ابعاد و پیامدهای پروژه هارپ

دکتر مهدی مطهرنیا

آینده پژوه و کارشناس مسائل سیاسی

مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC

هارپ

هارپ یا یعنی فرکانس‌های بالای فعالی که قادر به ایجاد تحرک و برنامه‌ای برای بازآفرینی لایه یونوسفیر با استفاده از امواج رادیویی که فرکانس‌های متفاوت و بالایی چون فرکانس‌های از جمله ELF,ULF,VLF دارد (The High Frequency Active Auroral Research Program) و قادر است از مدار زمین خارج و روی وضعیت آب و هوایی تأثیر گذارد. در سال 1993 با مطرح شدن مسائل آب و هوایی و همچنین مسائل آب و آیندۀ آب برای کشورهای جهان از منظر بین المللی بسیار مورد توجه قرار گرفت و حقوق بین المللی دریاها از جهتی در همین دهه از زوایای گوناگون مورد توجه قرار می‌گیرد.

 ایالات متحدۀ آمریکا در پروژۀ هارپ پیشگام بوده و نیروی هوایی آمریکا به همراه نیروی دریایی آمریکا و دانشگاه آلاسکا با 15 دانشگاه دیگر با هم پیوند خورده و در قالب یک شرکت تکنولوژی پیش رو، زمینه‌های ایجاد این فناوری را مورد توجه قرار داده و این روند را دنبال می‌کند. این سیستم در حال حاضر بسیار فعال هست و گفته میشود مجموعه آنتن‌های مخصوصی را دارا است که نزدیک به 200 برج آنتن آلومنیومی دارد که ارتفاع بیش از 50 متر و بر روی مساحت بیش از 24 هزار متر مربع در منطقۀ آلاسکا نصب شده تا بتواند این امواج متفاوت ELF,ULF,VLF را تولید و به لایه یونوسفیر بفرستد. این امر این قدرت را فراهم میکند که بتوانند نوعی کاتالیزور یا تغییر دهندۀ وضعیت  آب و هوایی بواسطۀ امواجی که برای باردار کردن لایه‌های یونوسفیر پیش ببرد.

 در واقع این پروژه علمی هست و آنچنان سری نیست که از آن تحت عنوان پروژۀ سری هارپ نام می برند. در آمریکا دانشمندان تلاش دارند که با ایجاد تغییراتی در یونوسفیر با عنوان دورترین بخش جو زمین بتوانند روی آب و هوای زمین تأثیر گذاشته و آنرا به نفع خود کنترل کند. لذا از این جهت به خاطر قدرت امواج رادیویی می تواند اهمیت‌های استراتژیک پیدا کند، بگونه‌ای که بسیاری این پروژه را بیش از آنکه یک پروژۀ علمی در جهت تأثیر گذاری به لایه یونوسفیر بداند، بیشتر از منظر استراتژِیک و کاربرد آن در چارچوب دکترین جنگ ستارگان نگاه می‌کنند.

نگاه ها به هارپ

در محافل گوناگونی که از پروژۀ هارپ صحبت می‌شود از آن بیشتر به عنوان جنگ ستارگان یا بخشی از جنگ ستارگان در ارتباط با دکترین جنگ‌های آینده در چارچوب استفاده از هارپ است که میتوان یکی از این دو دکترین را جنگ‌های الکترونیکی بدانیم و همچنین جنگ‌های بدون سرنشین تحت عنوان دو پارادایمی که در چارچوب پارادایم جنگ‌های آینده نیز مطرح شده و از آن نام برده می‌شود.

در مقابل عدۀ دیگری سخن گفتن از پروژۀ هارپ را به عنوان یک بزرگ نمایی یک پروژه برای تأثیرگذاری در اذهان و محصول جنگ روانی دانسته و پشت پردۀ سینمایی آن را حاصل یک حرکت موجود در جنگ رسانه‌ای در ایالات متحدۀ آمریکا و مطرح کنندۀ آن می‌دانند.  اما به واسطۀ رشد فناوری‌های موجود و توان بشر در 50 سالۀ گذشته نسبت به کل تاریخ برای بهره برداری از فناوری‌های گوناگون باید گفت که بعید نیست و این کار برای کشورهای بسیار پیشرفته که دارای فناوری‌های بالا هستند این مسئله چندان سخت دست نیافتنی به نظر نمی رسد.

 از این جهت حساسیت‌های زیاد در جوامع گوناگون در رابطه با هارپ وجود دارد و عدۀ ای از پروژۀ هارپ بسیار سهمگین نام می برند. برخی به صحبت‌های برژنسکی مشاور امنیت ملی جیم کارتر ارجاع می‌دهند که در واقع او هارپ را به عنوان یکی تکنولوژی جدید و روش‌های که می تواند از فناوری‌های نوین استفاده کرده به گونه‌ای که نیروهای امنیتی خود را در جریان وضعیت‌های متفاوت در جنگ قرار بدهد و جنگ‌های غافل گیر کننده را به راه بیاندازد. نقل قول از ایشان هست که اکنون تکنولوژی‌های در اختیار ایالات متحدۀ آمریکا هست که قادر به تغییر آب و هوا است و شرایط مانند طوفان و خشکسالی را ایجاد کند و بواسطۀ همین طوفان و خشکسالی‌ها توانایی‌های دشمنان احتمالی را برای ایالات متحدۀ آمریکا تضعیف کند.

 این نوع برداشت از تکنولوژی‌های نوین و فناوری‌های پیشرفته گفتمان‌های امنیتی را از گفتمان از امنیتی منفی negative security discourse به positive security discourse آورده است، در گفتمان‌های امنیتی مثبت جنگ‌ها دیگر قواعد و سنت قدیمی را ندارند، جنگ‌های آینده پاردایم‌های دیگری را دنبال می کنند، بر اساس این اگر بتوانند وجوه مثبت توانایی‌ها و قدرت ملی یک کشور را در لایه‌های گوناگون اقتصادی تحت تأثیر و هجمه قرار بدهند قدرت و توان ملی کشورهای مورد هدف از درون تخریب می شود و تخریب آنها از درون از طریق طوفان، خشکسالی یا تهدید و نابسامانی‌های داخلی، از طرف دیگر ضعف درونی این کشورها در جهت بسیج توانایی بیشتر در مقابله با دشمنان بیرونی را فراهم می‌کند، از این جهت می‌توان گفت که فناوری‌های نوین هر کدام در همان حالی که مانند بسیاری از فناوری‌های سنتی و کلاسیک دارای ابعاد بهره برداری‌ مثبت بودند، اکنون می‌توان از آنها بهره برداری منفی نیز به عمل آورد. زمانی که دینامیت دینامیت را کشف و استفاده شد، ابتدا از آن برای استفادۀ جنگ نبود یا بسیاری از کسانی که ابزار متفاوتی را در جنگ‌ها به وجود آوردند حتی به وجود آوردن آن ابزارها در جنگ‌ها به واسطۀ ضرورت ناشی از آن جنگ و بعدها استفاده از آنها برای وضعیت صلح در جوامع مورد توجه بود.

ابعاد تأثیر و پیامدهای امنیتی، سیاسی،ژئوپلتیکی و دفاعی هارپ

اکنون در دنیا صحبت از حفرۀ هارپ که در آسمان بعضی از نقاط جهان مشاهده می‌شود، میشود. بر اساس این گفته می‌شود حوادثی که انسانها طی هزاران سال آنها را تجربه کرده و با حوادثی که هم اکنون در حوزۀ بین المللی به وجود می آید ، تحت عنوان حوادث طبیعی و بلای طبیعی خوانده می‌شود، تا حدودی زیادی ناهمخوان هست و با تجربه‌های سنتی بشر همخوانی ندارد. در این بین بی نظمی‌های بزرگ جوّی، حوادث همچون توفان،زلزله، سیل و آتش گرفتن جنگل‌ها و بسیاری از منابع طبیعی کشورها همگی نسبت به گذشته بسیار پرسش برانگیز شده اند، تأثیرات گازهای گلخانه‌ای به این موضوع ربط داده می‌شود و به بواسطۀ همین معنا ذوب شدن یخ‌های قطبی و دوره‌های متفاوت گرما و سرمای (که کاملاً بی سابقه و شدید خوانده می‌شود) به این پدیده ارجاع داده می شود.

 در عین حال اتفاقاتی عجیبی که به باور بسیار از دانشمندان متوجۀ عامل الکترومغناطیسی هدایت شونده مانند خشکسالی‌های بزرگ، سونامی‌های ویرانگر، مرگ دستجمعی ماهی‌ها و دلفین های سوخته در خلیج  فارس یا مرگ دستجمعی نهنگ‌ها در محیط زیست متاثر از این امر است. در واقع وقتی محیط زیست یک منطقه کاملاً تخریب شود زمینه زیست برای انسان از بین می‌رود و این بالاترین ناامنی را از منظر بنیادین برای بسیاری از جوامع به وجود آورد و بدین ترتیب آنها را نیازمند کند. لذا باید بپذریم همانگونه که در کشورهای هدف،جغرافیای گوناگونی وجود دارد، در خود ایالات متحدۀ آمریکا نیز طوفان‌های بسیار سهمگینی رخ می دهد.

واژگان کلیدی: ابعاد، تأثیرات، پیامد،  امنیتی، سیاسی،ژئوپلتیکی و دفاعی هارپ