشد و این امر شکنندگی طرح سازمان ملل را خواهد داشت.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چه سناریوهایی پیش روی این آتش بس وجود دارند؟
یکی از سناریوها این است که القاعده و داعش به حملات خود ادامه خواهند داد و عربستان سعودی ممکن است به بهانه حضور داعش و القاعده در کنار مرزهای خود که در آینده حملات حود را به یمن ادامه دهند. همچنین کنار گذاشتن انصارلله از ساختار قدرت و سپردن قدرت مطلق در دست عبد منصور هادی و همچنین وجود جدایی خواهان یمن جنوبی (که تحرکات خودشان را ادامه خواهند داد) موجب خواهد شد که آتش بس یمن با مشکل مواجهه شود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در چه صورتی آتش بس به نتیجه مثبتی می رسد؟
نتیجه مثبت و تحکیم طرح آتش بس سازمان ملل مبتنی بر این است که همه ی طیف های سیاسی در ساختار آینده مشارکت داشته باشند. مردم یمن خواستار یک کنفرانس بین المللی برای بازسازی خرابی های یمن، دریافت غرامت از کشورهای عرب منطقه و اینکه مسئولیت عربستان برای ترمیم خرابی های ناشی از حملاتش به یمن مورد بررسیشود. اگر هر کدام از این مسائل رعایت نشوند قطعا آتش بس شکسته خواهد شد.
واژگان کلیدی: چالش های فراروی آتش بس یمن، چالش های آتش بس یمن، چالش های فراروی آتش بس یمن
