جنگ اوکراین و روسیه و آینده بازار جهانی انرژي

معصومه محمدي

پژوهشگر مسائل بين الملل

مركز بين المللي مطالعات صلح-ipsc

رویکردهای سیاست خارجی و داخلی و جایگاه روسیه در جهان و وظایفی که این کشور می تواند و باید در عرصه جهانی و بازار جهانی داشته باشد در چارچوب منافع داخلی خود صادق است.¹بحران روسیه و اوکراین به شوک بزرگی در بخش انرژی منجر شده است و فشار قابل توجهی بر جهان برای اعمال هر چه بیشتر تحریم‌ها علیه روسیه وارد کرده است. ایالات متحده قبلا واردات نفت و گاز روسیه را ممنوع کرده است و اروپا نیز برنامه هایی را برای کاهش وابستگی خود به گاز روسیه اعلام داشته است.²

برخی از اعضای برجسته شورای سیاست خارجی و دفاعی روسیه معتقدند که هیچ جایگزینی برای نزدیک شدن این کشور به غرب و اروپا پس از بحران اوکراین و تحولات جدید در منطقه وجود ندارد و روسیه نمی تواند حکم جزیره ای ثابت را برای آنها ایفا نماید در صورتی که روسیه باید با اعمال تحریم های جدید اروپا و آمریکا فقط نقش شریک کوچک را بر عهده بگیرد.روسیه باید رویکردهای جدیدی را در قبال مشکلات اقتصادی و اجتماعی و نقش در بازار جهانی به جهانیان نشان دهد . ³

روسیه حجم قابل توجهی از سوخت های فسیلی را برای سایر کشورهای اروپایی تامین می کند. در سال 2021 روسیه بزرگترین صادرکننده نفت و گاز طبیعی به اتحادیه اروپا بود، و 40 درصد گاز مصرفی در اتحادیه اروپا از روسیه بوده است.⁴در سال 2017، محصولات انرژی حدود 60 درصد از کل واردات اتحادیه اروپا از روسیه را تشکیل می دادند.⁵بر اساس گزارش یورواستات، 30 درصد از واردات نفت اتحادیه اروپا و 39 درصد از کل واردات گاز از روسیه در سال 2017 صورت گرفته است و بقیه از کشورهایی مانند نروژ، الجزایر و لیبی و غیره بودند.اما اروپا نیز باید به فکرجایگزین دیگری برای واردات خویش از روسیه باشد . با کاهش مداوم تولید داخلی و ثابت ماندن مصرف، این منطقه باید گزینه‌های متعددی را برای حذف تدریجی اتکای خود به گاز روسیه در نظر بگیرد. در سال 2021، واردات گاز اتحادیه اروپا از روسیه بیش از دو برابر کل واردات LNG آن بود. این منطقه 67.32 میلیارد متر مکعب ال ان جی وارد کرد که حدود 20 درصد آن از روسیه بود و این کشور را به مهم ترین صادرکننده به منطقه تبدیل کرد. گاز روسیه همچنین نقش مهمی در حفظ سطح ذخیره سازی منطقه ایفا می کند. 

سطح ذخیره‌سازی گاز اتحادیه اروپا در حال حاضر به پایین‌ترین حد خود رسیده است و تا 5 آوریل 2022 تنها 26 درصد پر شده است که کمتر از میانگین سه ساله است. هر گونه اختلال در جریان روسیه می تواند به طور قابل توجهی سطح ذخیره سازی پایین را کاهش دهد و توانایی منطقه را برای برآورده کردن تقاضا با شروع فصل گرما (در کمتر از هفت ماه) کاهش دهد. وابستگی به سوخت‌های فسیلی روسیه خطرات امنیت انرژی را برای اروپا به همراه دارد.⁶ در تعدادی از مناقشات، روسیه از تعطیلی خطوط لوله استفاده کرد، که اتحادیه اروپا را تشویق کرد تا منابع انرژی خود را متنوع کند.⁷ گسترش سریع انرژی های تجدیدپذیر در بازار انرژی اروپا امکان واردات کمتر را فراهم می کند. در واکنش، روسیه در حال گسترش توانایی های صادراتی خود به سمت چین است، زیرا تنها یک خط لوله دارد.⁸ در پاسخ به حمله روسیه به اوکراین، کمیسیون اروپا طرحی را برای کاهش دو سوم واردات گاز از روسیه در مدت یک سال و به طور کامل تا سال 2030 ارائه کرد.⁹

کارشناسان اوکراینی سال‌ها به‌ویژه از آلمان خواستار ایجاد تنوع واقعی در منابع تامین انرژی بودند که این کار انجام نشد. اکنون تصمیمات پیچیده ای لازم است تا به طور موثر روسیه را از استفاده بیشتر از انرژی به عنوان سلاحی علیه اوکراین و کشورهای اتحادیه اروپا منع کند.¹⁰

در پاسخ به تجاوز روسیه به اوکراین، آمریکا هم تحریم هایی را علیه روسیه وضع کرده است.ایالات متحده و متحدانش بانک های روسی را از استفاده از سیستم های پرداخت سوئیفت منع کردند. پرزیدنت بایدن واردات نفت، گاز و زغال سنگ روسیه را به آمریکا ممنوع کرد. شرکت های بزرگ نفت و گاز مانند شل و بریتیش پترولیوم از سهام پروژه های روسیه خارج شدند.با این حال، قیمت‌های نقطه‌ای بالاتر، ناشی از اختلال در عرضه روسیه در هر دو حوزه اقیانوس آرام و اقیانوس اطلس، می‌تواند منجر به تخریب تقاضای گاز در هر دو منطقه شود. با این وجود، قیمت های بی سابقه نفت و زغال سنگ تغییر به هر یک از این چالش ها را تبدیل می کند.

آلمان روند تصویب نورد استریم 2 را متوقف کرد و ایالات متحده تحریم هایی را علیه نورد استریم 2 AG اعمال کرد که در حال برنامه ریزی برای ورشکستگی تحت چارچوب قانونی سوئیس است.

با این حال، سؤال بزرگتر این است که آیا اتحادیه اروپا می تواند به طور کامل از گاز روسیه دور شود و نقشه راه ممکن برای دستیابی به این امر چیست؟این در حالیست که انرژی یکی از سخت ترین بخش های تحریم است. از یک سو، روسیه به شدت به فروش منابع انرژی خود وابسته است و از سوی دیگر، کاهش عرضه گاز روسیه باعث افزایش قیمت شده و به روسیه اجازه می دهد که برنده  آتی بازار جهانی شود.

1. Rossia i novye vyzovy bezopasnosti.Site of the Foreign and Defense Policy Council.  

2-https://www.acuitykp.com/blog/can-europe-cope-if-russias-gas-supply-is-disrupted/?utm_term=&utm_campaign=%5BBrand%5D+AcuityKP_Performance+Max+Campaign&utm_source=adwords&utm_medium=ppc&hsa_acc=4404473312&hsa_cam=14165184633&hsa_grp=&hsa_ad=&hsa_src=x&hsa_tgt=&hsa_kw=&hsa_mt=&hsa_net=adwords&hsa_ver=3&gclid=Cj0KCQjwgMqSBhDCARIsAIIVN1VFZiswe8I8rEgl6QG9SwyJYGjtps3cxbnqTb12eSYe_WC_KpGcfm0aAs

3-https://en.ecoaction.org.ua/10-steps-to-knock-putin.html?gclid=Cj0KCQjwgMqSBhDCARIsAIIVN1XIcZxZgyxSxBBb1HoHZL95IxO8Wq4aVQKh1TqznriTqIRin94p6QsaAtxaEALw_wcByEALw_wcB

4- “How Europe can cut natural gas imports from Russia significantly within a year – News”. IEA. Retrieved 5 March 2022.

5-^ Jump up to:^a b “EU imports of energy products – recent developments” (PDF). Eurostat. 4 July 2018. pp. 3–4. Retrieved 11 August 2018.

6- Chandrasekhar, Aruna (25 February 2022). “Q&A: What does Russia’s invasion of Ukraine mean for energy and climate change?”. Carbon Brief. Retrieved 26 February 2022.

7-^ Jump up to:^a b “Europe’s alternatives to Russian gas”. European Council of Foreign Relations. 9 April 2015. Retrieved 17 March 2016.

8-^ Birnbaum, Michael; Mufson, Steven (24 February 2022). “E.U. will unveil a strategy to break free from Russian gas, after decades of dependence”. Washington Post. ISSN 0190-8286. Retrieved 26 February 2022.

9-^ Weise, Zia (8 March 2022). “Commission plans to get EU off Russian gas before 2030”. POLITICO.

10-Всеукраїнська агенція інвестицій та сталого розвитку

واژگان كليدي: جنگ, اوکراین , روسیه , آینده, بازار جهانی, انرژي,گاز, نفت,