مرکز بین المللی مطالعات صلح - IPSC

شکست آمریکا در شورای امنیت پایان کار نیست

اشتراک

دکتر محمد مهدی مظاهری

 استاد دانشگاه

مرکز بین المللی مطالعات صلح IPSC

 

پس از ماهها جنجال و تبلیغات رسانه ای دولت آمریکا برای جلوگیری از اجرای برجام و لغو تحریمهای تسلیحاتی کشورمان، سرانجام در تاریخ 24 مرداد، جلسه تاریخی شورای امنیت برای تصمیم گیری در این زمینه برگزار و قطعنامه ای که در این رابطه از سوی آمریکا ارائه شده بود، با رای بی سابقه ای شکست خورد. از ۱۵ عضو شورای امنیت ۱۱ کشور شامل انگلیس، فرانسه، آلمان، بلژیک، استونی، سنت وینست و گرانادین، نیجر، اندونزی، آفریقای جنوبی، تونس و ویتنام به این قطعنامه رای ممتنع، چین و روسیه رای منفی و تنها خود آمریکا و جمهوری دومنیکن رای مثبت دادند.

اهمیت این مسأله زمانی مشخص می شود که بیاد بیاوریم قبل از برجام حتی دوستان ایران در شورای امنیت نیز به قطعنامه های تحریمی فصل هفتمی برضد ایران رای مثبت می دادند و حال دوستان آمریکا به قطعنامه این کشور در شورای امنیت وقعی نمی نهند و با وجود اصلاحات و تغییرات بسیاری که آمریکا در این قطعنامه داد تا بلکه همراهی برخی کشورها را کسب کند، جز جمهوری دومینیکن هیچ کشوری حاضر به همراهی با این به اصلاح «ابرقدرت تنها» نشد. 

این موضوع نشان می دهد که هر چند مخالفان برجام آن را توافقی سراسر به ضرر ایران  می دانند و راهکار دیپلماسی و مذاکره را یکسره رد می کنند، اما حتی در عرصه روابط بین الملل نابرابر و غیرعادلانه کنونی نیز مذاکره و تعامل منطقی با دنیا و سنجیده عمل کردن همچنان جواب می دهد و می تواند راهکاری مثبت برای دفاع از منافع ملی باشد. از سوی دیگر این مسأله مشخص شد که نهادهای بین المللی از جمله شورای امنیت نیز تنها بازیچه دست قدرتهای بزرگ نیستند و چنانکه بازیگران دیپلماتیک متخصص و ماهری در عرصه سیاست خارجی کشورمان فعالیت کنند، می توانند این نهادها را نیز وادار به پذیرش حقوق کشور کرده و از صدور قطعنامه های ظالمانه بازدارند. 

با این وجود، طعم شیرین این پیروزی در شورای امنیت سازمان ملل، نباید سبب شود ساده انگارانه بیندیشیم که پرونده برنامه های خصمانه آمریکا علیه کشورمان بسته شده و یا کشورهای اروپایی و یا روسیه و چین دیگر از این به بعد در راستای منافع ایران حرکت خواهند کرد. همانطور که مقامات آمریکایی نیز اعلام کرده اند، تلاش برای جلوگیری از لغو تحریمهای تسلیحاتی ایران یکی از حلقه های فشار آنها به دور ایران بوده و این امر به شیوه های مختلف و در حوزه های گوناگون ادامه خواهد یافت. 

از آنجا که شانس آمریکا برای استفاده از مکانیسم ماشه و باز گرداندن همه تحریمهای پیشا برجامی علیه کشورمان نیز به دلیل خروج آمریکا از برجام چندان زیاد نیست، به نظر می رسد این کشور تلاش می کند پروژه تنگ کردن حلقه امنیتی منطقه ای به دور ایران را که با آغاز روابط دیپلماتیک رسمی امارات متحده عربی و اسرائیل کلید خورد، هر چه بیشتر به پیش ببرد. بحرین، عمان و عربستان سعودی سه گزینه بعدی هستند که احتمالا بعد از ارزیابی واکنشهای جهانی و منطقه ای به توافق امارات و اسرائیل، از آغاز روابط دیپلماتیک خود با این رژیم غاصب خبر خواهند داد و در پی این امر، در ماهها و سالهای آتی شاهد رفت و آمدهای مکرر و البته پر حاشیه مقامات رژیم صهیونیستی در خلیج فارس خواهیم بود.  اما در چنین شرایطی ایران چه می تواند بکند و راهکار مقابله با این تهدیدات امنیتی چیست؟

در درجه نخست باید گفت همچون همیشه افزایش مشروعیت داخلی و برخورداری از حمایتهای مردمی مهمترین رمز پیروزی ایران خواهد بود. تمامی ابتکار عملهای سیاسی و مذاکرات دامنه دار بین المللی اگر با حمایت و پشتیبانی مردم  همراه نباشد، راه به جایی نخواهد برد. از این رو به نظر می رسد در گام نخست ارکان مختلف نظام جمهوری اسلامی باید توجه به خواسته ها و مطالبات اجتماعی را در رأس برنامه های خود قرار دهند و با شفاف سازی، قطع کردن ریشه های فساد و دستهای متعرض به بیت المال و خدمات رسانی بی دریغ به اقشار مختلف جامعه و کاهش تضاد طبقاتی، مشروعیت و مقبولیت عمومی خود را بالا برده و مطمئن شوند که جامعه یکدست و متحد از تصمیمات سیاسی آنها حمایت می کند.  

در گام بعدی لازم است اجماع بین خود ارکان، مسئولان و تصمیم گیران اصلی نظام تقویت شده و تصمیم گیریهای اساسی برای کشور همچون «نحوه کنشگری ایران در عرصه منطقه ای و بین المللی» و یا «عضویت کشورمان در اف ای تی اف»، که نتایج و پیامدهای بلند مدت دارند، می توانند منافع ملی را تحت تاثیر قرار دهند و  هزینه های زیادی بر کشور تحمیل کند، بازیچه رقابت‌ها و منافع جناحی و گروهی نشود. 

و در نهایت در گام آخر  لازم است اقداماتی در سطح منطقه ای و بین المللی انجام شود، آغاز مذاکرات فراگیر و استفاده از «دیپلماسی هویج و چماق» در مقابل قدرتهای منطقه ای یکی از راه حلهای موجود است؛ در واقع لازم است به کشورهای حوزه خلیج فارس تفهیم شود که جمهوری اسلامی ایران همچون همیشه تاریخ بر اولویت صلح و ثبات تأکید دارد و مایل است با پیشبرد «ابتکار صلح هرمز» به تأمین امنیت بر پایه همکاری های بومی کمک کند، اما چنانکه کشورهای منطقه بخواهند با خیانت به آرمان کشورهای اسلامی پای دشمنان دیرین را به منطقه باز کنند، جمهوری اسلامی ایران نیز بیکار ننشسته و از همه کارتهای خود برای جلوگیری از این امر و امنیت سازی یک جانبه و پایدار استفاده خواهد کرد؛ کارتهایی که شاید استفاده از آنها آرامش و خواب راحت را از همه قدرتهای رقیب ایران برباید و همچون مسیر دیپلماسی دلپذیر و کم هزینه نباشد. 

واژگان کلیدی: شکست, آمریکا , شورای امنیت ,دکتر محمد مهدی مظاهری, اجرای برجام , لغو تحریمهای تسلیحاتی

مطالب مرتبط