مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
مذاکرات بروکسل و آنکارا بر سر پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا بار دیگر آغاز شده است. این مذاکرات طی سالهای اخیر به حالت معلق در آمده بود. قرار است مذاکرات جدید ذیل فصل هفدهم (از 35 فصل موجود) در خصوص پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا صورت گیرد. در این میان با توجه به ابزار امیدواریهای مقامات ترکیه در هفته های اخیر و افزایش تنش ترکیه با مسکو همچنین نوع همکاری ترکیه با مساله بحران مهاجران در اروپا گفتگویی در این حوزه با دکتر سلیمانی داشته ایم:
واژگان کلیدی: روابط ترکیه با اتحادیه اروپا، حضور ترکیه در اتحادیه اروپا، ترکیه ، اتحادیه اروپا
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به اخبار مثبت در مورد ورود ترکیه به اتحادیه اروپا در شرایط کنونی نگاه اعضای عمده اتحادیه اروپا به ترکیه چیست؟
تحول عمده ای که رخ داد بیشتر ترکیه به عنوان کشوری که مورد توجه آن هاست و مذاکره با اتحادیه اروپا را دنبا می کند و در نشست های آن ها نیز دعوت می شود و در قالب گروه بیست هم با تعدادی از آن ها مذاکراتی انجام میدهد. ولی اخیرا با توجه به داستان پناهنده ها و اختصاص چهار میلیارد برای کمک به ترکیه برای سامان دادن به پناهنده ها، (بعد از این که ترکیه این امکان را فراهم کرد که از ترکیه به سمت اتحادیه اروپا بروند) تحولی رخ داد و آن ها گفتند که ما در مورد عضویت ترکیه در اروپا تجدید نظر می کنیم.
بعد از برخی از موضوع سوریه و بحث عراق، حداقل در ظاهر بعضی از کشورهای اتحادیه اروپا از بعضی حرکت های ترکیه راضی نبودند و آن را دنبال نمی کردند، اما موضوع پناهنده ها به این امر کمک کرد و بعد از آن هم مذاکراتی را داشتند، آن ها گفتند که در مورد عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا تجدید نظر می کنیم. به هر حال ضمن این که بیشتر ترکیه در قالب روابط دو جانبه با اعضای اتحادیه اروپایی کار و روابط خود را دنبال می کند و در چارچوب کمیسیون اروپا، شورای اروپا و این طور نهادهاست. در واقع در قالب سازمان امنیت و همکاری اروپا مسائل خود را پیگیری می کنند. جدا از این تحول دیگری غیر از مورد اخیر در حوزه روابط ترکیه و اتحادیه اروپا به وجود نیامده است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: اخیرا آقای اغلو از تحول در روابط بزرگ بین ترکیه و اتحادیه اروپا خبر داده بود، با توجه به وضعیت کنونی به نگاه شما چرا هم چنان مقامات ترکیه برای ورود به اتحادیه اروپا اصرار دارند؟
به هر حال ترکیه به رغم این که در دوره آقای اردوغان و حزب عدالت و توسعه، مقداری در سیاست خارجی خود رویکرد به شرق یا رویکرد اسلام گرایانه به کشورهای اسلامی را بیشتر کرد، اما آن ها به خاطر اینکه گرایش به سیاست خارجی اروپایی شان همواره بیشتر و غالب بوده است و در کنار آن می خواهند که از مزایای عضویت در اتحادیه اروپا در چارچوب مسائل اقتصادی و امنیتی بهره مند شوند، از سوی دیگر چون ترکیه عضو ناتو و پایگاه ناتو است و اینکه بیشتر کشورهای ناتو عضو اتحادیه اروپا هستند؛ باعث می شود ترکیه موضوع را دنبال کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به وضعیت کنونی اصولا چه چالش ها و موانع عمده ای بر سر راه عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا وجود دارد؟
هر چند به این مسائل پرداخته نمی شود و یا گفته نمی شود، اما تحلیل شخصی من این است حداقل آلمانی ها که یکی از مخالفان ورود ترکیه به اتحادیه اروپا بودند (و اخیرا بعد از داستان پناهنده ها، آن ها نیز به این موضوع علاقه نشان داده اند) اما یونان ، قبرس هم خیلی بر نمی تابند که ترکیه وراد اتحادیه اروپا شود. منتهی بحث عمده ای که وجود دارد این است که هیچ کشوری در اتحادیه اروپا کشور اسلامی نیست و اکثریت آن ها مسلمان نیست و یا دولت اسلامی داشته باشند. اگر ترکیه وارد اتحادیه اروپا شود، تنها کشور اسلامی است که وارد این اتحادیه می شود. اما بحث عمده دیگر بحث شرایط عمده ای است که اتحادیه اروپا علاقمند است و تاکید می کند که ترکیه آن ها را به ویژه در بحث حقوق بشر تامین کند. اتحادیه اروپا در بحث حقوق بشر ایراداتی به دولت ترکیه وارد می کنند و بر این نظر است که معیارهای حقوق بشری غرب را اعمال کنند. در این بین ترکیه تا جایی پیش رفته است، اما هنوز استانداردهایی را نتوانسته است تامین کند. یکی از دلایل این موضوع رعایت نکردن این استانداردها است. موضوع دیگری غیر از حقوق بشر بحث کردها در داخل ترکیه و چگونگی حل آن است و این که روند مذاکرات صلح پ.ک.ک متوقف شده است. یعنی هرچند اخیرا صحبت هایی شده است که داوود اوغلو گفته است که ما مسئله کردها را علی رغم درگیری دنبال می کنیم.اما آقای اردوغان هم اظهارات تندی کرده است که همه خانه هایی را که در دل کوه ها ایجاد کرده اید را به همه آن ها حمله خواهیم کرد و نمی گذاریم کسی زنده بماند. این حرف ها را همین چند روز پیش آقای اردوغان مطرح کرده است. در واقع با وجود بحث رسمی شدن زبان کردی در ادارات منطقه و فراگیر شدن کانال تلویزیونی آن ها و گسترش زبان کردی در دادگاه ها و حقوق کردها اتحادیه اروپا معیارهای بیشتری را مد نظر دارد. به هر حال ترکیه در داخل خود مشکل دارد و نتوانسته است این مسئله را حل کند و نگران است که اگر در این شرایط ترکیه عضو اتحادیه اروپا شود، در آن جا هم تاثیرگذار باشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به وضعیت بعد از تحولات روابط روسیه و ترکیه و سقوط سوخو به نوعی به نظر می رسد که بعضی از کشورهای اروپایی نگاه معتدل تری در مورد ورود ترکیه به اتحادیه اروپا پیدا کرده اند، آیا چنین برداشتی وجود دارد و آیا به نوعی افزایش همکاری ترکیه با ناتو فراهم شده است یا این که بر عکس شده است؟
البته اخبار متناقضی داشته ام که بخشی از آن اعلامی و بخش دیگر اعمالی بود. بعضی از کشورهای اتحادیه اروپا در مورد ترکیه اظهاراتی کرده اند که شاید خوشایند مردم ترکیه نبود. ولی در بعد عملی ناتو و تقریبا اتحادیه اروپا اعلام حمایت از ترکیه در قبال روسیه کرده است و حتی صحبت از استقرار موشک هایی بوده است. در عین حال من فکر می کنم که هر چند ممکن است ناتو و اتحادیه اروپا به ظاهر هم مشکلی با ترکیه در خصوص این مسائل هم داشته باشند، اما به نظر نمی رسد که آن را ترتیب اثر بدهند و در واقع ترکیه را از خود دور کنند. ترکیه به دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی در کنار دریای سیاه و مدیترانه و اژه و به عنوان کشوری با جمعیت بالا و در مقایسه با سایر کشورهای جهان اسلام دارای دموکراسی پیش رونده تری ، علاقمندند که در کنار ترکیه باشند و ترکیه را جذب کنند. ضمن این که بر اصول و معیارهای خود نیز تاکید دارند. به همین دلیل حمایت ها ادامه پیدا خواهد کرد. در مورد روسیه هم اتحادیه اروپا همگام با آمریکا تحریم هایی را علیه روسیه اعمال کرده است این موضوع نشان دهنده این است که آن ها به نفعشان است که ترکیه با آن ها همراه باشد و آن را جذب کنند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چه سناریویی را می توان برای جذب ترکیه در اتحادیه اروپا در آینده مد نظر قرار داد؟ آیا این امر اتفاق خواهد افتاد؟
البته چشم انداز به زودی دیده نمی شود. منتهی به هر حال گامی به جلو را می توان تصور کرد. در واقع در مذاکرات بعدی و با توجه به درخواست هایی که اتحادیه اروپا دارد، به ویژه در شرایط بحرانی منطقه، ممکن است تا حدی روند جذب سرعت بگیرد؛ اما این که به این زودی ترکیه عضو اتحادیه اروپا شود، هنوز چشم انداز روشنی نیست که در آینده نزدیک اتفاق بیفتد.
