نگاه آمریکا و اروپا به سوریه

فاطمه خادم شیرازی

پژوهشگر و مدرس دانشگاه

مرکز بین المللی مطالعات صلح –IPSC

با تغییر وقایع در جنگ، انزوای دیپلماتیک سوریه به تدریج کمرنگ شده است. با وجود به رسمیت نشناختن رسمی بشار اسد، بسیاری از کشورهای اروپایی در حال برداشتن گام هایی در جهت عادی سازی روابط خود با دمشق هستند.(1)

بایدن نیز از زمان روی کار آمدن در سال 2021 به دلیل محدودیت‌های متعدد داخلی، بین‌المللی و درگیری‌های خاص ، بدون جهت و هدف مشخص به سوریه نزدیک شده است.با توجه به گذشت 10 سال از جنگ سوریه، رویکردکنونی اروپا و آمریکا به سوریه  چگونه میباشد و آیا در آینده اتحادیه اروپا و آمریکا یک نظاره گر منفعل خواهند بود و یا نقش فعال تری را ایفا خواهند کرد؟ این مقاله بر اهداف و رویکرد کنونی بازیگران اروپایی و آمریکایی تمرکز دارد و همچنین نقش آتی این بازیگران در تسهیل حل‌وفصل در سوریه را روشن می‌کند.

-اهداف و رویکرد کنونی اروپا به سوریه

از زمان پیروزی اسد در انتخابات ریاست جمهوری ، اکثر کشورهای اروپایی از شرق مدیترانه سطحی از نمایندگی های دیپلماتیک خود را در سوریه مجدداً برقرار کرده اند. این تحرکات را می توان در چارچوب روابط پرتنش آن ها با ترکیه، دشمن اصلی خارجی اسد درک کرد.(2)

 در سوریه، کشورهای اروپایی معمولاً خود را در مدار روسیه-آمریکایی می‌چرخانند، جایی که نمی‌توانند هیچ اقدامی خارج از حوزه‌ای که از قبل تعیین شده یا توسط آمریکا و روسیه تعیین شده است، انجام دهند. کشورهای اروپایی نه تنها فاقد قدرت نظامی لازم برای بازی‌سازی هستند، بلکه اشتهای سیاسی برای درگیر شدن بیشتر در درگیری را نیز ندارند. این واقعیت ریشه در موضع عمومی مردم اروپا در برابر دخالت نظامی در درگیری های خارجی به دلیل ارزش ها و تجربیات تلخ گذشته آنها دارد.

با توجه به این چارچوب، نقش سیاسی کشورهای اروپایی برای کمک یا مقابله با آمریکا و روسیه در تدوین و اجرای سیاست‌های خود در سوریه محدود است. با این حال، مهم ترین و مؤثرترین تعامل آن، ارائه کمک های بشردوستانه و کمک به شهروندان سوری در بسیاری از مناطق سوریه و مناطق همجوار آن است.(3)

اتحادیه اروپا به دلیل سه عامل در موقعیتی قرار نگرفت که بتواند سیاست مشخصی در مورد سوریه داشته باشد. اول از همه، بسیاری به اختلافات داخلی در مورد درگیری  ذعان داشتند.ثانیاً، بدون هیچ موضع واحد کشورهای عضو، منافع ملی خود را بر موضع اتحادیه اروپا در قبال منطقه ترجیح دادند. ثالثاً، سیاست‌های اروپا وابسته به آمریکا دیده می‌شد، به این معنی که حتی اگر اتحادیه اروپا سیاست ملموس‌تری در قبال سوریه داشت، فضای کمی برای اجرای آن وجود داشت.با توجه به این چارچوب، برخی از کارشناسان استدلال کردند که از آنجایی که اتحادیه اروپا نمی تواند نقش بزرگتری در حل مناقشه ایفا کند، بنابراین منطقاً موضع قوی تری نمی تواند، ارائه دهد .(4)

از دیدگاه اروپا، مهمترین مسئله در مورد سوریه، امنیت است. این نه تنها در مورد تهدیدات نظامی بالقوه یا به احتمال زیاد تروریستی، بلکه تهدیدهای مربوط به مهاجرت جمعیت و بحران پناهجویان است. اکثر سیاستمداران اروپایی با پناهندگان به عنوان یک موضوع نگران کننده برخورد می کنند.(5)

مهاجران و پناهندگان اولویت اصلی اتحادیه اروپا هستند، سیاست‌های اتحادیه اروپا بیشتر در جهت متوقف کردن جریان پناهجویان است. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که برخی از کشورهای اروپایی که میزبان این پناهجویان هستند به زودی تلاش خواهند کرد تا استدلال کنند که سوریه کشوری امن است.

به نظر می رسید که اتحادیه اروپا منتظر نوبت برای ایفای نقش خود در مناقشه است. این واقعیت که بازسازی حوزه اصلی در راستای بحران پناهجویان است ،که اتحادیه اروپا می تواند در آن مشارکت داشته باشد.اروپا از طریق ظرفیت خود برای ارائه حمایت مالی برای بازسازی و مشروعیت از طریق به رسمیت شناختن عمومی، اهرمی بر دمشق دارد. مهم است که از این اهرم در گفتگو های مربوط به بازگشت آوارگان سوری استفاده کند، به ویژه در سالی که احتمالاً تحت فشار بیشتری از همیشه قرار خواهند گرفت.(6)

-اهداف و رویکرد کنونی آمریکا به سوریه

ریاست‌جمهوری بایدن زمانی آغاز شد که درگیری سوریه به پایان دهه رسید و با میراث سیاست آمریکا مواجه شد. این سیاست در مورد سوریه عمیقاً ناهماهنگ و کاملاً ناسازگار بوده است. به این ترتیب، دولت بایدن به احتمال زیاد هرگز احساس نکرده است ، که می تواند تحلیل هزینه-فایده را اصلاح کند تا واقعیت های میدانی را تغییر دهد. پس از مذاکرات احتمالی زیاد در کاخ سفید برای تعریف منافع آمریکا در سوریه، سیاست جدید مستلزم هیچ تغییری در رویکرد نیست و اساساً ادامه سیاست موقت ترامپ است . با حرکت رو به جلو، آمریکا احتمالاً همان روند جدایی تدریجی از سوریه را حفظ خواهد کرد.(7) آمریکا دارای اهرم است، اما این اهرم دارای ماندگاری است.دور اول دولت بایدن احتمالا تنها دوره ای خواهد بود که واشنگتن می تواند حداقل امتیازات را از سوریه و حامیانش بگیرد.(8)

در حال حاضر چندین مقام دولت بایدن به سه هدف خاص در رابطه با سیاست سوریه اشاره دارند. این موارد عبارتند از: حفظ حضور نظامی ایالات متحده به طور صریح به عنوان بخشی از کارزار در حال انجام برای مقابله و جلوگیری از ظهور مجدد داعش. حفظ آتش بس های محلی و کمک به کاهش خشونت؛ و بهبود شرایط بشردوستانه. این اهداف  ممکن است عملگرا یا واقع بینانه تلقی شوند، اما این اهداف سیاستی را تشکیل نمی دهند که هدف آن تأثیرگذاری بر مسیر درگیری سوریه باشد. در عوض، این ها نشان دهنده یک سیاست حداقلی مدیریت تهدید است که نشان دهنده رویکرد ارتجاعی آمریکا به رویدادهای آینده در سوریه است.

حضور نظامی آمریکا در سوریه عمدتاً تاکتیکی بوده است. اگرچه در مقابله با تهدیدهای خاص مؤثر است، اما فاقد پیوند با یک سیاست استراتژیک است. حضور منفعل آمریکا می تواند به دستاوردهای سیاسی و ثبات منطقه ای گسترده تر تبدیل شود. محدود کردن صریح هدف حضور نظامی به کارزار ضد داعش حاکی از چشم انداز تیره ای است.دولت بایدن به شدت تمایلی به استفاده از ابزارهای نظامی بیشتر در سوریه برای دستیابی به اهداف ندارد و به همین دلیل، لفاظی های خود را در استفاده از دیپلماسی تقویت کرده است.تمرکز آمریکا بر کار بشردوستانه به عنوان یکی از سه هدف، تغییر آشکاری از ماهیت سیاسی و حقوق بشری درگیری است. تمرکز بر تلاش‌های بشردوستانه به‌عنوان یک هدف سیاسی، نقش مورد نظر آمریکا را در شکل‌دهی به پایان بازی در سوریه مطرح می‌کند.در مجموع، اهداف بازنگری سیاست دولت بایدن در سوریه تصویر نگران‌کننده‌ای از عدم تعامل بیشتر آمریکا را ترسیم می‌کند.(9) 

-چگونگی آینده ارتباط اروپا و آمریکا با سوریه

اتحادیه اروپا عملاً هیچ نفوذ یا حتی سیاستی بر سوریه ندارد. منافع اروپا و ایالات متحده لزوماً در سوریه یکسان نیستند.اساساً سوریه به اروپا بسیار نزدیک تر از آمریکا است و تعداد زیادی از مردم سوریه اکنون در اروپا پناهنده هستند.(10) مقامات آمریکایی اغلب بر این باورند که باید مشکلات جهانی مانند درگیری سوریه را حل کنند.برخی از پیام‌های دولت بایدن نشان می‌دهد که آن ها با یک درگیری منجمد، هم در سوریه و هم با روسیه به طور کلی راحت هستند. اما واقعیت نشان می دهد که موازنه قدرت در سوریه به طور چشمگیری در جهتی مطلوب برای روسیه تغییر کرده است.(11)

اگر آمریکا تعهد خود را در شمال شرق سوریه حفظ کند و حضور خود را به محاسبات محدود امنیت ملی به جای اهداف گسترده تر ثبات و کاهش تنش منطقه ای محدود کند، این خطر وجود دارد که افزایش خصومت به خروج احتمالی آمریکا تبدیل شود. این در واقع ناقوس مرگ برای توانایی واشنگتن در تأثیرگذاری معنادار بر پویایی درگیری سوریه و هرگونه راه حل سیاسی آینده خواهد بود.(12)

تصور این که نهادهای اروپایی و کشورهای غربی قبل از پایان جنگ سوریه به دنبال عادی سازی اوضاع باشند، سخت است.  چنین زمانی را به سختی می توان پیش بینی کرد. به نظر نمی رسد آمریکا در حال حاضر برنامه ای برای خروج از سوریه داشته باشد.ترکیه موفق شده است تا به عمق بیشتری در خاک سوریه وارد شود و یک منطقه حائل بین مرز جنوبی خود و گروه های کرد ایجاد کند که آن را یک تهدید وجودی می داند. علاوه بر این، شبه‌نظامیان اسلام‌گرا، از جمله داعش، هنوز به‌شدت مستقر هستند و می‌توانند هر لحظه قلمرو بیشتری به دست آورند. تنها زمان نشان خواهد داد که آینده روابط احتمالی اتحادیه اروپا و سوریه چه خواهد بود.(13)

تهدید بحران مهاجرت این واقعیت را تغییر نمی دهد که اتحادیه اروپا همچنان به تهدیدات تروریستی بالقوه توجه می کند. لذا تا زمانی که یک گذار سیاسی در جریان نباشد، تحریم‌ها، عادی‌سازی، حمایت از بازسازی وجود نخواهد داشت. این موضع دیرینه اتحادیه اروپا است. اتحادیه اروپا، حداقل در حال حاضر، یک نظاره گر منفعل است.(14)

برای اتحادیه اروپا بسیار دشوار است که یک موضع قوی و مشترک در مورد مناقشه سوریه و چگونگی حل آن داشته باشد. پیچیدگی روابط با روسیه (نفت و اوکراین) و ایران (توافق هسته ای) نیز به عنوان عوامل مهم دیگری که مانع از موقعیت پیشرفته تر می شود.(15)

به طور خلاصه، کشورهای اروپایی – در حالی که از دخالت نظامی در مناقشه خودداری می کنند، منتظر رسیدن طرفین به توافق هستند. در این میان، آنها تلاش می کنند تا از طریق روابط خود با آمریکا ، روسیه و سایر کشورهای منطقه، روند حل و فصل را به خوبی هدایت کنند تا اولویت های خود را برآورده کنند. اروپا منتظر زمان خود است و دارایی های خود را در آینده برای آینده سوریه سرمایه گذاری می کند.(16)

واژگان كليدي: اهداف , رویکرد, کنونی, اروپا , سوریه 

References

1-https://insidearabia-com/eu-members-may-be-on-a-path-to-normalization-with-syria/?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=fa&_x_tr_hl=fa&_x_tr_pto=op,sc

2-https://insidearabia-com./eu-members-may-be-on-a-path-to-normalization-with-syria/?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=fa&_x_tr_hl=fa&_x_tr_pto=op,sc

3- https://podem-org-tr./en/researches/europe-and-the-syrian-conflict-policies-and-perceptions/?_x_tr_sch=http&_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=fa&_x_tr_hl=fa&_x_tr_pto=op,sc 

4-https://www-mei-edu.translate.goog/publications/eu-and-syrian-conflict-decade-what-comes-next?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=fa&_x_tr_hl=fa&_x_tr_pto=op,sc

5-https://podem-org-/en/researches/europe-and-the-syrian-conflict-policies-and-perceptions/?_x_tr_sch=http&_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=fa&_x_tr_hl=fa&_x_tr_pto=op,sc

6-https://ecfr-eu./article/stuck-in-limbo-how-europe-can-protect-syrian-refugees/?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=fa&_x_tr_hl=fa&_x_tr_pto=op,sc

7-https://www-atlanticcouncil-org.translate.goog/blogs/menasource/the-biden-administrations-syria-policy-sets-a-path-towards-disengagement-heres-why-its-problematic/?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=fa&_x_tr_hl=fa&_x_tr_pto=op,sc

8-https://warontherocks-com/2021/10/ending-americas-diplomacy-last-syria-policy/?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=fa&_x_tr_hl=fa&_x_tr_pto=op,sc

 9-https://www-atlanticcouncil-org.translate.goog/blogs/menasource/the-biden-administrations-syria-policy-sets-a-path-towards-disengagement-heres-why-its-problematic/?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=fa&_x_tr_hl=fa&_x_tr_pto=op,sc

10-https://euobserver-com./foreign/150699?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=fa&_x_tr_hl=fa&_x_tr_pto=op,sc

11-https://www-washingtoninstitute-org.translate.goog/policy-analysis/future-putins-war-syria?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=fa&_x_tr_hl=fa&_x_tr_pto=op,sc

12-https://www-atlanticcouncil-org./blogs/menasource/the-biden-administrations-syria-policy-sets-a-path-towards-disengagement-heres-why-its-problematic/?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=fa&_x_tr_hl=fa&_x_tr_pto=op,sc

13-https://insidearabia-com./eu-members-may-be-on-a-path-to-normalization-with-syria/?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=fa&_x_tr_hl=fa&_x_tr_pto=op,sc

14-https://www-mei-edu./publications/eu-and-syrian-conflict-decade-what-comes-next?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=fa&_x_tr_hl=fa&_x_tr_pto=op,sc

 15-https://podem-org-tr./en/researches/europe-and-the-syrian-conflict-policies-and-perceptions/?_x_tr_sch=http&_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=fa&_x_tr_hl=fa&_x_tr_pto=op,sc

16-https://podem-org-tr./en/researches/europe-and-the-syrian-conflict-policies-and-perceptions/?_x_tr_sch=http&_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=fa&_x_tr_hl=fa&_x_tr_pto=op,sc