مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
در سالهای گذشته حزب دمکرات کردستان عراق و پ.ک.ک در خصوص نحوه مدیریت مناطق کردنشین سوریه با همدیگر اختلاف نظر دارند. در همین حال حزب کارگران کردستان ترکیه (پ.ک.ک) اخیرا با صدور بیانیه ای دولت ترکیه و حزب دمکرات کردستان عراق را مسئول حمله به سنجار و شمال سوریه دانست و ترکیه را تهدید کرد ، انتقام سختی خواهند گرفت. دراین بین برای بررسی نوع رابطه دو حزب عمده کردی نوع تقابل و تعامل حزب دمکرات کردستان عراق و پ ک ک گفتگویی داشته ایم:
واژگان کلیدی: تقابل ، تعامل، حزب دمکرات کردستان عراق ، پ ک ک، عراق، ترکیه
مرکز بین المللی مطالعات صلح: رابطه‌ی پیشین و گذشته پ.پ ک با حزب دموکرات کردستان عراق چگونه بوده است؟
در گذشته و زمانی که حزب دموکرات کردستان عراق به قدرت نرسیده بود روابطشان خوب بود. بعد از این که حزب دموکرات در عراق اقلیم و سرزمین به دست آوردند، مقداری با پ ک ک اختلاف پیدا کردند. اختلافشان هم بر اساس این بود که آنها دستشان از حاکمیت و یا دستاوردی (که در عراق به وجود آمده ) را کوتاه کنند. ولی پ.پ ک اعتقاد دارد که قدرتشان خیلی بیشتر از حزب دموکرات است. اگر چه که سرزمین مشخصی را ندارند تا بتوانند حاکمیت تشکیل دهند، اما قدرت مقاومت و تاکتیکی و نظامی‌شان و بالاتر از همه قدرت بین‌المللی‌شان از آنها بیشتر است. این مربوط به اوایل تشکیل اقلیم بود. اکنون نیز با توجه به این که بارزانی محدودیت‌های کشوری دارد، در همه‌ی کشورها نمی‌تواند حضور پیدا کند و مجبورند قوانین بین‌المللی را رعایت کند در حالی که پ ک ک گروهند و هیچ قانون بین‌المللی را رعایت نمی‌کنند و در حوزه‌ی بین‌الملل مانور خیلی قو‌یتر از حزب دمکرات دارند. لذا من احساس می‌کنم که قدرت بالاتری داشته باشند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: گسترش حضور پ ک ک در کردستان سوریه و به نوعی توجه حزب دموکرات برای تشکیل احزابی هم‌راستا با خود در سوریه چه تأثیری در نوع رقابت پ ک ک با حزب دموکرات کردستان عراق داشته است؟
تفکری در پ ک ک وجود دارد که معتقد است سه خانواده موضوع کردی را مدیریت می‌کنند و سهیمند: طالبانی، بارزانی و اوجالان در واقع سهم اینها کم و زیاد می‌شود. یعنی به دلیل شرایط منطقه‌ای و ارتباطات بین‌المللی سهم اینها متفاوت می‌شود. بعد از قدرت گرفتن پ ی د در کردستان سوریه سهم تأثیرگذاری خانواده اوجالان یا همان پ ک ک خیلی بالاتر رفته است. در واقع آنها کل منطقه کرد سوریه را تقریباً در دست دارند و کل کردستان ترکیه را هم در اختیار دارند و بعضاً دست درازی‌هایی به ایران از طریق پژاک دارند و در عراق هم حضور دارند. بنابراین قدرت مانور خود را بیشتر از بارزانی می‌دانند و می‌گویند بارزانی محدود به بخشی از منطقه کردی عراق است. جدا از این اکنون در رقابت (که اگر بشود بدان رقابت گفت) بلکه بیشتر بده و بستان و تعامل تاکتیکی و برای فریب کشورهای منطقه است. به عنوان نمونه اگر ب‌خواهند از ترکیه یا از ایران امتیاز بگیرند و با هم برخورد می‌کنند. مثلا پ ک ک اگر بخواهد به ایران نزدیک تر شود موضع منفی در قبال حزب دمکرات می گیرد . در حالی که دو حزب قراردادهای همکاری با هم دارند و ندیده ایم که بعد از باز شدن فرودگاه اربیل و علیرغم همکاری‌های پیشرفته بارزانی با ترکیه یکی از نیروهای پ ک ک دستگیر شود و تمام تردد از آنجاست. این نشان می‌دهد که آنها با هم همکاری دارند. به همین دلیل اسم روابطشان را رقابت نمی‌گذارم.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: حضور پ ک ک در شنگال چه تأثیری بر افزایش رقابت پ ک ک با حزب دموکرات داشته است؟
نمی توان اسمش را رقابت نمی‌شود گذاشت و اینها همکاری دارند، دو حزب در جایی یک امتیاز می‌گیرند و جای دیگری هم خود امتیاز می‌دهند. در منطقه‌ی قندیل پ ک ک محدودیت هایی دارند، با توجه به این که گروهند در آلمان یا کشورهای اروپایی نفوذ دارند، دفتر دارند، ارتباطات بین‌المللی دارند و امتیازاتی می‌دهند. در این بین حضور پ ک ک در بین ایزدی‌ها افزایش پیدا کرده است. چرا که آن منطقه بعد از حمله داعش بارزانی‌ها نتوانستند مقاومت کنند و منطقه خالی از حاکمیت شد. در مقابل گروه پ ک ک خیلی خوب از این فرصت استفاده کرد و آن منطقه را گرفت. لذا عملا بارزانی قدرتی نداشت تا در آن جا حضور پیدا کند. برای همین قدرت بارزانی مثل پ ک ک واقعی نیست.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: پ ک ک تهدید کرده بود حتی ممکن است به حزب دموکرات کردستان حمله کند، آیا ممکن است در آینده شاهد افزایش تنش بین پ ک ک و حزب دموکرات کردستان عراق یعنی جریان بارزانی باشیم یا نه؟
احتمال درگیری منطقه‌ای و محلی وجود دارد، ولی نمی‌تواند بزرگ باشد، مگر این که کشورهای دیگر تحریک کنند. احتمال درگیری در گذشته هم بوده ولی محلی و کوتاه بوده است. اینگونه نیست که تمام گروه با تمام حزب دموکرات درگیر شود و همه جانبه باشد. ممکن است دو فرمانده محلی با هم درگیر شوند و حتی پنجاه تا شصت نفر کشته شوند. اما اینگونه نیست که مسئولان گروه اجازه دهند که این درگیری توسعه پیدا کند و باید دید که کشورهای حامی آنها کیستند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در یک سال گذشته بعضی معتقدند که حضور پ ک ک در مناطق کرد نشین شمال عراق و منطقه‌ای مربوط به حوزه نفوذ اربیل افزایش پیدا کرده است، آینده حضور پ ک ک در شمال عراق را چگونه می‌بینید؟
آنها مواضع خود پیروزی‌هایی در سوریه به دست آورده‌اند بالاتر از همه اینها قدرتمند شده‌اند. چون گروه هستند نزد آمریکا تبدیل به ابزار متعادل‌کننده رفتار اردوغان در ترکیه شده‌اند اما بارزانی چنین قدرتی ندارد و در داخل مرزهای عراق محدود است. پ ک ک می‌توانند ابزار آمریکا برای کنترل اردوغان در ترکیه باشند. بنابراین اعتبارشان نزد آمریکا بالاتر رفته و از این فرصت استفاده می‌کنند و از فرصت بهره می برند و قدرت خود را در عراق ، ترکیه و سوریه تحکیم می‌بخشند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا ممکن است که پ ک ک بتوانند نفوذ حزب بارزانی را در عراق تحت الشعاع قرار بدهد و از قدرت آن بکاهند؟
نه آن قدر هم به آنها میدان نمی‌دهند. چون بارزانی در خط آمریکا و اسرائيل در منطقه است. هر چند به پ ک ک میدان می‌دهند تا رشد کند و بزرگ شود ولی خط قرم تعامل با بارزانی است. همچنین از پ ک ک به عنوان ابزار برای کنترل دیگر کشورها به جز کردها بهره می برند. در این بین اسرائیلی‌ها دنبال اقلیم کردی هستند و آمریکا به دنبال این موضوع است و با این شعار کردها را فریب می‌دهد. لذا نمی‌گذارند آنقدر پ ک ک قوی شود تا به کردها آسیب بزند. اما تا آن جایی که تبدیل به ابزاری برای متعادل کردن و تنظیم رفتار مسئولان کشورهای منطقه و تا زمانی که نوک پیکان پ ک ک مسائل اردوغان و ترکیه باشد به او قدرت می‌دهند، اما اگر قرار باشد به سمت کردها باشد تضعیفش می‌کنند. یا مثلاً اگر مخاطبش ایران باشد به پ ک ک کمک می‌کنند. همانطور به تازگی و آشکارا نظامیان آمریکایی و نظامیان پ ک ک در سوریه در یک جا ایست بازرسی و نگهبانی مشترک دارند که شاید از نظر ما عادی و طبیعی باشد ولی برای ترک‌های متحد استراتژیک آمریکا و عضو ناتو توهین بسیار بزرگی است که از طریق هم‌پیمانشان چنین اتفاقی بیفتد و خیلی سخت است.
