مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
بعد از توافق نمایندگان مجلس عراق سلیم الجبوری به عنوان رئیس مجلس عراق انتخاب شد. بعد از آن هم نمایندگان پارلمان عراق تکلیف دومین پست کلیدی این کشور و یا ریاست جمهوری عراق را مشخص و فواد معصوم را به عنوان رئیس جمهور جدید این کشور انتخاب کردند.وی نخستین رئیس شورای ملی عراق پس از سقوط رژیم صدام، رئیس کمیته تدوین قانون اساسی دائمی عراق، رئیس ائتلاف میهنی کردستان در داخل پارلمان عراق از سال 2006 بوده است. به همین منظور به منظور بررسی گفتگوی زیر با دکتر سنایی استاد دانشگاه و کارشناس عراق به بررسی انتخاب روسائی دو قوه و پیامدهای آن در عراق می پردازد:
واژگان کلیدی: عراق ، پیامدهای سیاسی انتخاب روسای قوه مقننه و رئیس جمهوری، پیامدهای امنیتی انتخاب رئیس جمهوری، پیامدهای انتخاب رئیس قوه مقننه عراق، فواد معصوم
مرکز بین المللی مطالعات صلح: بسترها و شرایط انتخاب روسای قوه مقننه و رئیس جمهور عراق چگونه بوده است؟
طبق سنتی که در عراق و جود دارد بعد از تغییر رژیم در عراق و تغییر قانون اساسی نگاه ها به این شکل صورت گرفت که نوعی دمکراسی انجمنی با ترکیبی از تقسیم مناطق بین اقلیت ها و قومیت های مختلف صورت گیرد. این فرمول در ابتدای شکل گیری دولت جدید به این شکل انجام گرفت که رئیس جمهور عراق از کردها باشد. این فرمول تا انتخابات 2014 ادامه یافت، اما تحولات در سال 2014 بعد از انتخابات پارلمانی موجب شد تا گروهی به نام داعش پدیدار گردد و بخش های زیادی از سرزمین عراق را به دست آورد. در این حال بعد از شرایط جدید عراق تمام گروه های داخلی عراق اعم از شیعه، سنی و کرد نگاه مثبتی داشته و این فرمول با انتخاب پست ریاست مجلس از اهل سنت و رئیس جمهور از کردها به خوبی ادامه یافته است . در این حال مرحله اصلی که تعیین نخست وزیر و تشکیل کابینه است باقی مانده است. در این حال باید دید این اتفاق نظر تاکنون علی رغم چند بار تشکیل مجلس ادامه خواهد یافت یا نه عراق دچار چالش هایی در مسیر انتخاب نخست وزیر خواهد شد. آنچه مشخص است انتخاب فواد معصوم انتخاب مناسب بوده و نامزد مناسب کردها مورد تایید دیگران هم قرار گرفته است. معصوم جانشین طالبانی که معمولا مشئی معتدل و طرفدار به کارگفتن همه گروه ها و قومیت ها در بخش های مختلف عراق است هست. به نظر میرسد وی شخص مناسبی برای جایگزینی جلال طالبانی باشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نگاه آقای فواد معصوم در شرایط کنونی عراق به مهمترین تحولات داخلی عراق چیست؟
موضع گیری مشخصی از سوی جناب فواد معصوم از وی در مورد استقلال کردستان دیده نشده است. در این بین شدیدترین موضع دراین حوزه از آن بارزانی بود. ولی از معصوم موضعی که دال بر برهم زدن وضعیت کنونی عراق و رفتن به سمت خودمختاری و تجزیه کردستان عراق از عراق باشد دیده نشده است. لذا به نظر میرسد مواضع وی کماکان مبتنی بر عراق یکپارچه و فدرال باشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: نگاه و نقش آقای فواد معصوم در چالش های پیشرو عراق چیست؟
رئیس جمهورعراق خیلی مسئولیت زیادی ندارد و بیشتر نقشی تشریفاتی دارد، اما از حیث اینکه بتواند بین گروه های سیاسی و احزاب گوناگون و هویت های و قومیت های مختلف هماهنگی ایجاد کند می تواند نقش مهمی در شکل گیری مناسبات آینده عراق داشته باشد. به هر حال وی معاونینی از سه قومیت عمده عراق دارد و این چینش هم در مناسبات و نوع سیاست های مختلف تاثیرگذار است. به هر حال از رئیس جمهور عراق در شرایط کنونی انتطار می رود که بتواند با ایجاد انسجام و هماهنگی بین گروه های مختلف سیاسی و مختلف در راستای حفظ یکپارچگی عراق در درجه نخست و بعد هم در راستای کمک به حل و فصل مشکلات کنونی عراق و مبارزه با گروه های سلفی و تفکیری و تروریست ها نقش مهمی را ایفا کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: انتخاب رئیس مجلس و رئیس جمهوری تا چه میزانی بستری برای تعیین نخست وزیر در عراق می باشد؟
امید است با توجه به وضعیت موجود انتخاب روسای مجلس و رئیس جمهور این بار همچون گذشته انتخاب نخست وزیر طولانی نگردد. معنی این سخن این است که به عبارتی باید تغییرات را در سیستم حکومتی عراق شاهد باشیم و تغییر در نخست وزیری یکی از مهمترین شاخصه های آن خواهد بود. در این حال اینکه گروه های شیعه چون نوری المالکی و ائتلاف قانون چنین چیزی را بپذیرند ( با توجه به رای اکثریتی در پارلمان) از مهمترین پیچ های خطرناکی آینده سیاسی عراق است و آینده این کشور را مشخص خواهد کرد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: وضعیت موجود تا چه حدی بر توان و قدرت دولت عراق در مقابله با داعش و تامین امنیت در مناطق تاثیر دارد ؟
من بر این نظرم که تا زمانی که انسجام و یکپارچگی سیاسی درعراق شکل نگیرد و دولتی که خواهان و متمایل به جذب همه گروه های سیاسی و قومیت ها در مسائل سیاسی کشور عراق است شکل نگیرد مشکل سیاسی عراق و بحرانی که با تسلط داعش بر سرزمین های وسیعی از عراق ایجاد خاتمه نخواهد یافت. من بر این نظرم که تا مشکل گروه های سیاسی در بغداد حل نگردد بحران داعش و طرفدارن و حامیان آنها که بر بخش هایی از این سرزمین مسلط شده اند کماکان به قوت خود باقی خواهد ماند .در این بخش گروه های سیاسی در عراق هستند که باید تکلیف خود را در این ساختار سیاسی مشخص کنند و بعد از اینکه انسجام و همبستگی بین گروه های سیاسی رخ داد می توان انتظار داشت با تقویت دولت و حکومت و استفاده از نیروهای مختلف نظامی، عشایر و شاخصه های دیگر عراق بر بحران کنونی چیره گشت.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: در شرایط کنونی جریآن های سیاسی شیعه چه نگاهی به تعیین نخست وزیر دارند؟
بین گروه های مختلف اختلاف وجود دارد و اکنون بخشی از گروه های که حامی مالکی بودند دارای اختلاف هستند و از حمایت های آنها از مالکی کاسته شده است و برخی نیز مخالف انتخاب مجدد وی هستند . مرجعیت عراق و آیت اله سیستانی نیز تلویحا عنوان کرده است که باید تغییراتی در سیستم سیاسی عراق ایجاد گردد و دولتی به قدرت رسد که اشتباهات گذشته را تکرار نکند. این امر به معنی سلب حمایت قبلی از مالکی است . در سطع منطقه ای هم جمهوری اسلامی ایران و یکی از حامیان اصلی منطقه ای مالکی هم به این سمت کشیده شده است که چاره ای جز کنار رفتن مالکی نیست .در بعد بین المللی هم به نظر میرسد که فشارهایی از سوی ایالات متحده در این حوزه وجود دارد . یعنی با توجه به تحولات کنونی به نظر میرسد که روز به روز از میزان حامیان سنتی و داخلی و منطقه ای و بین المللی مالکی کاسته شده است. اگر این امور در کنارهم قرار گیرد نتیجه منطقی آن است که اگر تصمیم عقلایی مبتنی بر سود و زیان و فایده در صحنه سیاسی عراق انتخاب شود قاعدتا باید منجر به کنار رفتن آقای مالکی از نخست وزیری گردد و شخص دیگری که معتقد به همکاری و همراهی همه قومیت ها و هویت ها است و نگاه قومیتی و هویتی ندارد به قدرت رسد. هر چند با توحه به وضعیت عراق این امر ممکن است با واقعیت هماهنگ نباشد.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: چالش های فرا روی آقای معصوم در کاهش اختلاف کردستان عراق با دولت بغداد چیست؟
آقای بارزانی با توجه به اتفاقات رخ داده مرتکب اشتباهی استراتژیک شد و در شرایطی که هنوز فضای سیاسی مشخص و روشنی در عراق وجود نداشت از تجزیه و استقلال کردستان سخن گفت. این امر نه فقط کمکی به خواسته دیرینه کردها نکرد بلکه چه بسا مشکلاتی را در آینده ایجاد کند. لذا یکی از چالشهای آینده بین اقلیم و بغداد زدودن مناسباتی از تصویر اشتباه در دو طرف است تا هر سو تلاش کنند که روابط بازبینی شده ای را برقرار کند.
