ابراهیم اخلاصی
پژوهشگر و نویسنده
نوش آفرین چترچی
پژوهشگر
مرکز بین المللی مطالعات صلح– IPSC
عثمان کاوالا ( Osman Kavala ) متولد دوم اکتبر 1957 یک چهره شاخص و فعال سرشناس در بستر دموکراسی خواهی و جامعه مدنی در کشور ترکیه و بسیاری از کشورهای جهان است. “آمریکا و اروپا” در چارچوب مباحث حقوق بشری اعتقاد دارند که سالهاست از بازداشت و زندانی شدن او با انگیزه های سیاسی توسط حزب حاکم ترکیه می گذرد.
از ديد اروپا کاوالا یک تاجر فعال ، نیکوکار خیر ، کارآفرین موفق و مردی آزادیخواه و نواندیش است که حمایت وسیع او از سازمان های جامعه مدنی در ترکیه در دهه نود میلادی مورد توجه دقیق و عمیق رسانه های این کشور و نهادهای حقوق بشری بین المللی قرار گرفته است و آثار اقدامات و فعالیت های ایشان کماکان بر لایه های متنوع روشنفکری ، نخبگی و عرصه های آکادمیک جامعه ترکیه سایه انداخته است. این دقیقا همان “تراژدی” ست که دولت ترکیه را از حمایت های “آمریکا و اروپا” از ایشان بشدت نگران و خشمگین نموده است .
نهادهای حقوق بشری بر این عقیده هستند که دولت ترکیه در توجیه دستگیری و زندانی نمودن کاوالا ، او را عامل بی ثباتی در کشور و عضوی فعال از گروه تروریستی گولنیست (FETO) خوانده است. این در حالی است که این زندانی سیاسی ترک در دوران فعالیت های مدنی خود همواره بر لزوم حمایت از سه عنصر “تنوع فرهنگی” ، “حقوق سیاسی” و همچنین “تقویت نهادها و همکاری های محلی و بین المللی” تاکید ورزیده است.
کاوالا علاوه بر تاسیس موسسه آناتولی کولتور ( سازمان غیر انتفاعی هنری و فرهنگی مستقر در استانبول ) و تلاش در راستای آگاهی بخشی به لایه های مختلف اجتماعی و سیاسی در جامعه ترکیه ، مبادرت به بنیان نهادن “بنیاد جامعه باز” و پیگیری و تعقیب اجرای پروژه های مشترک فرهنگی و اجتماعی با برخی نهادهای بین المللی از جمله “موسسه گوته” با هدف رشد افکار و آگاهی های عمومی و همچنین فرهنگ سیاسی در کشور ترکیه نموده است.این اقدامات چهره ای شاخص و تاثیر گذار از وي در عرصه های علمی و عمومی این کشور ، کشورهای منطقه و حتی عرصه بین المللی ساخته است که از جمله دلایل حمایت های فراوان “کشورهای غربی ” از ایشان می باشد.
از نگاه منتقدان، اوج محبوبیت عثمان کاوالا را باید در دریافت 21 جایزه ویژه از انجمن باستان شناسی اروپا و تلاش برای حفاظت از میرات فرهنگی و همچنین دریافت جایزه آزادی اندیشه و بیان توسط انجمن حقوق بشر در استانبول دانست. لذا بازتاب داخلی و بین المللی در خصوص زندانی شدن غیر قانونی و بدون محاکمه کاوالا طی سالیان اخیر بیان کننده این مهم است که آنکارا فاقد قدرت و ابتکار عمل لازم در راستای اقناع افکار عمومی و پاسخگویی در داخل و خارج از مرزهای ترکیه به ویژه نسبت به نهادهای “دموکراسی خواهی و حقوق بشری “در نهادها و سازمان های بین المللی می باشند .
علیرغم محدودیت های اعمال شده توسط دولت آنکارا در مسیر دسترسی به اخبار و گزارشات پیدا و پنهان مرتبط با عثمان کاوالا طی چند سال اخیر ، ویژگی های روانشناختی ، تحلیل شخصیتی ، نوع فعالیت و کنشگری این فعال مدنی در درون و برون مرزهای ترکیه نشان می دهد که دلیل نگرانی زاید الوصف آنکار از وضعیت و شرایط کنونی کاوالا در چه مولفه هایی نهفته است که به اختصار مورد تمرکز و تاکید قرار می گیرد :
الف: ترکیب اندیشه ها ، اراده ، احساسات و عواطف متنوع در لایه های مختلف اجتماعی و سیاسی را باید بیانگر تجلی یافتن نوعی از روح میهنی در بین مردم ترکیه دانست که از کاوالا عنصری مدنی ، فعال و خدمتگزار تصویر نموده است. این نیروی قدرتمند را باید شاخصه ای شکل دهنده و تاثیر گذار بر افکار عمومی در این کشور دانست که نگرانی حاکمان حزب عدالت و توسعه را نسبت به آزادی کاوالا تشدید نموده است.
ب : گفتمانی که کاوالا در داخل کشور خود و در ابعاد وسیعتری در جهان تولید و بازتولید می نماید یک گفتمان دموکراسی خواهی مبتنی بر مرکزیت جامعه مدنی ست که به شاخصه های مهمی چون قانونگرایی ، شفافیت ، پاسخگویی ، آزادی احزاب ، مشارکت و مهم تر از همه گردش منطقی قدرت معنا می بخشد که این استراتژی تهدید کننده منافع حزب حاکم بطور اعم و تقبیح کننده سیاست های عناصر تعیین کننده در این حزب به طور اخص است .
پ : درونمایه گفتمان دموکراسی خواهی و جامعه مدنی در ترکیه حاوی این ظرفیت محتوایی است که قدرت واقعی از نظام حاکم سیاسی ساطع نمی شود، بلکه این قدرت مولد و متکثر بوده و می توان آن را در لایه ها و جزئیات اعمال اجتماعی در جامعه ترکیه و همچنین اذهان مخالفین و معترضین به نظام حاکم جستجو نمود که نقش و تاثیر کاوالا به مثابه عامل هماهنگی و دگرگونی از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد.
ت : عدم نرمش دولت آنکارا در قبال حساسیت و اعتراض افکار عمومی داخلی و بین المللی به ویژه کشورهای اروپایی برای اعاده حقوق قانونی و مدنی این زندانی ترک باعث تقویت عوامل شتاب دهنده “داخلی” مانند تشدید نابسامانی های اقتصادی ، نارضایتی وسیع عمومی ، گسترش طیف های مخالف دولت ، افزایش آمار زندانیان سیاسی، تداوم شرایط بحرانی در مناطق کردنشین ، مسدود نمودن آزادی های رسانه ای و در عرصه “خارجی” نیز به گسترش مخالفت نسبت به دخالت سیاسی و نظامی در کشورهای همسایه و نقض اصول همجواری ، فرصت طلبی های اقتصادی و تهدید منابع آبی و همچنین رشد بی اعتمادی در قبال اتحادیه اروپا و روسیه منجر خواهد گردید.
“مجامع بین المللی به ویژه نهادهای حقوق بشری در آمریکا و اروپا” بر این مهم تاکید دارند که نهادهای دموکراتیک در ترکیه همچنان دچار نقصان و ناکارآمدی هستند و تمرکز قدرت در حزب حاکم باعث نقض گسترده حقوق بشر به ویژه در خصوص احزاب اپوزیسیون گردیده است،
وجود نواقص و معایب پیدا و پنهان ساختاری در سیستم ریاست جمهوری و عدم تفکیک قوا با حوزه پارلمانی و قضایی به عاملی جدی در ایجاد عدم توازن لازم و ابزار کافی در راستای عدم مسئولیت پذیری و پاسخگویی حزب حاکم تبدیل گردیده است .
ضعف دموکراسی در جمهوری ترکیه نه تنها در ایجاد محدودیت برای احزاب مخالف و کادرسازی برای تقویت و تامین قدرت محدود نمی شود، بلکه در عدم وجود مکانیسم های نظارتی و مسئولیت پذیری در جریان حاکم است. این یک واقعیت است که مقامات بالا آن را نادیده می گیرند و با اهرم های سلبی و استفاده از روش های سانسور ، فشار و سرکوب در صدد تسلط بر اوضاع می باشند.
“آمریکا و اروپا” اعتقاد دارند که تداوم سیاست محدود سازی و زندانی نمودن فعال مدنی و حقوق بشری( کاوالا ) در دراز مدت نخواهد توانست مانعی جدی در مسیر دموکراسی خواهی مردم ترکیه ایجاد نماید ، جامعه ترکیه از استعداد درونی لازم و کافی در راستای تغییر وضع موجود در آینده نزدیک و امکان گسترش و تحقق جامعه مدنی، رشد آگاهی های عمومی ، آزادی و برابری فعالیت احزاب سیاسی و امکان منطقی گردش قدرت در لایه های مختلف سیاسی و اجتماعی برخوردار است و این برای حزب حاکم یک “تراژدی” بشمار می رود.
کلید واژه ها : آمریکا , اتحادیه اروپا , عثمان کاوالا , اکتیویست, تراژدی , جامعه مدنی ,حقوق بشر ,قانونگرایی ، پاسخگویی , شفافیت,آزادی اندیشه , حزب عدالت و توسعه
