مديركميسيون فرهنگي انجمن دوستي روابط ایران و صربستان
مرکز بین المللی مطالعات صلح –IPSC
هشتاد سال از سالگرد تاسیس روابط دیپلماتیك بین تهران- بلگراد مي گذرد و روابط سیاسی و اقتصادی ایران با صربستان ادامه دارد و تلاش سفارت های دو كشور در بلگراد و تهران بر این است تا ارتباطات بین دو كشور در ابعاد مختلف اقتصادی و تجاری افزایش پیدا كند.گفتگوي زير براي بررسي بيشتر اين روابط است.
واژگان کلیدی: فرصت ها، چالش ، روابط، ایران، صربستان، مريم خالقي نژاد
مرکز بین المللی مطالعات صلح: موقعیت جغرافیایی صربستان چگونه است و از چه جهتی در روابط ما حائز اهمیت است؟
کشور صربستان که در موقعیت جغرافیایی مناسبی در اروپا واقع گردیده مرز میان شرق و غرب نام گزاری شده است. صربستان دروازه اروپا و در قسمت مرکزی جزیره بالکان قرار گرفته است و از غرب با مونته نگرو و بوسنی و هرزگوین، کرواسی و از شرق با رومانی و بلغارستان و از جنوب با مقدونیه و آلبانی و از طرف شمال با مجارستان هم مرز است. لذا از نظر ورود به بازارهای اروپا و اسیا و خاورمیانه موقعیت خوبی را دارد.
از نظر موقعیت جغرافیایی در منطقه ای قرار دارد که می تواند مهره اتصال ایران به مناطق اروپایی گردد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: ترکیبات صربستان از نظر فرهنگی چگونه است ؟
در خصوص ابعاد فرهنگی نیز در صربستان تنوع فرهنگی مختلفی وجود دارد که بیشتر جمعیت صربستان را صربی ها تشکیل داده اند و اقلیت هایی مانند آلبانیایی ها و مجارها و بوسینیایی ها و کولی ها ، کروات ها ، موونته نگرویی، مقدونیه ای ، بلغاری، رومانی و اسواک ها و چک ها در این کشور حضور دارند.
صربستان به این جهت که سالیان طولانی تحت حاکمیت ترکها در امپراتوری عثمانی قرار داشته اند لذا بی تردید در این دوره طولانی، برخی فرهنگ ها در آنجا نهادینه شده است مانند مهمان نوازی، هنر دوستی و … از نظر دینی نیز اکثرا مسیحی و سایر اقلیت ها مانند مسلمانان نیز در این کشور به مانند سایر کشورهای دیگر وجود دارد.
اگرچه امروزه بیشتر صربی ها تحت تاثیر غرب قرار گرفته اند و همپای تحولات جهانی تغییر کرده اند اما در هیچ جامعه ای نمی توان امور واصول فرهنگی نهادینه شده را با هر پیشرفت تکنولوژی و ارتباطاتی و اطلاعاتی از بین برد. بر همین اساس است که فرهنگ و هنجار و ارزش های فرهنگی همیشه از اهرم اصلی ارتباط و یا عدم ارتباط میان کشورها می توانند به شمار بیایند .همچنین نکته بسیار مهم در خصوص ظرفیت و پتانسیل قانون اساسی صربستان است که اگر بخواهیم مختصر اشاره ای داشته باشیم باید بگویم که در این کشور قانون اساسی برای هر اقلیت و هر قومیت حقوق اجتماعی بسیار جالبی را در نظر گرفته است که این ا مر بیش از هر چیز دیگر منجر به تقویت جامعه و همگرایی جامع صربستان می شود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: پیشینه روابط فرهنگی دو كشور چگونه بوده است و چه کارهایی جهت اشتراکات فرهنگی صورت گرفته است؟
روابط فرهنگی از سال 1963 در زمان یوگسلاوی سابق شکل گرفت که دارای مسیر پر پیچ و خمی بوده است و به خصوص با پیوستن صربستان به اروپا باعث برخی تغییر جهت های اندکی در این روابط بوجود امده است. یکی از مهمترین اقدامات در سال 1988 است که توافقنامه ای فرهنگی میان دو کشور جهت برقراری روابط بیشتر امضا گردید و در سال 1990 ایران با اولین رایزن فرهنگی خود مبادلات و روابط فرهنگی خود را با صربستان اغاز نمود.
همچنین ایجاد انجمن دوستی ایران و صربستان به ریاست آقای محمود نصر و مدیرعامل اقای حمزه اسماعیلی ، متشکل از فرهیختگان و دانشگاهیان گامهای خوبی را در جهت تقویت ارتباط به خصوص در حوزه فرهنگی و دیپلماسی عمومی برداشته است.در مقابل انجمن دوستی صربستان- ایران با ریاست اقای بوژوویج از بنیانگذاران کرسی زبان پارسی در صربستان كمكي مهم در افزايش روابط است. بوژوویج تاکید زیادی بر جاذبه های تمدنی و فرهنگی ایران برای مردم صربستان دارد که این امر نیز می تواند به مثابه یک موقعیت ویژه برای تقویت و ترویج روابط فرهنگی موثر باشد . به علاوه برخی توافق نامه های همکاری میان این دو انجمن و لینک شدن سایت های این دو انجمن به یکدیگر بسیار ظرفیت مناسبی برای افزایش روابط و بهبود دیپلماسی عمومی دو کشور می باشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: زمینه های اشتراکات فرهنگی دو كشور چيست؟
بی تردید در هیچ حوزه ای از زندگی در عرصه بین المللی نمیتوانیم از فرهنگ چشم پوشی کنیم. ممکن است این رابطه فرهنگ و ارتباطات فرهنگی از طریق و راهکارهای مختلفی به ثمر برسد که در این عصر و زمان ابزارهای مختلف و خاص خود و همچنین کنشگران مختلفی را دارد. برای مثال سفرهای مقامات دو کشور میتواند بسیار موثر باشد یا در زمینه سینما: یکی از موضوعات مهم اشتراک در موضوعات فرهنگی و زندگی مردم در سینما است که سبک موضوعتی آنها بسیار به هم شبیه و نزدیک است و همچنین تمایل صرب ها به نمایش فیلم های صربستان در ایران برای مثال در سفر سفیر صربستان به ایران و مسائل مختلف نمایش فیلم صربستانی در ایران در سه شهر تبریز و تهران و شیراز و یا پیشنهاد ساخت مشترک فیلم برای دو کشور می تواند منجر به تبلیغ و تحرکات فرهنگی دو کشور گردد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چه ظرفیت ها و امکاناتی در حوزه های مختلف که منجر به تقویت روابط گردد وجود دارد و چه پیشنهاداتی دارید؟
هم ایران و هم صربستان دارای ظرفیت هایی هستند که می تواند مکمل هم باشند و خوشبختانه در سفرهای اخیر مقامات دو کشور برخی اعلام همکاری های بیشتری نسبت به قبل بیان شده است که می تواند پتانسیل های مختلفی را در حوزه اقتصاد و فرهنگ شامل شود.
یکی از این موارد برقرار بودن اتاق تجاری ایران و صربستان است در سال های اخیر در بخش روابط اقتصادی بسیار مناسب بوده است که با توجه به این تمایلات اخیر باید فعالیت این مجموعه نیز بیش از گذشته گردد
تمایل صربستان به ایجاد روابط با اصفهان ایران که در دیدار ریس کمیته سیاست خارجی مجلس نمایندگان صربستان به استاندار اصفهان اعلام تمایل به همکاری با این استان را داشته اند
با توجه به تمایل به همکاری در خصوص تفاهم نامه هایی برای حوزه حفظ گیاهان و کشاورزی و حوزه حمل و نقل هوایی که این امر در صورت عملی شدن در ابعاد مختلف تاثیرات مثبت خود را خواهد داشت.
در خصوص تمایل به همکاری در بخش صادرات برخی محصولات در جنوب مانند خرما
امکان برقراری روابط ورزشی و گردشگری با عطف به اینکه در حوزه ورزشی در دوره ای مربی تیم ملی والیبال و بسکتبال اهل صربستان بوده اند.
از دیگر اشتراکات و ظرفیت های قابل سرمایه گذاری فرهنگی عضویت در جنبش غیر متعهدها هست که می تواند در حوزه های منجر به همسویی استراتژی های سیاسی در برخی موارد گردد.
در حوزه آموزشی وجود هشتصد لغت فارسی در زبان صربستان و ترجمه کتابهای حافظ و خیام و سعدی و رودکی و فردوسی و یاکتاب قصه های مجید در صربستان و برخی کتب های دیگر در عصر حاضر
همچنین در ایران صربستان مهمان ویژه سی و یکمین دوره نمایشگاه کتاب در تهران بود
برگزاری هفته فرهنگی در و جشنواره های فیلم و سینمایی در صربستان
همچنین استفاده از ارتباطات و ظرفیت های انجمن دوستی ایران و صربستان و استفاده از طرح هایی که در انجمن دوستی به عنوان یک تشکل خصوصی در حال انجام است.
پیشنهادات:
تقویت روابط سیاسی دو کشور از طریق مقامات اداری و سپس از طریق کنشگران فروملی مانند انجمن
تشویق بازرگانان دو کشور به تبادلات تجاری و فرهنگی و فراهم نمودن این امر توسط دولت
استقبال و استفادهاز ظرفیت برگذاری نمایشگاه ها در صربستان برای تبلیغ بیشتر فرهنگ و اقتصاد ایران
انجام برخی برنامه ها و استراتژی های خاص برای مسلمانان صربی
استفاده بیشتر و تشویق بیشتر انجمن دوستی برای اقدامات متقابل
چالش ها:
با توسعه روابط دو کشور دوت صربستان به منظور بهبود روابط در سال های گذشته اقدام به برداشت ویزا برای گردشگران ایرانی به صربستان نموئ. این اقدام می توانست تاثیر زیادی را در ارتباط مردم دو کشور و همچنین تبادلات فرهنگی داشته باشد اما متاسفانه با اقدامات برخی از هوطنان که با قصد سفر بدون ویزا به کشورهای اروپایی به صربستان رفته بودند باعث ایجاد مشکلاتی برای آن کشور گردید و دولت صربستان دوباره سفر به آنجا را مشروط به اخذ ویزا کرد و این امر تا حدودی ممکن است باعث تاثیرات بدی در اذهان دولتمردان آن کشور شده باشد.
یکی از مهمترین چالش ها و موانع پیش روی تقویت ارتباطات مابین ایران و صربستان تلاش صربستان برای پیوستن به اتحادیه اورپا و نتایج و تاثیرات این امر در خصوص همسویی و پیروی اعضای اتحادیه از برخی واکنش ها و تصمیمات نسبت به ایران است . اگرچه صربستان تمایل به تقویت بیشتر روابط خود با ایران دارد اما باید این امر را نیز در اینده پژوهی روابط دو کشور در نظر داشت که پیوستن صربستان به اتحادیه اورپا ممکن است عواقبی را در برخی زمینه ها برای ارتباطات با ایران داشته باشد.
