سیده مسعوده میرمسعودی
پژوهشگر مسائل روابط بین الملل
مرکز بین المللی مطالعات صلح –IPSC
با حمله ناگهانی ترکیه به شمال شرقی سوریه ، موجی از نگرانی ها چه در متحدان ترکیه و چه در دشمنان را بر انگیخت .در حالی نقض آشکار بند2 ماده 1 اصول و مقاصد سازمان ملل یعنی (توسعه روابط دوستانه در بین ملل بر مبنای احترام به اصل تساوی حقوق و خودمختاری ملل ) احترام به حاکمیت کشور سوریه توسط ترکیه اتفاق افتاده است که این حرکت توسط بیشتر کشورهای عربی ، غربی و اروپایی هم محکوم شده است .
شهر کوبانی که مظهر مبارزه با داعش در زمان اشغال این گروه تروریستی بود توسط ترکیه بمباران شده و همزمان، در روی دیگر سکه خروج نیروهای نظامی آمریکا و تنها گذاشتن کردها، اولین سیگنالی که به جهانیان داد، این بود که “آمریکا دیگر قابل اعتماد نیست “دومین سیگنال این بود که ترکیه از برگ آوارگان سوری و برگ عضویت در ناتو به نفع خود استفاده می کند و اینها عامل عامل فشار برای تثبیت حاکمیت اردوغان و سرکوب مخالفان کرد خود است و این می تواند دیکتاتوری نسل جدیدی از عثمانیها را پرورش دهد که رویه ی عثمانی ها را در کشورگشایی پیشه کرده اند. بی عملی آمریکا و غرب در برابر این رفتار ،سیگنال مهمتری برای تغییر قانون بازی در حکمرانی های منطقه ای ست . پیام پوتین مبنی بر عدم دخالت در موضوع مداخلات مرزی ترکیه در ناحیه کرد نشین مرزی به کشور های منطقه این اجازه را می دهد که در صورت توافقات پشت پرده با قدرت های جهانی بتوانند در حواشی مرز های خود بازنگری های هر چند غیر رسمی ولی عملی و اجرایی داشته باشند . این جریان در ورای بحران انسانی و امنیتی در مناطق کرد نشین سوریه و عراق و جریان مشخص فعال سازی مجدد داعش توسط ترکیه ، مسیر بزرگتری را برای ایجاد بی ثباتی در منطقه ی خاور میانه بویژه محدوده ایران ، عراق ، سوریه و شبه جزیره عربستان را فراهم می کند .
این سناریو در آینده نزدیک می تواند با توجه به بی اعتباری قول و تعهدات دولت آمریکا ، نقش روسیه را در تاثیر گذاری در درگیری های خاور میانه تاثیر گذارتر سازد .در صحنه عمل همین، رسم خطرناکی برای دیگر کشورهای خاورمیانه بوجود می آورد که عملا کشورها را ترغیب به تجاوز به تمامیت ارضی کشورها دیگر می کند .
اردوغان با این پیشه می خواهد پرونده پیوستن به اتحادیه اروپا بار دیگر روی میز قرار دهد و قدرت نمایی خود را به اتحادیه اروپا نشان دهد. اگر در منطقه نوار مرزی ترکیه از دید ژئوپولتیک نگاه کنیم ،ترکیه تقریبا شمال شرقی فرات را هم حیاط خلوت خود می داند و هم از طرف کردها ساکن آنجا احساس خطر می کند و چون مصوبین کودتای چند سال پیش ترکیه را کردها می داند و از این راه می خواهد دشمن دیرینه خود را در اولین حرکت پسا داعش مات کند .
عملیات شاخه زیتون در سالهای اخیر هم نتوانست آن اهداف ترکیه بر آورده کند پس از آن ورژن جدید بنام “چشمه صلح” برای هم ایجاد دیوار حایل برای کردها مخالف ترکیه درست می کند و هم آوارگان سوری را با منت گذاشتن بر اتحادیه اروپا در امر کنترل این آوارگان در بحث ورود به اتحادیه اروپا پیش دستی جمع می کند.
ترامپ در تویئت خود گفت ما مجبوریم از شمال سوریه خارج شویم.و بهترین جواب را هم بارزانی به او داد که خون کردها بسیار ارزشمند تر از هر گونه معاملات اقتصادی و تسلیحاتی است . در نهایت دولت های خاورمیانه نگران منطقه هستند و این حرکت غیر عقلانی اردوغان شاید مسیر یک دگرگونی جدید را در منطقه رقم زند .
آتش این جنگ مثل آتش در انبار باروت است و همه چه در منطقه وچه فرا منطقه نگران این موضوع هستند .کردها با مهارت پارتیزانی که دارند می توانند جلوی چشمه صلح !!! را بگیرند، ولی اعتماد خود را به بازیگری قدرت های بزرگ از دست می دهند و شاید هم این تمرین خوبی برای عدم وابستگی به قدرت های بیرونی باشد و مثال “عدو سبب خیر” بشود
حمله ترکیه به عراق از نظر ترامپ و بنا به گفته اش یک “ایده بد” است، ولی باور بدتر برای آمریکا این است که هژمونی آمریکا با شیب تند در حال کاهش است. مقاومت کردها و شکست ترکیه در حرکت صلح برای جهانیان با رنگ و خون نمایش داه می شود .
همسایه ترکیه، ایران با همین استراتژی نه با تانک و هواپیما توانسته حایل حامی ایران در مرز عراق درست کند بدون اینکه حساسیت آنی جهانیان را بر انگیزد .می توان گفت در حال حاضر ایران می تواند با بیان این حرکت آمریکا ،پرستیژ آمریکا را در منطقه مخدوش کند و این فرصت خوب برای ایران برای دفاع از خود در برابر آمریکا است و بی اعتمادی به آمریکا را در منطقه گسترش پیدا کرده است. لذا این یک فرصت خوب هم برای به حاشیه رانده شدن آمریکا از خاورمیانه خواهد بود . بحران سوریه طبق مدل برچر در حال افزایش است نشست فوق العاده سازمان ملل می تواند با همکاری کشورهای عربی و اروپایی سیاهی تنش را از منطقه به طرف روشنایی صلح واقعی سوق دهد.
نشست فوق العاده از سوی سازمان ملل ، هم امیدی برای کردهای سوریه و هم چنین نطقه عطفی برای شناخت استراتژیهای اقتصاد محور رئیس جمهور آمریکا برای جهانیان است و شاید این بازی ترامپ با کردها در انتخابات ریاست جمهوری آینده ، نظر مخاطبان رای دهنده آمریکا نسبت به او تغییر بدهد و همین پشت کردن به کردها را به ایده بد “برای خود ترامپ تبدیل کند
واژگان کلیدی: عملیات ،چشمه صلح، ترکیه ، تعیین تکلیف ، همسایه، سیده مسعوده میرمسعودی
