دکتر سید وحید ظهوری حسینی
کارشناس افغانستان
مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
اشرف غنی احمدزی، رئیس جمهور افغانستان صبح امروز(شنبه) به منظور انجام حج عمره و دیدار با مقامات عربستان در راس یک هایت عالی رتبه دولتی عازم ریاض شد.به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، این اولین سفر اشرف غنی احمدزی بعد از انتخاب به عنوان رئیس جمهور افغانستان است. وی در مبارزات انتخاباتی خود گفته بود که در صورت پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری در اولین سفر به حج عمره خواهد رفت.
واژگان کلیدی: اشرف غنی ، عربستان ، روابط افغانستان و عربستان ، روابط کابل و ریاض
هدف غنی از سفر به عربستان در شرایط کنونی
بعد از چالش های بعد از انتخابات و تعیین رئیس جمهور آقای اشرف غین احمد زی اولین سفررسمی خود را به کشور عربستان انجام داده است . عربستان به عنوان یکی از کشورهای حامی تیم آقای اشرف غنی حامد زی شناخته میشود همچنین با توجه به وعده صلح در افغانستان و وعده های اقتصادی (که آقای غنی در مبارزات انتخاباتی خود به مردم وعده داده است) زمینه های برای همکاری عربستان است تا وی بدان تحقق بخشد. همچنین عربستان سعودی حامی گذشته و حال طالبان در افغانستان بوده است و این کشور میتواند در مورد مذاکرات افغانستان با طالبان و پاکستان موثر باشد. در این حال صلح و امنیت در افغانستان مهمترین نکته سفر آقای اشرف غنی احمد زی است.
اهمیت این سفر را می توان به ابعاد اهمیت عربستان سعودی برای افغانستان مرتبط دانست. در حوزه اعتقادی و مسائل مذهبی افغانستان مردم اکثریت افغانستان از نظر همچون پشتون ها به عربستان از نظر مسائل شرعی و اعتقای توجه میکنند. مثلا در اذهان بیشتر مردم از این کشور به عنوان مرکز جهان اسلام یاد میشود. در این حال با توجه به اهمیت عربستان به عنوان مرکز دین اسلام غنی سفر اول خود را این کشور انجام داده است تا به نوعی با انجام حج و مذاکرات با عربستان سعودی در حوزه سیاسی و اقتصادی همگرایی هایی با عربستان سعودی داشته باشد.
نگاه اپوزسيون و تاجيكها و شيعيان به حضور افزايشي عربستان در افغانستان
تیم آقای عبداله خیلی با این سفر و سفر به عربستان مخالف نیست . دکتر عبداله هم هماهنگی ها و ارتباطاتی با عربستان داشته و دارد و قبلا هم وعده هایی در این حوزه داده است. وی قبلا وعده داده است که با کشورهای اسلامی روابط خوبی داشته باشد . در واقع ایران، ترکیه و عربستان در افغانستان در افغانستان دارای نفوذ بوده اند و در بین کشورهای اسلامی دارای جایگاه ویژه ای هستند. یعنی جدا از اینکه بیشتر مردم افغانستان به جمهوری اسلامی ایران علاقه ویژه ای دارند در مورد روابط با عربستان حساس هستند.
عربستان و نقش ميانجي گري بين كابل و طالبان
در واقع طالبان از حمایت مستقیم عربستان برخوردار است و از نظر اعتقادی و نظرمالی از عربستان تامین میشوند. در واقع رویکرد عربستان در مورد دولت کابل می تواند بر رویکرد طالبان تاثیر گذار باشد و آنها را وادار به مذارکرات صلح با دولت افغانستان کند. مسلم است که این امر می تواند انجام گیرد. یعنی اینکه اگر طالبان ایستادگی ها وشرایط خود را در افغانستان را دنبال کند مسلما حمایت های عربستان را در برخواهد داشت.
مهمترین اهداف ریاض در افغانستان
عربستان و دولت ریاض دولتی پادشاهی است و به دنبال گسترش اهداف و اقدامات خود در گسترش علایق خود به کشورهای دور و منطقه است. سعودی ها علاقمندند که افکار خود و وهابیت را به کشورهای اسلامی مانند افغانستان و پاکستان گسترش دهند. من فکر میکنم که اگر این رابطه گسترش یابد عربستان سود بیشتری از روابط با افغانستان خواهد برد. در این راستا عربستان تلاش میکند افکار و اهداف خود را در افغانستان گسترش دهد و فعالیت های و مبلغین عربستان در مناطق مختلف و در بین مرد م گسترش یابد. این فعالیت های با حمایت های اقتصادی و منافع مالی و تامین منابع اقتصادی و همکاری می تواند به نفع عربستان باشد . از سوی دیگر هم با توجه به نیاز دولت افغانستان عربستان می تواند به عنوان کشوری که نفع دو جانبه را در پی داشته باشد در این کشور حضور یابد. این موضوع در افغانستان مطرح است که می توان شرایط را به گونه ای تغییر داد که مردم افغانستان از رابطه با این کشور نفع برند و اهدافی که عربستان در حال دنبال کردن در افغانستان است را غیر ممکن سازند.
حضور بيشتر عربستان
حضور بیشتر عربستان از نظر ایدئولوپیک با سیستم حکومتی که اکنون در افغانستان حاکم شده است و در راس آن اشرف غنی حامد زی به عنوان یک سکولار حضور دارد خیلی همخوانی نداردو اما عربستان متحدین امریکا است و اشرف غنی احمد زی هم از متحدان امریکا است . امروزه قرارداد استراتژیک با افغانستان امضا شده است و رابطه و قرارداد هایی هم با عربستان بسته شده است . در واقع آقای احمد زی از راه سیستم و گرایش به امریکا با عربستان ارتباط برقرار خواهد کرد در حالی عربستان تلاش میکند انرژی خود را به گسترش اندیشه ای سلفی گری و هابی گری در افغانستان دنبال کند.
نگاه كشورها و بازيگران از حضور و افزايش نقش عربستان در افغانستان
پاکستان به عنوان کشوری که همسو و همفکر با عربستان در منطقه است . ضمن اینکه ممکن است پاکستان از همکاری عربستان با افغانستان استقبال کند. اما از سوی دیگر به خاطر اینکه ممکن است جای نفوذ گسترده ای برای پاکستان باقی نماند و عربستان مستقیما با افغانستان مرتبط باشد اسلام آباد ممکن است مخالف گسترش نفوذ عربستان در افغانستان باشد . جدا از این ارتباط بین افغانستان و پاکستان ارتباط خصمانه ای است و این موضوع ممکن است پاکستان را از افغانستان دور کند و حضور عربستان از راه پاکستان نباشد . از سوی دیگر من فکر میکنم پاکستان از جمله کشورهایی است که در ظاهر با نفوذ عربستان مخالفتی نشان ندهد اما در باطن مخالفت ارتباط بیشتر باشد . جدا از این کشورهای دیگر در منطقه که با افکار افراطی و وهابیت به شدت مخالفت هستند با حضور بیشتر عربستان مخالفت میکنند. بویژه جمهوری اسلامی ایران از مخالفان نفوذ گسترده عربستان در افغانستان هست. اگر نفوذ ایدئولوژیک عربستان در افغانستان زیاد گرد نه تنها کشورهای منطقه بلکه مردم افغانستان هم با این نفوذ خیلی مخالفت خواهد کرد. همچنین کشورهای آسیای میانه هم با این نفوذ گسترده مخالفتند. مثلا تاجیکستان و ازبکستان با گروه های افراطی فعال در کشورهای خود احساس خطر میکنند و حضور عربستان در افغانستان میتواند منافع این کشورها را با خطر مواجه کند. حتی چین نیز با این نفوذ مخالف است.
