مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
قیمت نفت در یک سال اخیر روندی کاهشی در پیش گرفته و عرضه نفت رو به افزایش گذاشته است. تولید کنندگان اوپک هم در تصمیم سازی برای مقابله با سقوط قیمتها شکست خورده و قیمتهای جهانی نفت از سطح ١١٤ دلار به حدود 35 دلار برای هر بشکه رسیده است. برای بررسی بیشتر این امر گفتگویی با دکتر حسن مرادی کارشناس مسائل نفت داشته ایم:
مرکز بین المللی مطالعات صلح: علل تداوم وضعیت کنونی بازار نفت در جهان چیست؟
علت اصلی تولید بیش از تقاضا در دنیا است. یعنی در حال حاضر میزان تقاضا در دنیا کمتر از میزان عرضه است و به خصوص در جرگه کشورهای عضو اوپک بیش از 5/1 میلیون اضافه عرضه دارند و کشورهای دیگر هم در بازار آزاد میزان عرضه بالاست. همین امر موجب شده است که قیمت نفت روز به روز روند نزولی پیدا کند و کاهش یابد و البته عدم توافق اوپک نقطه عطفی بود و اگر اوپک بر کاهش ظرفیت تولید توافق می کرد، به تبع تاثیرگذار بود. ولی متاسفانه در اجلاس اخیر اوپک با این مسئله موافقت نکرد و به این مسئله دامن زده شد. از طرف دیگر ایران هم اعلام کرد که به دنبال بازیابی ظرفیت تولید خود است که این موضوع طبیعی است، زیرا ما معتقدیم که تحریم ها ظالمانه و غیر عادلانه بوده است و ما ناگزیریم برای ادامه حیات اقتصادی خود ظرفیت خود را در اوپک بازیابی کنیم. بنابراین، این موضوع هم نقش داشت و متاسفانه کشورهایی نظیر عربستان سعودی و اقمار آن مثل قطر و کویت علاقه ای به کاهش تولید ندارند و برای آن ها کاهش درآمد چندان مهم نیست. اگرچه خبرهایی که از عربستان می رسد حاکی از این است که کاهش نقدینگی به شدت آن ها را آزار می دهد و برنامه های آن ها را با مشکل مواجه کرده است و سعی می کنند که مقاومت کنند و جلوی کاهش قیمت را بگیرند. بنابراین از طرف دیگر ذخایر هم چنان ادامه داشته است. ذخایری که از سال ها قبل اندوخته شده است، از این ذخایر در حال بهره برداری است. این ذخایر بر طبق خبرها رو به اتمام است و نمی تواند تداوم پیدا کند و با توجه به کاهش زیر چهل دلاری قیمت نفت، امکان تولید برای نفت شل وجود ندارد و صرفه اقتصادی برای تولید آن ندارد. بنابراین، ما معتقدیم که در دزارمدت بازار نفت نمی تواند از این پایین تر بیاید و ضربه بیشتری ببیند. هر چند دورنمایی مبهم است و ما نمی دانیم که بازار چه رفتاری را در ماه های آینده خواهد داشت.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در شرایط کنونی، کشورهای مختلف اوپک چه نگاهی به آینده نفت دارند؟
در اوپک دو جناح وجود دارد: یکی جناح ایران و یکی هم جناح عربستان سعودی. جناح ایران خواستار کاهش تولید بودند که متاسفانه اجماع به وجود نیامد و تصمیم قاطعی در مورد تولید گرفته نشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به شرایط کنونی اصولا نقش تولیدکنندگان غیر اوپک تا چه حدی مهم و تاثیرگذار است؟
وقتی مجموعه ای مانند اوپک نتواند توافق و تفاهم داشته باشد، از غیر اوپک نمی توان انتظاری داشت. چون آن ها هر کدام سهمیه هایی در بازار دارند که برای بقای تولید خودشان در حال ادامه تولید هستند و به بازار هم عرضه می کنند. بنابراین انتظار از مجموعه ای مانند اوپک که 38 درصد تولید جهان را در اختیار دارد این است که بتواند این مسئله را سامان دهد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: تا چه حدی متغیرهای سیاسی در نوع تصمیم گیری های دیپلماسی انرژی رویکرد کنونی عربستان و شورای همکاری خلیج فارس در این منطقه تاثیرگذار است و همچنان با افزایش بحث تولید دامن می زند؟
متاسفانه ما چه بخواهیم و چه نخواهیم مسائل سیاسی به این مسئله دامن زده است و اصرار بیش از حد عربستان و اقمار آن برای پایین نگه داشتن قیمت نفت ناشی از یک تفکر سیاسی است که به مسئله دامن زده است و باعث این وضعیت در بازار جهانی نفت شده است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در وضعیت کنونی قیمت نفت به چه سمت و سویی حرکت خواهد کرد؟
ما معتقدیم که ممکن است تلورانسی داشته باشد و چند دلاری بالا و پایین برود، اما در دراز مدت نمی تواند کاهش محسوس و معناداری داشته باشد. با توجه به وضعیتی که در بازار جهانی وجود دارد، ما فکر نمی کنیم در درازمدت، قیمت نفت خیلی پایین بیاید و در وضعیت ثابتی باقی خواهد ماند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: تحولات سیاسی ونزوئلا ممکن است در آینده بازار نفت تاثیر زیادی بگذارد؟
طبیعی است که اگر دولتی دلسوز مردم باشد، به تبع همان سیاست های جناح چاوز را دنبال می کند. ولی اگر به دنبال سیاست های آمریکا و سیاست های غربی باشد، امکان دارد که از اقمار ایران بیرون بیاید و ساز مخالف را بزند، به قطب های دیگر نزدیک شود. اما فعلا زود است که در این مورد قضاوت شود.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نقش کنونی عراق در بازار نفت در شرایط کنونی چیست؟
عراق وضعیت بحرانی دارد، کشوری است که در حال جنگ است. کشوری است که بحران های سیاسی و اقتصادی فراوانی را داشته است و به همان نسبت هم انتظار دارد که مشکلات خود را از طریق فروش نفت بیشتر حل کند. به عبارت دیگر نمی شود از عراق انتظار داشت که خیلی معقول و بر اساس فرمول های بین المللی و جهانی تصمیم بگیرد. فرمول های عراق از روی ناچاری و مشکلات اقتصادی عدیده ای است که این کشور در بر دارد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: تداوم وضعیت کنونی بازار نفت چه تاثیراتی در حوزه اقتصاد سیاسی نفت بر بازیگران اوپک و غیر اوپک و مصرف کنندگان نفت خواهد داشت؟
مصرف کنندگان نفت خوشحالند، کشورهایی نظیر هند که جزء وارد کنندگان عمده هستند و حتی چین نفت را با بهای کم تری وارد می کنند و از این مسئله خوشحال هستند، اما به زیان تولیدکنندگان است و در برخی از کشورها هم که هزینه تولید بالاست، به سختی وضعیت اقتصادی آن ها ساماندهی می شود، بنابراین وضعیت های متفاوتی در این دو جناح قابل مشاهده و رؤیت است.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: متغیر نفت شیل تا چه حدی می تواند آینده بازار را تحت تاثیر قرار دهد؟
در مورد شیل باید گفت که شیل نمی تواند زیر چهل دلار تداوم پیدا کند. اگر چه در کوتاه مدت به علت سرمایه گذاری و مسائل و مشکلاتی این مجموعه ممکن است بتواند تا مدتی ادامه بدهد، اما این دراز مدت نخواهد بود و زیر چهل دلار برای شیل کشنده است و قابل تداوم نیست.
واژگان کلیدی: کاهش قیمت جهانی نفت، کاهش قیمت نفت،قیمت نفت، آینده قیمت نفت
