مرکز بین المللی مطالعات صلح - IPSC

علل و پیامدهای گوناگون تغییرات نوین سیاسی در قطر – گفتگو با دکتر حسین رویوران

اشتراک

مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC

شیخ «تمیم بن حمد» امیر قطر در گامی دست به تغییراتی در کابینه زد که از آغاز پادشاهی وی بی‌سابقه بود.این اصلاحات شامل تغییر در هفت وزارت‌خانه از 20 وزارت‌خانه و ادغام 8 وزارت‌خانه و تبدیل آنها به چهار وزارت‌خانه بود. تحلیلگران درباره اهداف و ابعاد این تغییرات اختلاف‌نظر دارند و برخی تقویت تدریجی قدرت امیر و سرنگونی حامیان پدرش وبرخی کم کردن از هزینه‌ها و.. را برمی شمرند. گفتگوی زیر به بررسی همین امر می پردازد.

واژگان کلیدی: علل تغییرات سیاسی در قطر، پیامدهای تغییرات سیاسی در قطر، تغییرات سیاسی در قطر، قطر

 

 

مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به ساختار کنونی دولت قطر، وضعیت و علل این تغییرات چه بوده است؟

ساختار دولت در قطر یک ساختار دموکراتیک نیست و با تغییراتی در طی انتخابات به وجود نمی­آید. تغییرات در قطر نتیجه شرایط سیاسی است و به نظر من تغییر چند وزیر، وزیر خارجه و دفاع در قطر نتیجه یک نوع تغییر در سیاست­های قطر است که تحولات منطقه­ای ایجاب می­کند و تصمیم گرفته شده که افرادی را متناسب با شرایط جدید در این پست­ها قرار دهد. در بعد دیگر حال که آمریکا درصدد به نتیجه رساندن مبحث سوریه است و قطر از جمله کشورهایی است که سرمایه­گذاری شدیدی بر سوریه کرده و میلیاردها دلار در سوریه هزینه کرده، اما همانطور که در اجلاس ژنو شاهد بودیم معارضه­ای (که بیشتر عربستان رهبری آن را بر عهده گرفته ) اعلام عدم حضور کردند و فکر نمی­کردند که ممکن است اجلاس بدون آنها برگزار شود. آنها با دروغی مبنی بر اینکه آمریکایی­ها اطمینانی داده اند شرکت نکرده اند، در این رابطه آقای کری این خبر را سریعا تکذیب کردند و عنوان کردند که تنها به آنها گفته شده اگر شرکت نکنید به ضرر شما خواهد بود. لذا در اجلاس شرکت کنید تا حرف­های خود را بزنید.

این نشان دهنده متناسب بودن تحول با سطح تغییراتی است که در سطح منطقه رخ داده است. این تغییرات تغییر جایگاه عربستان، تغییر تحولات در سوریه و عراق، و احتمال توقف سریع جنگ یمن است. اکنون همه ی شاخص­ها نشان می­دهد که سازمان­های بین المللی مانند سازمان عفو بین الملل و.. همه در مورد جنایت­های ضدبشری در یمن صحبت می­کنند و طرح این مقدمات یعنی پایان جنگ. هر زمان که بنا باشد طرفی جنگ را متوقف کند اول ادبیات خود را تغییر می دهد و بعد از یک مدتی اینکار را انجام می­دهد. لذا تغییر متناسب با این شرایط سیاسی تغییر کابینه بعضی از وزرا در قطر متناسب با این شرایط بوده و بر اساس ساختار اجتماعی داخلی قطر نبوده است. در قطر حاکمیت امیر مهم است و بقیه کارمندان او هستند. هیچگاه در قطر شخصیتی به عنوان رقیب امیر نبوده که کاری را انجام دهد. آنچه که وجود دارد تیم امیر اما با رویکردهای سیاسی متفاوت است.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا با توجه به نوع توازن های داخلی حاکم بر خاندان قطر این تغییرات نشان دهنده قدرت گرفتن جناح­های خاصی است؟

قطر یک کشور بسیار کوچکی است و در آن دو قبیله بیشتر نیستند. این دو قبیله هم با یکدیگر ارتباط خاصی به لحاظ ازدواج افراد قبیله پیدا کرده­اند. جامعه قطر از 200 تا 250 نفر بیشتر تجاوز نمی­کند و نزدیک به دو میلیون بقیه خارجی­اند. لذا خیلی نمیتوان در مورد ساختار اجتماعی و سهم خواهی در این جامعه نظر داد. به نظر من سهم خواهی در این جامعه بیشتر بسته به نیازهای سیاسی و نه اجتماعی صورت می­گیرد.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به دو پست مهم و تأثیر گذار وزیر خارجه و وزیر دفاع شخصیت­های جدید دارای چه نوع تفکری نسبت به مسائل منطقه­ای­، داخلی و جهان عرب هستند؟

تصور من بر اینست که تعامل با غرب را بهتر از افراد قبلی می­دانند. این نشان دهنده تفکر دولت قطر در ایجاد تعامل با غرب است. در گذشته غرب حاشیه­ای برای این کشورها مثل قطر و عربستان ایجاد کرده بود؛ که به صورت مستقل در آن بازی می­کردند. اما در حال حاضر به سمت کاملا کنترل شده حرکت می­کند. لذا کسانی باید بر سر کار بیایند که بتوانند با غرب تعامل داشته باشند و خواست غرب را درک و در آن چارچوب سیاست­های قطر را تنظیم کنند.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: پیامدهای تغییرات در مسائل منطقه­ای، بین المللی و رابطه با بازیگران مختلفی مثل ایران، مصر، عربستان و … چه خواهد بود؟

در منطقه تقریبا دو سطح از بازیگران وجود دارند. یکی بازیگران بین المللی (که قطر با آمریکا بسته و با روسیه مشکل دارد) به دلیل اینکه کارکرد روسیه با کارکرد قطر در تعارض است و ممکن است قطر ارتباط جدید و مثبتی با روسیه برقرار کند. یعنی اگر دنبال ایجاد ارتباط مثبت و سازنده با قدرت­های بین المللی باشد. در سطح منطقه­ای عمده­ترین بازیگرانی که بازی را در منطقه مدیریت می­کنند یکی ایران و دیگری رژیم صهیونیستی و عربستان است. ایران تقریبا قدرت برتر منطقه است و قطر هیچگاه سعی نکرده که این ارتباط را با ایران قطع کند. هرچند که در کشاکش روابط اخیر ایران و عربستان قطر سفیر خود را فراخواند بدون اینکه ارتباط خود را قطع کند. در واقع قطر نیاز دارد که در آینده روابط خود با ایران را تنش زدایی کند و تبدیل به یک ارتباط سازنده کند. ارتباط قطر با عربستان وجود دارد، هر چند که بعضی اوقات دچار تنش می­شود و در یمن منطبق بر هم بوده است و با توجه به احتمال پایان جنگ در یمن قطر باید سعی کند که هزینه­هایی که عربستان باید پرداخت کند خود نپردازد و فاصله خود را با عربستان حفظ بکند تا اینکه ترکش­های پایان جنگ یمن به قطر نرسد. قطر در رابطه با رژیم صهیونیستی گاهی دفتر باز کرده و در جنگ غزه این دفتر را بسته ولی گاهی افرادی از اسرائیل به قطر، بحرین و امارات رفت و آمد می­کنند. این نوع رفتارها ممکن است برای کشورهای عربی چالشی باشد. در حال حاضر خود عربستان در حال ارتباط برقرار کردن با اسرائیل است. دیدارهایی که انور عشقی با دوری گلد سرپرست وزارت خارجه نشاندهنده این مسئله است. در واقع قطر همیشه حالت بیابینی در ایجاد روابط با اسرائیل داشته است.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به تغییر کابیه­ها آیا امکان تغییر در روند رابطه با ایران، مصر و سوریه وجود دارد؟

در ارتباط با مصر، قطر از اخوان و عربستان با کودتا علیه اخوان حمایت کرده لذا در این مقوله قطر و عربستان کاملا مخالف هم هستند. اما عربستان در صدد راضی کردن قطر بر مخالفت با اخوان است. ولی تاکنون شاخصی مبنی بر دست کشیدن قطر از اخوان وجود نداشته است. تقریبا رسانه­های قطر در اختیار اخوان است. یعنی در حال حاضر در الجزیره بیشتر نیروها، نیروهای اخوانی هستند. لذا قطر همچنان از پروژه اخوان حمایت می­کند و با عربستان اختلاف جدی دارد. در مورد سوریه تصور بر این است که دولت سوریه روزی نیست که منطقه ای را آزاد نکند. این حاکی از پیروزی دولت سوریه است. اکنون هدف آمریکا و سازمان ملل رسیدن به سوریه است و اجلاس ژنو هم در همین چارچوب مطرح است. لذا تصور بر این است که قطر در ارتباط با سوریه ناچار به تعاملی بعد از اینکه پی برد که این نظام قابل سرنگونی نیست برقرار کند و در مورد عراق هم به همین منوال عمل کند.

 

مطالب مرتبط