مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
نیروهای نظامی PYD پیشروی های خود در شمال سوریه (کردستان سوریه) را ادامه داده اند و در این راستا درگیری های نیروهای نظامی کرد با نیروهای دولت اسلامی عراق و شام (داعش) نیز افزایش پیدا کرده است.انان پیروزهای بزرگی در جبهه مبارزه با داعش به دست آورده اند. گفتگوی زیر به بررسی وضعیت میدانی و پیامدهای پیروزی های اخیر حزب دمکراتیک خلق سوریه پرداخته است.
واژگان کلیدی: پیروزی کردها در سوریه، خودمختاری کردستان سوریه،کردهای سوریه ،کردستان سوریه
مرکز بین المللی مطالعات صلح: کردستان سوریه در هفته های اخیر با چه تحولات میدانی و سیاسی – نظامی همراه بوده است؟
در کردستان سوریه می توانیم به وجود دو جریان کردی اشاره کنیم، یک جریان کردی که محافظه کار نامیده می شود و عمدتا با اربیل در ارتباط بوده و تحت عنوان شورای ملی کرد، در سوریه شناخته می شود. این جریان بیش از آنکه یک جریان نظامی باشد یک جریان سیاسی است و در گذشته کم و بیش با ارتش آزاد سوریه و حتی آمریکا و اروپاییان نیز در ارتباط بوده است. جریان محافظه کار، کردی به جهت آنکه سیاسی است از توان و قدرت چندانی برای حفظ نفوذ و قدرت خود در کردستان سوریه برخوردار نبوده، اما در مقابل جریانی که عمدتا در کردستان سوریه توانسته سلطه پیدا کند و قدرتش نفوذ و گسترش بیشتری داشته باشد، جریانی به رهبری صالح مسلم است که تحت عنوان حزب دموکراتیک کرد، سوریه شناخته می شود و دارای شاخه های نظامی اعم از زنان و مردان است. جریان حزب دموکرات از جریان های رادیکال است و از لحاظ سیاسی و ایدئولوژیک مارکسیستی محسوب می شود و بیشتر به پ ک ک و اتحادیه میهنی جلال طالبانی نزدیک است.
از زمانی که شورش ها و درگیری ها در سوریه و به ویژه از سال 2012 ارتش سوریه منطقه کردستان سوریه را تخلیه می کند و این عرصه به منطقه کشمکش بین کردها و اوایل جبهه النصره و بعدها داعش تبدیل می شود. عمده این کشمکش در میان جریان وابسته به پ ک ک، جبهه النصره و داعش بود. در واقع منطقه کردستان سوریه در وضعیت موجود نیز، به عرصه نبرد بین دو جریان داعش و در مناطقی جبهه النصره از یک طرف، و جریان وابسته به پ ک ک -که عمدتا در کردستان سوریه نقش اصلی را ایفا می کند و به نوعی خودمختاری را در این مناطق اعلام کرده است- تبدیل شده است.
دو اتفاق یک سال اخیر، شامل کوبانی است (که توانست کوبانی را از داعش بازپس بگیرد) و حرکت دوم که اخیرا در تل ابیض رخ داده است و توانست مناطقی بسیاری را در اطراف استان حسکه را از دست نیروهای داعش خارج کنند و توانستنه پل ارتباطی داعش را با ترکیه قطع کنند. یکی از منابع قدرت داعش در سوریه تامین منابع مالی، اقتصادی و نیروی انسانی از تل ابیض بوده است که از ترکیه می آمده و از آن طریق به رقه -که پایتخت رسمی و سیاسی داعش در سوریه است – در این بین کردها توانسته اند این ارتباط را قطع کنند. اینکه کردها این ارتباط را قطع کرده اند را می توان موفقیت درخشانی در نظر گرفت. گرچه در این رویداد به گونه ای حمایت ضمنی غربی ها و تا حدودی حمایت ارتش آزاد سوریه را داشتند و گاهی نیز گاهی نیز شنیده می شود دولت سوریه و بشار اسد نیز از این پیروزی ها استقبال می کند. زیرا باید گفت یک ائتلاف نانوشته ای علیه داعش به ویژه با قدرت گرفتن در عراق شکل گرفت، ائتلاف مذکور بین حکومت مرکزی در عراق ، پ ی د، یا همان حزب یک اتحادیه دموکراتیک به رهبری صالح مسلم، پ ک ک و جریان هایی در غرب است که این ها به جهت گسترش تهدید داعش از این پیروزی ها به گونه ای استقبال کرده اند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چه عواملی منجر به پیروزی های اخیر نیروهای کرد و حزب آقای مسلم در کردستان سوریه شده است؟
نکته اول مشی ایدئولوژیک و مبارزاتی این جریان که پتانسیل خوبی را برای مبارزه ایجاد کرده است. در حالی که جریان های محافظه کار در منطقه کردستان سوریه این پتانسیل را ندارند. در واقع وجود یک ایدئولوژی مبارزاتی بسیار اهمیت دارد. نکته دوم این است که پ ی د توانسته است قدرت خود را به عنوان یک جریان مسلط در کردستان سوریه تثبیت کند . به همین دلیل آحاد جامعه کردستان سوریه، و حتی کردستان عراق و ترکیه یک نوع اعتماد و اعتقاد بیشتری به پ ی د پیدا کرده اند . به ویژه از نظر نیروی انسانی از ناحیه کردها در عراق، ترکیه و سوریه حمایت های گسترده ای از پ ی د می شود که سرمایه انسانی خوبی را برای این جریان ایجاد کرده است و در جذب نیرو موفق عمل کرده اند.
نکته سوم این است که نباید از نقشی که دولت مرکزی در سوریه داشته، چشم پوشی کنیم. دولت حمایت های اطلاعاتی- میدانی از پ ی د (پارتی دموکراتیک ) داشته است که بتوانند داعش را در منطقه استان حسکه سرکوب کنند. به نظر می رسد مجموعه این عوامل مهم بوده است . در عین حال نیز کم و بیش اتحاد غربی نیز به بمباران هایی دست زدند که در تضعیف داعش در بخش هایی از سوریه بی تاثیر نبوده است.( گرچه در نوع عملکرد ایالات متحده در برخورد با داعش تناقض هایی بسیاری دیده می شود و در جاهایی مشاهده می شود که غرب و آمریکا اقدامی نمی کنند و حتی در برخی قسمت ها حمایت هایی از داعش گزارش شده است . اما حداقل در ظاهر امر برخی از بمباران ها در بخش هایی از سوریه برای تضعیف داعش نقش داشته است.) نکته دیگر اینکه داعش پس از گسترش ارضی قدرت خود در عراق و تصرف رمادی از لحاظ جغرافیایی پراکنده شود و این پراکندگی در قدرت داعش با جابه جایی نیرو، انتقال بسیاری از نیروهای نظامی حرفه ای آن از مناطق شمالی سوریه به سمت رمادی همراه بوده است. به ویژه حمله هایی که در عراق علیه داعش دیده می شود و نیروهای مردمی و شیعیان داعش را در منطقه تحت فشار قرار داده مهم است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: پیامدهای داخلی تشکیل دولت کرد در کردستان سوریه چیست؟
پس از اینکه در سال 2012 ارتش سوریه مناطق شمالی کرد نشین را تخلیه کرد و پ ی د توانست قدرت خود را در مناطق مختلف گسترش دهد، حکومتی خودمختار در قامشلی و… اعلام کرد و توانست یک سری اهداف سیاسی از لحاظ ساختار حکومتی نیز دست یابد. لذا به نظر می رسد پیرزوی های اخیر همان فرایند خودمختاری که کردهای سوریه از سال 2012 در سوریه شروع کرده بودند، را تا حدودی تسریع کرد . همچنین تا حدودی نیز پس از این ماجرا، باید انتظار فشار بیشتری را از سوی دولت ترکیه به کردها داشته باشیم. نکته قابل تامل این است که کردها توانسته اند مرز بین داعش و ترکیه را در بخش هایی قطع کنند، ( تصرف تل ابیض باعث می شود که مرز های پ ی د یا پارتی دموکراتیک که شاخه پ ک ک است در ارتباط با ترکیه بسیار گسترش پیدا کند) . در این بین قدرت گرفتن پ ی د با توجه به ارتباطی که با پ ک ک دارند، برای ترکیه تا حدودی تهدید است. به نظر می رسد از این به بعد باید شاهد افزایش فشار ترکیه ها بر کردهای سوریه و ترکیه باشیم، (که بی ارتباط با مسائل داخلی ترکیه و کسب 12 درصد از پارلمان در انتخابات اخیر توسط حزب دموکراتیک خلق ها نخواهد بود ) می توان بین این ها نیز ارتباطی مشاهده کرد. در نتیجه این اتفاق دو پیامد دارد یکی از لحاظ داخلی قدرت کردهای سوریه را بیشتر کند و مشروعیت و هژمونی داخلی آن ها را در میان کردهای سوریه تقویت کند و نکته دوم نیز افزایش فشار ترک ها بر کردها است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: این پیروزی ها در نوع نگاه بازیگران منطقه ای به کردها تاثیری دارد؟
از نظر منطقه ای این پیروزی ها، اولین کشوری را که نگران می کند، ترکیه است . گسترش قدرت کردهای پ ی د در سوریه، از نظر ترکیه یک تهدید محسوب می شود. اگر به مواضع دولت و ارتش ترکیه نگاهی داشته باشیم، آن ها از پیروزی های کردها در سوریه استقبال نکردند و حتی در برخی موارد آن را تهدید برای منافع ترکیه قلمداد کردند. بنابراین این پیروزی ها برای ترکیه چندان خوشایند نخواهد بود و استقبال نخواهند کرد. در واقع ترکیه بیشتر در گزینش بین داعش و کردها، جانب داعش را خواهد داشت و تجربه نیز این را اثبات می کند. اگر ایران را به عنوان بازیگر موثر منطقه ای در نظر بگیریم، این پیروزی می تواند برای حکومت مرکزی در سوریه یک امتیاز باشد و تضعیف داعش و جبهه النصره و همچنین تهدید منافع ترکیه طبیعتا تامین کننده منافع دولت بشار اسد است و از این منظر می توانیم بگوییم جمهوری اسلامی ایران نیز از این پیروزی ها قاعدتا باید استقبال کند.
