فرزاد رمضانی بونش
مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
واژگان كليدي: ايران ، اولاند، فرانسه، سياست خارجي، رويكرد، خاورميانه
دور دوم انتخابات ریاست جمهوری فرانسه برگزار شد و اين روز ها واپسین روز هاي حضور ساركوزي در الیزه است. چرا كه با پيروزي فرانسوا اولاند سوسیالیست وي جايگزين ساركوزي در پست رياست جمهوري خواهد شد. در اين بين با توجه به اينكه فرانسه اولاند آبستن برخي دگرگوني ها است. براي واكاوي بيشتر چشم انداز سياست خارجي اولاند در خاورميانه به گفتگويي با دكتر پيروز ايزدي كارشناس مسائل فرانسه و پژوهشگر در اين زمينه نشسته ايم:
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آيا مي توان گفت با رفتن ساركوزي تحولی در همگرايي پاريس با واشنگتن در قبال خاورميانه رخ خواهد داد؟
به گونه گذشته نبايد منتظر همراهي بيشتر با امريكا بود، اما نبايد منتظر بودكه فرانسه روابط خود با امريكا را تيره كند و يا فاصله اي سياسي از امريكا بگيرد. فقط ممكن است حركت هاي افراطي ساركوزي در سياست خارجي وجود نداشته باشد و روابط فرانسه با امريكا در خاورميانه به حد معقولي تداوم يابد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آيا سیاست خارجی فرانسه در گذر از سياست هاي راستگرايانه به سمت همسويي كمتر با سياست هاي آمريكا و آلمان در تحولات يك سال گذشته خاورميانه حركت خواهد كرد؟
در واقع بايد گفت در دوره ساركوزي زماني كه بوش رئيس جمهور امريكا بود سياست همسويي با امريكا در مناطق مختلف را در پيش گرفت و همكاري با امريكا در حوزه هاي جغرافيايي گوناگون براي رفع بحران ها مد نظر پاريس بود. جدا از اين امر مهمترين امر ملموسي كه رخ داد پيوستن دوباره فرانسه به فرماندهي نظامي ناتو (كه نقطه عطفي از سال 1966 كه دوگل از فرماندهي نظامي ناتو خارج شده بود است) بود. با سركار آمدن اوباما در كاخ سفيد در واقع نزديكي ها بين دو كشور تا حدي كاهش يافت. در اين بين در وضعيت كنوني و با توجه به پيروزي اولاند در فرانسه برخي از پيش بيني ها اين است كه با توجه به دمكرات بودن اوباما و سوسياليت بودن اولاند دو زوج فرانسوي و امريكايي مي توانند همگرايي و همسويي بهتري با هم داشته باشند. چرا كه همانگونه كه اوباما از بوش تندتر نيست اولاند هم از ساركوزي هم تندتر نيست، لذا با ميانه رو بودن هر دو احتمال اينكه دو رئيس جمهور بتوانند در سياست خارجي خود همراهي و همكاري بهتري داشته باشند زياد است.
جدا از اين فرانسه كنوني در زمينه سياست هاي رياضتي با آلمان مشكل دارد. چراكه آلمان سياستهاي رياضتي را مطرح ميكند و اولاند نيز سياست رياضتي را به تنهايي غير قابل قبول مي داند و بر اين نظر است كه سياست هاي رياضتي نمي تواند موفق باشد و در كنار آن بايد به مسئله رشد اقتصادي و تحريك تقاضا توجه كرد. در اين بين بايد گفت كه سياست خارجي كشور متاثر از مسائل اقتصادي با آلمان خواهد بود و گرنه در ساير مسائل فرانسه با آلمان مشكلي ندارد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: جايگاه خاورميانه در سياست خارجي اولاند در مقايسه با ساير مناطق چگونه است و آيا اولاند در سياست خارجي خود در مقايسه با آلمان، امريكا و انگلستان در راستاي دستيابي به اهداف سياسي و ژئوپلتيك خود در خاورميانه تلاش خواهد كرد؟
از سويي با توجه به پيشينه حضور فرانسوي ها در خاورميانه و نفوذ فرانسوي ها در كشورهايي مانند لبنان، سوريه و … از اهميت امنيت انرژي خاورميانه براي فرانسوي ها منطقه اي استراتژيك به شمار ميرود. از سويي نيز با توجه به بازارهاي صادرات اين منطقه براي بخش خصوصي و… اين كشور تلاش خواهد كرد كه نفوذ خود را در اين منطقه حفظ كند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چشم انداز ايفاي نقش پاريس در تحولات و بحران سوريه را چگونه مورد تحليل قرار مي دهيد؟
اولاند در مورد سوريه گفته بودكه اگر سازمان ملل حضور نيروها در سوريه را به تصويب رساند فرانسه هم مشاركت خواهد كرد. من فكر ميكنم اگر فرانسه در اين حوزه قصد انجام كاري را داشته باشد، حتما با پشتوانه قانوني و با مشاركت با بقيه كشورهاي عضو ناتو خواهد بود و به تنهايي دست به اقدامات و انجام سياستهايي تند در سوريه نخواهد زد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: سياست خارجي سياست خارجي نوين اولاند چه نگاهي به اسرائيل خواهد داشت؟
به نظر ميرسد فرانسه در سياست نوين خارجي خود از راه حل دو دولت در چالش عربي اسرائيلي بهره خواهد برد تا اينكه روند صلح از سر گرفته شود و اسرائيل را هم براي حضور در مذاكرات متقاعد كند. گذشته از اين بايد گفت بايد گفت هر چند اولاند يهودي نيست اما به نظر ميرسد يكي از گزينه اي جدي وزير خارجه وي يهودي است كه به نوعي در اين زمينه مي تواند موثر باشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در چه مواضعي نبايد سياست خارجي نوين اولاند را با دوره ساركوزي متفاوت دانست؟
در هفده سال گذشته وضعيت نظام بين الملل و ساختار سياسي در جهان تا حد زيادي دگرگون شده و شايد نتوان در حوزه سياست ها و راهبردهايي كه چپ ها در دوره ميتران مي توانستند بر روي آن مانور مي دادند در اكنون به آن سياست ها پرداخت. در همين راستا بايد گفت اصل اساسي و مهم اين است كه فرانسه منافع گوناگون سياسي، امنيتي، اقتصادي و ژئوپلتيكي در مناطق مختلفي مانند خاورميانه، آفريقا و.. دارد كه با توجه به اين منافع سياست هاي كلي خود را در هر دوره اي ادامه مي دهد. يعني جدا از تغيير دولت ها و نوع ملايمت و نرمي آنها منافع كلي كشور فرانسه تا حد زيادي همچنان ايستا و ثابت است، هر چند منافع دولت ها مي تواند تا حدي در سبك و روش متفاوت باشد. گذشته از اين بايد گفت تفاوت هاي عمده سياست خارجي اولاند با ساركوزي را مي توان در رويكرد و روش ها دانست نه راهبرد ها. يعني به نظر ميرسد كه اولاند توجه به مسائل داخلي فرانسه پرداختن و نگاه به مسائل اقتصادي را در صدر اولويت هاي خود قرار خواهد داد. بنابراين در زمينه خارجي بايد منتظر بود كه وزير خارجه اين كشور نقش مهمي را در سياست خارجي بر عهده گيرد. يعني برخلاف اينكه ساركوزي تلاش داشت در حل مسائل و بحران هاي بين المللي پيشرو ، پيشگام و نقش آفرين باشد، اولاند در سياست خارجي خود اينگونه عمل نخواهد كرد. در مجموع بايد گفت هر چند مواضع اصولي دو رهبر با هم تفاوتي ندارد، اما اولاند از نظر سبك و رويكرد سياست خارجي ميانه روتري را در پيش خواهد گرفت.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: باپيروزي سوسياليست ها چه تغييراتي ممكن است در رابطه با نگاه به ايران و پرونده هسته اي ايران اعمال شود؟
با توجه به نوع نگاه اولاند و ساركوزي به پرونده هسته اي ايران، تغييري اصولي در مورد نگاه به ايران و مساله هسته اي شاهد نخواهيم بود، اما لحن و الفاظ تند ساركوزي در دوره اولاند تكرار نخواهد شد. گذشته از اين به نظر نميرسد فرانسه در مورد تحريم ها و ساير مسائل در مورد ايران همچون ساركوزي پيشگام در اروپا باشد، اما به طور كلي همراهي هايي بر ضد ايران خواهد داشت.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به اينكه در نگاه سوسیالیست‌ها معمولا مسائل حقوق‌بشر و گروه‌های مخالف ایران بیشتر مطرح بوده است. آيا اولاند در ریاست جمهوری داراي روابط بهتر با ایران خواهد بود؟
بله. هر چند با توجه به اينكه سوسياليست ها در فرانسه به مسائلي مانند حقوق بشر توجه دارند احتمالا در مورد ايران از اين زاويه نگاه كند و به تنظيم روابط بپردازد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: حوزه سیاست خارجی سارکوزی در گذشته شاهد روابط بيشتر دفاعي سياست و امنيتي با شوراي همكاري خليج فارس بوده است. در اين حال در دوره نوين انتخاب اولاند را می‌توان تغییر رويکرد در این زمینه دانست؟
از آنجا كه همكاريهاي نظامي با شوراي همكاري خليج فارس همراه با فروش اسلحه است و به نوعي كشورهاي شوراي همكاري خليج فارس (با توجه به درآمدهاي نفتي خود) بازارهاي خوبي براي تسليحات فرانسوي به شمار ميروند، طبيعتا اولاند تلاش خواهد كرد كه اينگونه از روابط نظامي، سياسي و دفاعي را با شوراي همكاري خليج فارس را حفظ كند و به اين همكاريها ادامه دهد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: اگر قصد داشته باشیم حضور فرانسه را از این پس در منطقه خاورمیانه تحلیل کنیم، به نظر شما چه تفاوت‌هایی را با دوره ریاست جمهوری پیشین این کشور شاهد خواهیم بود؟
بايد در نظر داست كه اكنون حضور نيروهاي در مناطق خارج از فرانسه و مناطق عملياتي و خارج از اروپا خيلي مورد حمايت و استقبال مردم نيست. چرا كه مردم از اينكه سربازان فرانسوي در خارج از كشور كشته شوند نگران هستند. به همين خاطر است كه مشاهده ميشود اولاند بر خروج نيرو ها از افغانستان تاكيد كرده است. يعني كلا اولاند در اين زمينه احتياط بيشتري به خرج خواهد داد. مگر اينكه بر اساس قطعنامه هاي شوراي امنيت و اينكه در داخل ناتو به توافقاتي رسند حضور نظامي فرانسه در خاورميانه با احتمال بيشتري همراه گردد. گذشته از اين اگر بخواهيم بين دو دوره سياست خارجي فرانسه در خاورميانه نگاهي داشته باشيم، بايد بيش از هر چيزي به تفاوت در سبك و رويكرد توجه كنيم تا مواضع اصولي.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: جايگاه منافع و بهره‌برداری‌های اقتصادی فرانسه در سياست خارجي نوين اولاند چگونه خواهد بود ؟
اين مساله همواره مورد توجه سياست خارجي فرانسه در خاورميانه بوده است. چنانچه اين كشور همكاري هايي پردامنه با قطر را مورد توجه قرارداده است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح:آينده رويكرد سياست خارجي فرانسه را در روابط با تركيه با توجه به تنشه اي يك سال گذشته در روابط دو كشور را چگونه مورد پيش بيني و بررسي قرار مي دهيد؟
به نظر ميرسد فرانسه همانند ساركوزي به تركيه نگاه نخواهدكرد. در اين بين به احتمال زياد فرانسه تلاش خواهد كرد كه از تنشهاي گذشته دوري كند و به عادي سازي روابط بپردازد. گذشته از اين نيز با توجه به رد شدن قانون مجازت منكران كشتار ارامنه فرانسه در دروه عثماني مانع عمده اي براي همكاري دو كشور وجود ندارد. يعني اكنون زمينه براي بهبود روابط دو كشور فراهم است. جدا از اين با توجه به نوع بازي تركيه در مسائل خاورميانه امكان همكاري بيشتر دو كشور در منطقه وجود دارد. در اين حال بايد گفت اولاند در مورد پيوستن تركيه به اتحاديه اروپا همانند ساركوزي تند نيست و موضعي نرم تر دارد. در نتيجه زمينه همكاري دو كشور در منطقه فراهم تر است.
