سید سلمان صفوی
مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
مقدمه
شعار سیاست خارجی ایران ضرورت ایجاد امنیت بین المللی و صلح عادلانه منطقه ای و جهانی است. ایران باید با دیپلماسی فعال، حتی المقدور از جنگ مجدد جلوگیری کند. با اینکه ایران همیشه بر صلح عادلانه و دیپلماسی تاکید دارد، اما اسراییل همیشه از جنگ برای پیشبرد اهدافش استفاده کرده است. لذا با توجه به تاریخ اسراییل، آتش بس میان ایران و اسراییل احتمالا موقت باشد و اسراییل ممکن است مجددا طی دو تا سه سال آینده به ملت ایران مجددا حمله کند. با توجه به تجربه جنگ ژوین ۲۰۲۵، این مقاله کوتاه یک نظریه راهبردی جامع برای آمادگی ایران جهت رویارویی احتمالی پیش رو بر اساس واقعیتهای ژئوپلیتیک و سطح تهدید جاری اسرائیل و چارچوبی عملی برای ایجاد بازدارندگی چندبعدی موثر، جهت تامین امنیت ملی ایران، پیشنهاد می کند.
کلی واژگان: امنیت ملی ایران، راهبرد بازدارندگی، وحدت ملی، هسته ای.
۱. اصل بازدارندگی بالمثل: اساس دکترین دفاعی ایران
نظریه واقع بینانه این است که ایران یک کشور صلح طلب است، اما اگر دوباره مورد حمله قرار گیرد، موفقیت آن در رویارویی به استفاده از استراتژی «مقابله به مثل»، یعنی استفاده ازقدرت ، بدون به خطر انداختن اصول اخلاقی یا حقوقی بستگی دارد. این شامل:
پدافند هوایی موثر،
پاسخ مستقیم موشکی،
اقدام ضد سایبری،
لابی گری از طریق عوامل منطقه ای و بین المللی،
و پاسخ تلافی جویانه کیفی در عمق اسرائیل.
۲. محورهای عملی آمادگی ایران
الف) تقویت سیستم دفاعی و نظامی
پدافند هوایی و راداری: نوسازی سیستم های شناسایی و نظارت برای اطمینان از واکنش زودهنگام در برابر پهپادها و موشک های بالستیک اسرائیل.
قدرت موشکی: افزایش برد موشک ها به 12000 کیلومتر برای مقابله با هرگونه تهدید بالقوه آمریکا از پایگاه های دورافتاده.
هواپیماهای بدون سرنشین: توسعه دقت هواپیماهای بدون سرنشین و قابلیت استفاده دفاعی، اطلاعاتی و تهاجمی از آنها.
نیروی دریایی: نوسازی توانمندی های دریایی ایران برای برقراری تعادل نسبی قدرت در خلیج فارس و تنگه هرمز و استفاده از امکانات متنوع دریایی.
ب) امنیت داخلی و نهادی
ضد نفوذ: مقابله بر نفوذ دستگاه های حساس توسط اسرائیل یا متحدانش.
حمایت از نخبگان: تقویت امنیت شخصیت های سیاسی، علمی و نظامی برای جلوگیری از ترورهای کیفی.
ساخت پناهگاه های غیرنظامی: محافظت از مردم در برابر حملات هوایی بزرگ.
ج) جنگ سایبری و ترکیبی
سایبری: توسعه قابلیت های دفاعی و حملات سایبری برای مقابله با جنگ دیجیتالی که اسرائیل سال هاست از آن استفاده می کند.
اتاق عملیات: ایجاد اتاق عملیات زیرزمینی نظامی-غیرنظامی (به عمق فراتر از قابلیت تخریب بمب های سنگر شکن) برای ستاد فرمادهی دفاع ملی و هیات دولت که در برابر بمب های سنگر شکن آمریکایی، مقاوم باشد.
۳. بعد اجتماعی، سیاسی و دیپلماتیک
انسجام درونی: با تقویت وحدت ملی و هویت ملی، جذب منتقدین و دگر اندیشان و بهره گیری از چهره های ملی محبوب مانند محمد خاتمی و میر حسین موسوی. خلق «جایزه مدال امنیت ملی» و اعطای آن به چهرهای شاخص شهدای اخیر، مقامات دفاعی و رسانه ای (مثل سحر امامی) . چه نامی برای مقاومت ایران در مقابل تجارز دوازده روز اسراییل به ایران پیشنهاد می کنید؟ را از جامعه ایران بپرسید و آن را روز ملی اعلان کنید. نام نهایی احتمالاً ترکیبی از عناصر دفاع مقدس، توانمندی نظامی و وحدت ملی را منعکس خواهد کرد. این حماسه ملی به هر نامی که شناخته شود، در حافظه تاریخی ایران به عنوان نمادی از مقاومت در برابر تجاوز خارجی ثبت خواهد شد.
دیپلماسی رسانه های مجازی: ایرانیان در فضا های مجازی بخصوص پلاتفرم «ایکس» باید حضور فعال داشته باشند و با صاحب منصبان و نخبگان آمریکایی وارد کفتگو بشوند و مواضع صلح طلبانه ایران را تبیین کنند و توهمات و دروغهای اسراییلی را افشا کنند. از توهین اجتناب کنند و با زبان منطق و استدلال بر اساس مبانی روابط بین الملل و حقوق بین الملل، حقوق مشروع ایران و فرصتهای اقتصادی را تبیین کنند. هر ایرانی باید یک سفیر در فضای مجازی شود.
دیپلماسی هوشمند: به قول حضرت حافظ «آسایشِ دو گیتی تفسیرِ این دو حرف است – با دوستان مروت، با دشمنان مدارا». بازگذاشتن کانال مذاکرات محترمانه با آمریکا و اروپا. گسترش روابط استراتژیک اقتصادی، نظامی، اطلاعاتی، علمی و فرهنگی ایران با کشورهای همسایه و جهان اسلام و همچنین چین، روسیه و آمریکای لاتین، برای تشکیل جبهه حمایتی در برابر هژمونی طلبی آمریکا و اسرائیل. ایران باید از کشورهای خلیج فارس بخواهد که برای حفظ امنیت خودشان، پایگاههای نظامی امریکا در کشورشان را تعطیل کنند. ایران حامی و دوست کشورهلی خلیح فارس است و هیچ خطری برای آنها نیست. ایران از لفاظی های تحریک آمیز علیه دشمن اجتناب کند. هر کاری می تواند بکند در میدان عمل انجام دهد، شعارهای افراطی ندهد که جز ایجاد هزینه گزاف برای مملکت، سودی ندارد.
۵. تعلیق عضویت ایران در NPT و (IAEA) تا رفع تحریمهای ایران.
عضویت ایران در این معاهده (The Treaty on the Non-Proliferation of Nuclear Weapons (NPT) و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) نه تنها سودی برای ایران نداشته است، بلکه ایران متضرر نیز شده است. آنها از ایران در مقابل حملات اسراییل و آمریکا حمایت نکردند و حتی محکوم هم نکردند. علاوه بر آن دشمن برای ضربه زدن به ایران از اطلاعات بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی استفاده کرده است و حتی گزارش آخر «گروسی» دستاویز حمله دشمن به ایران شد. بازرسان باید اخراج شوند و گروسی ممنوع الورود به ایران شود. همچنین از گروسی شکایت حقوقی شود. اجازه دادن به بازگشت بازرسان، قبل از برداشتن تحریمها علیه ایران، بازی کردن در زمین دشمن است.
جمع بندی
ایران خواهان جنگ نیست و کشوری خواهان صلح است. اما اگر اسرائیل دوباره به ایران حمله کند، موفقیت ایران در رویارویی به اجرای استراتژی بازدارندگی «تقابل به مثل» بستگی دارد که شامل موارد زیر است:
استحکام دفاع هوایی، ضد حمله موشکی مستقیم + فعال سازی جبهه های منطقه ای + عملیات سایبری + عملیات مقابله به مثل + انسجام داخلی + دیپلماسی فعال صلح عادلانه.
اجرای این استراتژی می‌تواند به ایران توانایی مؤثری برای جلوگیری یا پاسخ موفقیت‌آمیز به تجاوز در صورت وقوع آن بدهد، ضمن اینکه موقعیت ژئوپلیتیکی خود را حفظ کرده و مشروعیت بین‌المللی خود را برای دفاع از خود افزایش دهد. ایران باید پرچمدار صلح عادلانه و دیپلماسی بماند.
منابع
الجزیره. (2025, يونيو 25). هل انتهت الحرب أم مجرد هدنة؟
الشرق الأوسط. (2025, يونيو 25). طهران تعزز قدراتها الدفاعية بعد الهدنة مع إسرائيل.
CNN. (2025, June 24). Iran-Israel conflict: Is that it? Probably not.
Reuters. (2025, June 25). Trump declares Iran ‘victory for everybody’ despite doubts over damage.
The Washington Post. (2025, June 24). Iran-Israel ceasefire holds amid fragile regional consensus.
Reuters. (2025, June 25). Israel’s strategic goals unmet after 12-day war.
