دکتر سید سلمان صفوی
مرکز بین المللی مطالعات صلح- IPSC
هفته پنجم دولت دکتر روحانی در حوزه دیپلماسی با تمرکز بر تماس های فشرده بین المللی دکترظریف با مقامات کشورهای اتریش، پرتقال، نیوزیلند، ونزوئلا، مالزی، پاکستان، هلند، ایرلند، بان کی مون و اخضر ابراهیمی برای جلو گیری از حمله ناتو به سوریه سپری شد.
در پی مذاکرات تلفنی پوتين و روحانی دو کشور بر اتخاذ موضع مشترک برای تلاش در جهت ممانعت از حمله نظامی کشورهای غربی به سوريه به توافق رسیدند و هر دو فعالانه اقداماتی را جهت توقف ماشین جنگی ناتو آغاز کردند. در این راستا موضع دیپلماتیک دولت دکتر روحانی این است که تمامی تلاش ها بايد برای يافتن راهكار سياسی به منظور پرهيز از هر گونه تنش جديد و ملتهب كردن شرايط سوريه به كار گرفته شود.
دکتر ظريف در یک گفتگوی تلفنی با بان كی مون ضمن محكوم كردن استفاده از سلاح های شيميايی و خطرات استفاده از زور، مداخله نظامی در سوريه را نکوهش کرد. وی مداخله نظامی در اين كشور را دارای تبعات زيان بار و گسترده دانست، كه كنترل آن بسيار دشوار خواهد بود. وزیر امور خارجه با مردود دانستن استفاده از نيروی نظامی برای حل وفصل بحران سوريه آمادگی ایران را جهت يافتن راه حل مسالمت آميز برای خروج از بحران این كشور اعلام كرد.
مقامات ایران ایران ضمن محكوم كردن استفاده از سلاح های شيميايی بدون توجه به عاملين يا قربانيان آن، با انتقاد از برخی از کشورها كه ضمن ناديده گرفتن حقوق بين الملل از وقوع جنگی جديد در منطقه حمايت می كنند، ضمن تأکید بر پيامدهای نامطلوب آن بر امنيت منطقه ای و بين المللی، ابراز اميدواری کردند جامعه جهانی بر یافتن راهكارهای سياسی برای حل بحران سوريه متمركز شود.
واکنش های بین المللی:
در پی رد درخواست مداخله نظامی کامرون توسط پارلمان بریتانیا، اوباما طرح مداخله نظامی در سوریه به اتهام استفاده از سلاح شیمیایی را به کنگره آمریکا ارائه کرد، اما از نظر ایران و روسیه و بسیاری از کارشناسان بین المللی از نظر حقوقی کنگره آمریکا نمی تواند مرجع صدور حمله به سوريه باشد. از جانب دیگر پوتین ادعاهای استفاده حکومت سوریه از سلاح شیمیایی را “مهملاتی مطلق” خوانده است. رئیس جمهور روسیه از آمریکا خواسته است اطلاعات خود در زمینه استفاده نظام سوریه از سلاح شیمیایی را در اختیار شورای امنیت قرار دهد. دکتر روحانی نیز اظهار داشت: معتقدم از آنجا که دولت سوريه در درگيری ها پیروزی هایی به دست آورده است، کشورهای غربی رخدادهای اخير را بهانه قرار داده اند تا شرايطی ايجاد کنند که اين دولت در مذاکرات آينده از موضعی ضعيف برخوردار باشد.
جان کری وزیر خارجه آمریکا گفت: کشورهای متعددی مانند عربستان، امارات، قطر، ترکیه و فرانسه برای اقدام علیه سوریه با آمریکا صحبت کرده‌اند، همچنین اعراب گفته‌اند هزینه حمله به سوریه را متقبل می‌شوند. این سخنان کری نشان می دهد که دشمنان و رقبای ایران به خاطر تغییر معادلات قدرت در خاورمیانه دست به قمار بزرگی زده اند.
چالش داخلی:
مواضع دیپلماتیک دولت دکتر روحانی به خاطر سیاست های یک جانبه ناتو به تدریج با چالش هایی در داخل کشور مواجه می شود. از دیدگاه سایت تسنیم: بدون شک نخستین مخاطب سخنان 9 شهریور باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا دکتر روحانی بود. ظاهراً اوباما در حال سخن گفتن درباره سوریه بود اما در واقع با کسی جز ایران سخن نمی‌گفت. چند جای صحبت هم آداب دیپلماسی و پرده‌پوشی را کنار گذاشت و به صراحت گفت به سوریه حمله می‌کند تا کشورهایی که “مقررات بین المللی را مراعات نمی‌کنند”، “خط قرمزها را زیر پا می‌گذارند” و “قصد ساخت سلاح اتمی دارند” حساب کار دستشان بیاید. این ادبیات و اساساً طراحی امریکا برای حمله به سوریه را باید به مثابه پاسخ روشن و سر راست امریکا به استراتژی اعتدال دکتر روحانی به حساب آورد.
دکتر روحانی در مجلس خبرگان خاطر نشان کرد: در سياست خارجی دولت تدبير و اميد ضمن توجه به حقوق مردم و پاس داشت همه حقوق ملت ايران، تلاش می کند با منطق و استدلال و تعامل سازنده با دنيا شرايطی را به وجود آورد که بهانه هايی را که غرب برای تحريم ايران دنبال می کند، از دست آنها بگیرد و تلاش می کند فشار نابه جا، ناحق و غيرقانونی را که عليه ملت ايران به انجام رسيده از ملت دور کند.
پی آمدهای جنگ:
به خاطر موقعيت استراتژيک سوریه هرگونه تجاوز نظامی به این کشور موجب بی ثباتی در سراسر منطقه خاورميانه خواهد شد و همه دستاوردهايی را که کشورهای صلح دوست به دنبال تحقق آن بوده‌اند، به خطرخواهد انداخت. از آنجا که اقدام نظامی هزينه‌های بسياری برای منطقه خواهد داشت و صلح و امنیت منطقه و جهان را به خطر می اندازد، لازم است همه تلاش‌ها برای جلوگیری از این رخداد خلاف حقوق بین الملل صورت گیرد.
تحول مثبت هسته ای:
تحول مهم دیگر در حوزه دیپلماسی، انتقال مذاکرات هسته ای از شورای عالی امنیت ملی به وزارت امور خارجه ایران بود که در هفته آینده به بحث پیرامون آن می پردازیم. بدون شک با توجه به دانش و تجربه بالای دکتر ظریف، گام های مثبتی برای باز کردن گره های پرونده هسته ای ایران برداشته می شود.
دیپلماسی دیجیتالی:
“روش هشانا مبارک” جمله هوشمندانه سه کلمه ای دکتر ظریف در توئیتر در تاریخ 14 شهریور، مثل یک بمب در فضای رسانه های غربی منفجر شد و با استقبال گرم افکار عمومی غربی رو به رو شد. در ادامه، پاسخ دو جمله ای توئیتری دکتر ظریف به کریستین پلوسی دختر نانسی پلوسی رئیس سابق مجلس نمایندگان آمریکا مبنی بر عدم انکار هولوکاست از سوی ایران، فضای مجازی را به نفع چهره جمهوری اسلامی ایران در غرب رقم زد.
جابه جا شدن صندلی ها:
در بُعد مسایل سیاسی داخلی نیز طی هفته گذشته نقل و انتقال های متعددی در مناصب دولتی صورت گرفت که مهم ترین آنها همان طور که پیش بینی کرده بودیم عزل صدرالدین شریعتی از ریاست دانشگاه علامه طباطبایی و شایسته ترین انتصاب، قائم مقامی مرتضی سرمدی دیپلمات مجرب و معتدل در وزارت امور خارجه بود. انتخاب مسجد جامعی به عنوان رئیس شورای شهر تهران نیز بشارت جدیدی برای اصلاح طلبان بود.
کلیدواژگان: دیپلماسی، ناتو، سوریه، محمد جواد ظریف، دیپلماسی دیجیتالی، دولت روحانی، ایران.
