دکتر محمد عجم
کارشناس روابط بین الملل
مركز بين المللي مطالعات صلح-IPSC
شینزو آبه قربانی فرقه‌ی مذهبی
ترور شینزو آبه، نخست‌وزیر سابق ژاپن که با اهداف کینه‌توزانه علیه کلیسای اتحاد، موسوم به «فرقه مون» صورت گرفت، جنجال‌های قدیمی در مورد این گروه مذهبی در ژاپن را که از روابط سیاسی پنهان نیز بهره می‌برد، تازه کرد.
تتسویا یاماگامی، قاتل نخست‌وزیر سابق ژاپن از کلیسای اتحاد یا فرقه مون که بر اساس ادعای او با نخست‌وزیر سابق کشور ارتباط محکمی داشته، به دلایل متعدد متنفر بوده است زیرا، مادر این قاتل، پس از خودکشی همسرش در دهه ۱۹۹۰ فریفته کلیسای اتحاد شد و 700 هزار دلار به این کلیسا کمک مالی کرد و زندگی خود را وقف خدمت به این فرقه نمود که باعث رنجش و مشکلاتی برای فرزندانش شد و بطوریکه برادر قاتل نیز از روی سرخوردگی و بی توجهی مادرش خودکشی کرد.
بسیاری از خانواده‌های دیگر فریب خورده در ژاپن نیز به ظاهر همین مشکل را داشته و به دلیل کمک‌های فراوان به کلیسا دچار اضمحلال و از هم‌پاشیدگی شده‌اند.
فرقه مون که «فدراسیون خانواده‌های طرفدار صلح و اتحاد جهانی» نامیده می‌شود، سال ۱۹۴۵ در کره جنوبی توسط سان میونگ مون یک تاجر فارغ التحصیل دانشگاه واسدای توکیو تأسیس شد. هدف مون اتحاد شبه‌جزیره کره بود و از سال ۱۹۵۹ در ژاپن پا گرفت و به ویژه در دهه هشتاد میلادی در کره و ژاپن به محبوبیت زیادی دست یافت. این فرقه با نام “انجمن روح القدس برای وحدت مسیحیت جهانی” فعالیت می‌کرد اما تجارت پیشگی و فروش‌های فریبنده باعث بدنامی آن شد در نتیجه نام آن به کلیسای وحدت تغییر کرد. کشیش مون در کره شمالی متولد شده، در ژاپن تحصیل کرده و بعد از تقسیم دو کره در سئول کار خود را شروع کرده او مدعی شده که در شانزده سالگی به وی الهام شده مأموریت مسیح را در کره زمین به اتمام برساند. به گفته‌ی کشیش مون مسیح قبل از اینکه بتواند رسالت خود را برای ازدواج و داشتن فرزندان انجام دهد، به صلیب کشیده شد، و مون باید رسالت مسیح را ادامه دهد. ادعای مون به علت تضاد با تعالیم کلیسای پروتستان، باعث طرد او شد و او در سال 1950 کلیسای خود را بنیان گذاشت.
مون ادعا کرد که نجات و رستگاری تنها از طریق “تعهد به اطاعت از او “، “هفت سال خدمت به او” و “انتخاب همسری که او برگزیده” امکان پذیر است. آیین کشیش مون ازدواج‌های دسته جمعی در کلیسا را واجب می‌دانست وی در یک زمان بیش از صدها ازدواج برگزار می‌کرد و عقد بیش از صدها زوج را جاری می‌نمود.
کشیش مون که پیش از آن یک تاجر موفق بود در سال 1970 دفتر مرکزی خود را به نیویورک منتقل کرد، در آنجا اعضای جدیدی را به سمت کلیسای خود جذب نمود و روزنامه واشنگتن تایمز را تأسیس کرد. فریبندگی و سوء استفاده‌های او از نوجوانان باعث شد والدین پیروان مون اقدام به تشکیل پرونده‌های قضایی علیه فرقه مون نمایند و در سال 1982 کشیش مون به اتهام فرار مالیاتی محکوم شد. ژاپن بیشترین محل درآمد فرقه مون بوده است. ژاپن در واقع به یک گاو شیرده خوب برای این کلیسا تبدیل شدو به مومنان ژاپنی تاکید می‌کرد که باید تاوان جنایات اشغال کره توسط کشورشان را بپردازند تا گناهانشان بخشوده شود.
وکلای ژاپنی از سال ۱۹۸۷ اقدام قانونی علیه کلیسا را با هدف مطالبه نزدیک به ۱۲۳.۷ میلیارد ین (معادل حدود ۹۰۰ میلیون یورو) برای مومنان و پیروان فرقه مون آغاز کردند.
این تشکل چندین بار در دهه ۲۰۰۰ توسط دستگاه قضایی محکوم شد.
پس از ترور آبه و تحقیقاتی که انجام شد مشخص گردید بسیاری از سیاستمداران در ژاپن و آمریکا با این فرقه ارتباط نزدیک داشته‌اند در آمریکا حزب جمهوری خواه از کلیساهای نئوکان و فرقه مون برخوردار بوده است. برادر شینزو آبه وزیر دفاع ژاپن فاش کرد که اعضای کلیسای اتحاد به عنوان داوطلب برای کارزار انتخاباتی نخست‌وزیر سابق ژاپن خدمت می‌کردند. در تحقیقات بعدی مشخص شد بسیاری از نمایندگان ملی گرای مجلس ژاپن بخصوص از حزب لیبرال دموکرات و حزب کومیتو از حمایت این کلیسا برخوردار بوده‌اند به دنبال این افشاگری‌ها نخست‌وزیر کیشیدا ناچار شد کابینه را منحل و تغییرات اساسی در کابینه بدهد.
در اکثر کشورهایی که بطور رسمی و قانونی سیاست جدایی دین و حکومت را دنبال می‌کنند البته استفاده ابزاری از مذهب و فرقه‌های مذهبی رایج است از واشنگتن تا مسکو تا لندن و ….
شینزو آبه قربانی دوستی با کلیسای اتحاد
ترور شگفتی آفرین شینزو ابه زمانی رویداد که منطقه یکی از بحرانی‌ترین دوران خود در 50 سال اخیر را تجربه می‌کند. ژاپن تمام قد پشت سر اوکراین (علیه روسیه) ایستاده است و همچنین پشت سر تایوان (علیه چین)، ژاپن در مقایسه با روسیه و یا چین کشور بسیار کوچکی است اما به با وجود مساحت اندک قدرت سوم اقتصادی جهان است و در جهان تا حدود زیادی خوشنام و تأثیر گذار است. بیشترین حجم مانورهای نظامی در طی یکسال اخیر در این منطقه بحرانی برگزار شده است. ترور آبه در این شرایط حساس عجیب و سؤال برانگیز بود اما شگفتی دیگر، نقش فرقه‌های مذهبی بود، قاتل هدف از ترور را دوستی آبه با کلیسای اتحاد عنوان کرد. رسانه‌های ژاپن اگرچه بندرت به بعد مذهبی موضوع می‌پردازند اما به هر حال تصویر منفی از فرقه‌های مذهبی پس از قتل آبه تشدید شده است.
در ژاپن اسلام و مسیحیت سنتی امیال ناسیونالیستی ژاپنی را اغنا نمی‌کنند و برای ژاپنی‌ها جذاب نیستند، اما کلیسای اتحاد به این دلیل در ژاپن و کره و آمریکا رشد کرد که ضد کمونیزم بود یعنی بر پایه ضدیت با چین و روسیه بنا شده بود و از این نظر برای ژاپنی‌های میهن پرست جذاب بود طوری که از 10 میلیون طرفدار این فرقه 600 هزار نفر ژاپنی هستند. این فرقه تاجر مسلک ضد کمونیزم سعی کرده است در بین سیاستمداران و صاحبان ثروت و قدرت نفوذ پیدا کند و از طرفی جوانان را هوادار خود نماید.
اسلام نیز اولین بار توسط مهاجرین مسلمان فراری از کمونیزم روسیه وارد ژاپن شد و در ژاپن به این علت مهاجرین مسلمان پذیرفته شدند که ضد کمونیزم بودند.
شینزو آبه بدون تردید از چهرهای تأثیر گذار در سیاست جهانی در نیم قرن اخیر بود او در ژاپن میراث و دستاوردهای گرانبهایی در استراتژی ژئواکونومیک و در اقتصاد و توسعه ژاپن برجای گذاشت او در پایه گذاری سازمانها و پیمانهای منطقه‌ای و بین المللی متعددی نقش داشت از جمله در CPTPP و در QUAD آبه مبتکر اصلی پیمان ضد چینی کواد بود او در طول سه دهه جنگ سرد در صف ضد کمونیستها بود از همینجا بود که فرقه‌های مذهبی ضد کمونیست مثل کلیسای اتحاد برایش نقطه وصل می‌شد
بعد از جنگ جهانی دوم جوانان در سراسر جهان بسرعت شیفته شعارهای برابری طلبی کمونیستها می‌شدند و ادیان با روش و نگرش سنتی از مقابله با این موج عاجز بودند در نتیجه از درون مذاهب اصلی فرقه‌هایی ظهور کردند که با اصالت دادن به مبارزه با کمونیزم و کم اهمیت دادن به مراسمات عبادی توانستند بخشی از جوانان بویژه طبقات اشراف و اریستوکرات و بخشی از میهن پرستان را جذب کنند آبه از این طبقه بود
وقتی جنگ شوروی در افغانستان شروع شد هزاران نفر از سراسر جهان برای جنگ با کمونیزم وارد افغانستان شدند کلیساها و معابد و مساجد در سراسر جهان تسهیل کننده و کمک کننده بودند و پاکستان راههای مواصلاتی برای تردد این افراد را فراهم می‌کرد اکثریت افرادی که در پاکستان جمع شدند مسلمانان بویژه عرب‌ها بودند اما جمعیت اندکی از مسیحیان و سایر مذاهب هم حضور داشتند با فروپاشی شوروی فرقه‌های مذهبی ضد کمونیزم باید بگونه ای سرگرم می‌شدند.
گروهای سنی وهابی جهادی که از آنها با نام عرب افغان یاد می‌شد بلافاصله عازم الجزایر شدند و خونین‌ترین جنگ داخلی را در الجزایر دامن زدند اما در نهایت بعد از جنایات و کشتارهای بیرحمانه شکست خوردند میراث شوم فرقه‌های ضد کمونیزم گسترش یافت در جنگ بالکان و جاهای دگر و در شکل القاعده و در شکل داعش جنایات آنها دامن نظام سرمایه داری را نیز گرفت و یازده سپتامبر نماد حادثه‌ای است که القاعده علیه متحدین قبلی خود به انجام رساند
اما فرقه‌های مسیحی ضد کمونیزم نیز حوادث خونینی را مستقیم و یا غیر مستقیم رقم زده‌اند.
شینزو آبه قربانی دوستی با کلیسای اتحاد شد کلیسایی که مانند دهها فرقه کلیسایی دیگر با هدف اتحاد برای نابودی کمونیزم ایجاد شده است.
فرقه‌های مذهبی از دهه هفتاد میلادی ۱۹۷۰ نقش بارزی در سیاست بازی می‌کنند فرقه‌های مذهبی و شبه مذهبی توانایی جذب پول و سرمایه دارند چیزی که احزاب سیاسی کمتر در جذب آن توانا هستند فرقه‌های مذهبی و شبه مذهبی نماد جذابیت برای عوام سرخورده و مأیوس هستند و طبقات عوام را بسرعت اغنا و جذب می‌کنند و سیاستمداران قدرت طلب از این ابزار فرقه‌ها کمک می‌گیرند تا در انتخابات از آنها پشتیبانی کنند و در واقع از فرقه‌های مذهبی استفاده ابزاری می‌کنند اما این فرقه‌ها نیز سود خود را از دوستی با سیاستمداران می‌جویند. در تحقیقات اخیر مشخص شده بسیاری از کاندیداهای احزاب سیاسی در ژاپن از کمک انجمن‌های مذهبی برخوردار بوده‌اند.
دین و مذهب در ژاپن
جنبش مذهبی پشت کینه مردی که قاتل آبه بود، نور تازه‌ای را بر نحوه درک اعمال دینی در ژاپن تابانده است. حزب لیبرال دمکرات آبه در تمام انتخابات دو دهه گذشته از حمایت انجمن‌های دینی برخوردار بوده است. سازمان بودايى سوکاگاکی SokaGakkai حامی حزب کومیتو که متحد حزب لیبرال دموکرات آبه است، یکی از آنهاست. بنا بر نوشته روزنامه آساهی، آقای آبه برای پيروزى در انتخابات مجلس مشاوران سال (2016) بيشتر به چهار سازمان يعنى:
انجمن معنوی شینتو SAS
نیپون کایگی (کنفرانس ژاپن) Nippon Kaigi
فدراسیون بودیست ژاپن (JBF)
(Unification Church, UC) کلیسای اتحاد اعتماد و تکیه کرده است.
JBF سازمانی بودایی است که 105 گروه، عمدتاً شاخه‌های بودیسم سنتی مانند جودو شینشو، نیچیرن، تندای و شینگون به آن تعلق دارند. JBF توانایی بالایی برای جمع آوری آرا و جلب کمک مالی دارد، اما موضع اين سازمان با مواضع شینتویی SAS متفاوت است؛ مانند اعتراض به زيارت نخست‌وزیر آبه از معبد شينتويى ملی گرایان یاسوکونی که آرامگاه ژنرالهای جنگ جهانی دوم است.
چگونه ایمان و معنویت ژاپن مدرن را شکل می‌دهد.
ادیان جدید در مقابل ادیان قدیمی
به هیچ وجه مذهب، چه قدیم و چه جدید، از کاهش نفوذ خود بر حوزه‌های اجتماعی-اقتصادی و سیاسی ژاپن دست برنداشته است.
انجمن زیارتگاه‌های شینتو که نماینده حدود 80000 زیارتگاه در کشور است و بازوی لابی آن، انجمن رهبری معنوی شینتو، به طور فعال برنامه‌های سیاسی محافظه کارانه از جمله بازنگری قانون اساسی و اصلاحات آموزشی را پیش می‌برند.
حزب سیاسی کومیتو که در سال 1964 توسط سازمان بودایی سوکا گاکای تأسیس شد، به عنوان شریک کوچک حزب حاکم لیبرال دموکرات در ائتلاف فعالیت می‌کند. سوکا گاکای در حالی که قبلاً از گروه مذهبی جدا شده بود، حوزه انتخابیه اصلی حزب باقی می‌ماند. و روابط کلیسای اتحاد با سیاستمداران عمیق است و پدربزرگ آبه و نوبوسوکه کیشی، نخست‌وزیر سابق، روابط نزدیکی با سان میونگ مون، بنیانگذار کلیسای اتحاد برقرار کرده است.
این گروه در سال 1954 تأسیس شد، فعالیت این گروه در ژاپن در دهه 1980 آغاز شد، زمانی که این گروه همچنین در رابطه با «فروش معنوی» سرفصل خبرها شد آنها مردم را به خرید کالاهای با قیمت گزاف (مهره- تسبیح – حلقه- دعا) که ادعا میشید خوشبختی و سعادتمندی و دارای مزایای ماوراء طبیعی هستند ترغیب می‌کردند، و از این طریق درآمد بزرگی کسب کردند فعالیت‌های این سازمان کلیسایی در اواخر دهه 2000 پس از یک سری دستگیری در ارتباط با چنین فروش‌هایی مورد بررسی مجدد قرار گرفت.
تاتسویا یومیاما، استاد مطالعات دینی در مؤسسه فناوری توکیو، می‌گوید: «با نگاهی به پوشش رسانه‌های اخیر کلیسا، به نظر می‌رسد بسیاری آن تاریخ و فضاحت” فروش معنوی” را فراموش کرده‌اند.
او می‌گوید، با این حال، در مقایسه با دوران شکوفایی معنوی کشور، بسیاری از ادیان جدید – از جمله کلیسای اتحاد – تعداد قابل توجهی از پیروان و نفوذ خود را از دست داده‌اند. به عنوان مثال، در طول انتخابات مجلس علیا در ماه گذشته، کومیتو تقریباً 6.18 میلیون رأی در ناحیه نماینده تناسبی به دست آورد که حدود 930000 رأی نسبت به انتخابات مجلس نمایندگان در سال گذشته کاهش داشت.
بررسی آماری سالانه آژانس امور فرهنگی نشان می‌دهد که عضویت در ادیان جدید از جمله تنریکیو، ریشو کوسی کای (تأسیس در سال 1938)، رییوکای (تأسیس در سال 1920) و کلیسای آزادی کامل (تأسیس در سال 1916) همگی در دهه‌های اخیر کاهش یافته است.
هیدنوری اوکای، کشیش بودایی که ریاست معبد شوگاکوجی در کیوتو را بر عهده دارد، می‌گوید بسیاری از ژاپنی‌ها «از دینداری خود آگاه نیستند». بررسی آماری نشان می‌دهد که عضویت در ادیان جدید از جمله تنریکیو، ریشو کوسی کای (تأسیس در سال 1938)، رییوکای (تأسیس در سال 1920) و کلیسای آزادی کامل (تأسیس در سال 1916) همگی در دهه‌های اخیر کاهش یافته است.
یومیاما می‌گوید: «در واقع، بیشتر ادیان جدید از دهه 2000 متحمل ضرر و زیان شده‌اند.در همین حال، فرقه‌ها و دیگر گروه‌های مشکوک دانشجویان را در محوطه دانشگاه جذب می‌کنند و مؤسسات آموزشی را وادار می‌کنند تا به دانشجویان در مورد استخدام در فعالیت‌های غیردرسی مشکوک هشدار دهند. «دانشگاه‌ها افزایش آگاهی و معنویت را نیز انجام می‌دهد. فرقه‌ها، برنامه‌های خودروشنگری و طرح‌های بازاریابی شبکه‌ای همگی ساختار مشابهی دارند و دانش‌آموزان آسیب‌پذیری را هدف قرار می‌دهند که در مورد آینده خود تردید دارند.
این احساس عدم اطمینان، عدم خودباوری و اعتماد بنفس، ممکن است در پس شیفتگی به اشکال جدید دینداری مانند مراقبه ذهن‌آگاهی و بازدید از «نقاط قدرت» – زیارتگاه‌ها، معابد، کوه‌ها و دیگر منابع انرژی عرفانی باشد.
با این حال، این سؤال باقی می‌ماند که آیا می‌توان جمعیت ژاپن را مذهبی توصیف کرد؟
مردم ژاپن سنتهای بسیار زیادی را انجام می‌دهند که ریشه در مذهب دارد اما می‌تواند مذهبی هم نباشد مثلاً حیوانات و پرندگان و میوه‌هایی که نماد خوشبختی بخت آوری و سعد هستند و یا نحس و چشم شور هستند. کوه فوجی، عقاب، بادمجان از نشانه‌های فرخندگی و مبارکی است. این مظاهر را در بسیاری از اماکن و تجمعات می‌توان دید اگر این سنتها و فستیوالهایی مانند اوبن را نشانه دینداری بدانیم مردم ژاپن جزو دینداران هستند هیدنوری اوکای، روزنامه‌نگار و کشیش بودایی که ریاست معبد شوگاکوجی در کیوتو را بر عهده دارد، می‌گوید: «فکر نمی‌کنم مردمی مذهبی‌تر از ژاپنی‌ها در دنیا وجود داشته باشند.
قطارهای پر سرعت (شینکانسن) در طول تعطیلات مذهبی بُن بسیار پر هستند و ترافیک مردمی در مراسمات و قبرستانها ایجاد می‌شود. مراسم “گیون ماتسوری (جشنواره مذهبی) نخل گردانی در کیوتو مملو از تماشاگران جشنواره می‌شود، ماتسوری (جشنواره‌ها) در ژاپن ماهیتاً مذهبی هستند.”
ضرب المثلی وجود دارد که می‌گوید مردم ژاپن شینتو به دنیا می‌آیند، مسیحی ازدواج می‌کنند و بودایی می‌میرند. در حالی که مرحله ضرب المثل اغلب برای توصیف پارادوکس مذهبی کشور استفاده می‌شود، نشان می‌دهد که چگونه مناسک و اعمال مذهبی را می‌توان در بسیاری از جنبه‌های جامعه مشاهده کرد. اوکای می‌گوید: «ژاپنی‌ها از دینداری و مذهبی بودن خود آگاه نیستند. ” به این دلیل که دیانت در زندگی آنها ریشه دوانده است.”
خانم یوکاری نوزاوا سردبیر مجله مستقر در توکیو و بیشتر مردم به آداب و رسوم بی شمار شینتو، بودایی و حتی مسیحی که از آن پیروی می‌کند، فکر نمی‌کنند و تعبدی به آن ندارند. برای نمونه، تعطیلات Bon بون (همانند برات در ایران) در اواسط آگوست وجود دارد، مردم برای احترام به ارواح اجدادش به قبرستانهای آبا و اجدادی می‌روند زیرا اعتقاد بر این است که در این تعطیلات مردگان از دنیای پایین باز می‌گردند. بسیاری از مردم در مراسم عروسی که به سبک مسیحی است شرکت می‌کنند و در سالهای اخیر در مراسم کریسمس افراد زیادی شرکت می‌کنند اما به معنی باور دینی آنها نیست، بلکه بیشتر از روی کنجکاوی است و نه اعتقاد.
خانم نوزاوا اخیراً طبق سنت از زیارتگاه Kanda Myojin توکیو بازدید کرد تا یک مراسم تطهیر را برای از بین بردن بدشانسی و چشم حسود مرتبط با سن خود انجام دهد. زیرا در 31 سالگی (یا 32 سالگی در سیستم محاسبه سِنی آسیای شرقی)، مایاکو یا سن بدشانسی است، و طبق سنتهای عامیانه یاکودوشی زنان یا سن بدبختی در نظر گرفته می‌شود.
با این حال، او مانند بسیاری از ژاپنی‌ها خود را مذهبی و متعبد نمی‌داند. در واقع، کلمه shūkyō مذهب) برای او خوشایند نیست و حتی نسبتاً بار منفی دارد و مذهب از نظر او تصاویری از فرقه‌ها و پیروان اعتقادات مشکوک یا حتی خطرناک را به ذهن متبادر می‌کند، فرقه‌های ضاله مفهومی که در هفته‌های اخیر پس از ترور نخست‌وزیر سابق شینزو آبه توسط قاتل تقویت شده است. کینه قاتل نسبت به روابط دوستانه این سیاستمدار با کلیسای اتحاد، (یک جنبش مذهبی جهانی که در کره جنوبی تأسیس شده و به فرقه (ظاله) بودن متهم شده است). خانم نوزاوا،، می‌گوید: “من معتقدم که برداشت‌ها از کلمه “دین” در ژاپن کاملاً متفاوت با خارج از ژاپن است.
نوزاوا می‌گوید در کشوری که آیین‌های بودایی و شینتو، و همچنین باورهای عامیانه و خرافات چند صد ساله، عمیقاً در زندگی روزمره ریشه دوانده است، «اصطلاح «دین» می‌تواند غریبه و حتی با همانند فرقه‌های ضاله ترسناک به نظر برسد.
دیدگاه‌های خانم نوزاوا در ژاپن منحصر به فرد نیست خیلی‌ها چنین فکر می‌کنند، ملتی که درک ماهیت خاص دینداری آن از منظر غربی دشوار است، و جامعه‌ای که در آن ایمان و معنویت هم دامنه وسیعی دارد و هم بسیار شخصی به حدی که اکثریت مردم با وجود ذوب شدن و مقید به آداب و رسوم مختلف و برگرفته از سنتهای مذهبی هستند، اما حتی خود را مذهبی نمی‌دانند.
دینداری در یک دولت سکولار
آمار بررسی کاراکترملی ژاپن Japanese National Character Survey هر پنج سال یک بار توسط موسسه ریاضیات آماری ژاپن منتشر می‌شود. یکی از سوالاتی که از پاسخ دهندگان می‌پرسد این است که آیا آنها ایمان یا اعتقادی دارند یا خیر.
در آخرین نظرسنجی از سال 2018، تنها 26٪ گفتند که مذهب دارند، و 74٪ پاسخ دادند که دین ندارند. در واقع، این نسبت از زمان شروع گزارش شامل سؤال در سال 1958 تا حد زیادی بدون تغییر بوده است.
نوریچیکا هوری، استاد مطالعات دینی در دانشگاه توکیو، می‌گوید او یک ژاپنی معمولی است که خود را با هیچ دین یا فرقه‌ای شناسایی و یا مقید نمی‌کند.
با این حال، همان گزارش همچنین می‌پرسد که آیا مردم فکر می‌کنند داشتن «ذهن مذهبی» مهم است یا خیر. 57 درصد در نظرسنجی 2018 پاسخ «بله» دادند، در حالی که 24 درصد پاسخ «نه» دادند. پشت این تناقض چیست؟
نورچیکا هوری، استاد مطالعات دینی در دانشگاه توکیو، می‌گوید: «مردم ژاپن اغلب غیرمذهبی هستند، آنها رفتار خود را به عنوان “دین” توصیف نمی‌کنند.”هوری به این نکته اشاره می‌کند که چگونه اصطلاح شوکیو (آئین بنیادی) تاریخچه نسبتاً کوتاهی دارد و این از اصطلاحات بودایی در اوایل دوره میجی (1868-1912) به عنوان معادل برای کلمه انگلیسی “دین” ساخته شد و وارد فرهنگ لغت شد.
در همین حال، اصل جدایی کلیسا از دولت توسط دولت میجی این ایده را مطرح کرد که زیارتگاه‌های شینتو مذهبی نیستند، بلکه در ماهیت خود سکولار هستند مفهومی که با ایدئولوژی شینتو امپراتوری ژاپن مرتبط است زیرا که شینتو یک سیستم باور باستانی است، و میهن دوستی را تقویت می‌کند. اعتقادات و آداب و رسوم شینتو بیشتر آنیمیستی، غیر مذهبی و بیشتر یک عمل میهن پرستانه است و در نتیجه داخل بودن آن در حکومت نقض آزادی مذهب نیست. با این حال، پس از جنگ جهانی دوم، نیروهای اشغالگر دستورالعمل در مورد شینتو را صادر کردند تا حمایت دولتی از آیین شینتوئیسم را لغو کنند، زیرا آنها مذهب یا آئین شینتو را به عنوان ابزاری تبلیغاتی برای دامن زدن به ناسیونالیسم افراطی دربار ژاپن می‌دانستند.
در سال 1951، ژاپن برای اعطای ظرفیت‌های قانونی به فرقه‌ها و سازمان‌های مذهبی،” قانون شرکت‌های مذهبی” را تصویب کرد. بر اساس این فرمان، گروه‌های مذهبی به عنوان گروه‌هایی تعریف شدند که «هدف اصلی آنها گسترش آموزه‌های دینی، برگزاری مراسم تشریفاتی و تربیت و پرورش و اخلاق مومنان است».
دکتر هوری می‌گوید: «آیین‌های سالانه شینتو و «تشییع جنازه بودیسم» در میان ژاپنی‌ها «مذهب» محسوب نمی‌شوند. بیشتر آئین سنتی و سرگرمی است مورد دوم به نحوه برگزاری مراسم تشییع جنازه و یادبود بوداییان توسط اکثر ژاپنی‌ها اشاره دارد، در حالی که کسانی که در شهر زندگی می‌کنند فقط گهگاه در فعالیت‌ها یا آموزه‌های بودایی شرکت می‌کنند.
باورهای عامیانه مرتبط با آیین‌های سالانه شینتو و آیین بودایی تشییع جنازه در زندگی روزمره انجام می‌شود و اما به عنوان واجب دینی تلقی نمی‌شود، بلکه به‌عنوان سنت معمولی و بومی یا فولکلور تلقی می‌شود.
او می‌گوید: «این‌ها همه فعالیت‌های «غیر مذهبی» هستند اگرچه ریشه در دین دارند. آنها ایمن هستند و می‌توان به راحتی آنها را تمرین کرد، و به این ترتیب است که مذهب سنتی در ژاپن حفظ شده است. هوری می‌گوید در همین حال، تصویر منفی مرتبط با مذهب ممکن است پس از قتل آبه و انتشار جزئیات مربوط به ارتباط او با کلیسای اتحاد تشدید شود. او می‌افزاید که علاقه به مذهب و فعالیت‌های مذهبی در طول این همه‌گیری کوید آسیب دیده است، زیرا محدودیت‌های سفر و اقدامات فاصله‌گذاری اجتماعی باعث شد بسیاری از ژاپنی‌ها از بازدید از زیارتگاه‌ها و قبور خانوادگی خودداری کنند.
با این حال، این می‌تواند موقتی باشد. دکتر هوری می‌گوید که پدیده‌های مشابهی در گذشته در عواقب رویدادهای مهم از جمله زلزله بزرگ هانشین در سال 1995 و زلزله بزرگ ژاپن شرقی در سال 2011 مشاهده شده است. بررسی‌ها نشان داده است که علاقه مندی مذهبی کاهش می‌یابد، اما با گذشت مدتی و بازگشت آرامش علاقه مندی به مذهب در جامعه بهبود و افزایش می‌یابد.»
رونق معنویت
کسانی که در دهه 1970 در ژاپن بزرگ شدند – در انتهای معجزه اقتصادی پس از جنگ این کشور – ممکن است انبوهی از مجلات و برنامه‌های تلویزیونی پنهانی را به یاد بیاورند که هر چیزی از تسخیر و رؤیت نور لیزری گرفته تا اشیاء پرنده ناشناس و روانکاوی را به نمایش می‌گذارد. کودکان و بزرگسالان به طور یکسان توسط جادوگران، قاشق‌خم‌کننده اسرائیلی، یوری گلر، پیش‌گویی‌های نوستراداموس، دخمه‌هایی مانند هیولای دریاچه نس و کوکوری سان، معادل تخته اویجا در ژاپن، جذب می‌شدند.
قفسه‌های کتابفروشی ها مملو از ادبیات عصر جدید و کتاب‌های یوگا و آرامش درون و خودیاری معنوی بود. مذهب ذن به یک پدیده جهانی تبدیل شد. ساکیو کوماتسو پرفروش‌ترین رمان آخرالزمانی خود “ژاپن غرق می‌شود” و “جن گیر” رکوردهای گیشه را شکست. افسانه‌های شهری مانند Kuchisake-onna زن دهان شکاف) به طور گسترده منتشر شد.
این همچنین زمانی بود که مذاهب به اصطلاح جدید – از جمله Tenrikyo تأسیس در 1838)، Seicho-no Ie تأسیس در 1930) و کلیسای جهانی مسیحیت (تأسیس در 1935) –تعداد اعضای خود را به اوج بی‌سابقه‌ای افزایش دادند.
ریوسوکه اوکاموتو، نویسنده «شوکیو به نیهونجین» (مذهب و ژاپنی‌ها)، می‌گوید شینتوئیسم و بودیسم در ژاپن با هم وجود دارند. ریوسوکه اوکاموتو، دانشیار دانشگاه هوکایدو و نویسنده کتاب «شوکیو به نیهونجین» می‌گوید: «اما حتی در بحبوحه رونق دینی جدید در دهه 1970، اکثریت قریب به اتفاق ژاپنی‌ها علاقه مند و وابسته به این ادیان در ژاپن نبودند.
یکی از جنبه‌های جالب مذهب در ژاپن این است که شینتو مبتنی بر جامعه است در حالی که بودیسم مبتنی بر خانواده است. اوکاموتو می‌گوید: شینتو و بودایی با هم وجود دارند و مردم اصلاً این موضوع را زیر سؤال نمی‌برند. تنها یک اقلیت کوچک به ادیان دیگر، از جمله مسیحیت و سازمان‌های جدیدتر تعلق دارند. یک فرد ممکن است خود را هم مسیحی و هم بودایی و هم شینتویی معرفی کنند.
این همپوشانی در تحقیقات آماری سالانه آژانس امور فرهنگی در مورد دین مشهود است، که نشان می‌دهد تا 31 دسامبر 2020، تقریباً 88 میلیون معتقد به شینتو و 84 میلیون معتقد به بودیسم وجود داشته است. روی هم رفته، این حدود 47 میلیون نفر بیشتر از کل جمعیت ژاپن است. در همین حال، این آژانس تقریباً 1.9 میلیون پیرو مسیحیت و 7.3 میلیون پیرو سایر ادیان را شمارش کرد. این رونق برای مسیحیت در دهه 1980 و اوایل دهه 90 ادامه یافت، زمانی که حباب قیمت دارایی ژاپن ترکید و کشور را در رکود اقتصادی طولانی فرو برد.
برنامه‌های تلویزیونی پربیننده با حضور شمن‌ها و روحانیون در حال انجام فال، جن‌گیری و مبارزه با ارواح شرور انتقام‌جو بود. فال گیری، از جمله طالع بینی و خواندن کارت‌های کف دست و تاروت، در میان دختران نوجوان رایج شد، در حالی که افزایش اعتقاد جوانان به زندگی پس از مرگ و جهان‌های معنوی، زمینه مساعدی را برای ظهور ادیان و فرقه‌های مختلف جدید فراهم کرد.
در میان آنها، آئوم شینریکیو، فرقه روز قیامت بود که گورو ریشو و مو بلندش، شوکو آساهارا، قبل از اینکه ماهیت خطرناک فرقه ظاهر شود، مکرراً در رسانه‌ها ظاهر می‌شد و تبلیغ می‌کرد. در 20 مارس 1995، Aum حملات تروریستی گاز سارین را به سیستم متروی توکیو ترتیب داد که در آن 13 کشته و حدود 6000 زخمی شدند. این حملات باعث هجوم پوشش منفی و ایجاد سوء ظن عمومی نسبت به دین و فرقه‌های مذهبی شد.
با این حال، در آغاز قرن جدید، محبوبیت معنویت شاهد تجدید حیات بود، البته به شکل ملایم‌تری با تأکید بر شادی فردی. یکی از شخصیت‌های کلیدی این جنبش، هیرویوکی اهارا، مشاور معنوی و شخصیت تلویزیونی با زبان نرم و خودخوانده بود که هاله‌های مردم و همچنین زندگی‌های قبلی را می‌خواند و پیام‌های مثبت عزیزان متوفی خود را مخابره می‌کرد.
با این حال، در آن زمان انتقادهایی وجود داشت که این برنامه‌ها و مشاغل به اصطلاح معنوی می‌توانند به عنوان دروازه‌هایی عمل کنند که مردم را در معرض فرقه‌های خطرناک‌تر قرار دهند. در سال 2007، شبکه ملی حقوقدانان درخواستی را علیه” فروش معنوی” به انجمن رسانه‌های تجاری ژاپن و تلویزیون NHK، در میان سایر شبکه‌های کلیدی، ارسال کرد. این گروه از شبکه‌های تلویزیونی درخواست کرد که هنگام اجرای برنامه‌هایی با موضوعاتی مانند معنویت و زندگی پس از مرگ که فاقد هرگونه مبنای عینی هستند، احتیاط کنند، زیرا می‌تواند بینندگان را گمراه کند و آنها را در معرض کلاهبرداری‌های مربوط به فرقه‌ها قرار دهد.
وکلا کلیسای اتحاد را به عنوان نمونه مطرح کردند و مدعی شدند که این سازمان برنامه‌های روحانی ” ایهارا را به پیروان خود نشان می‌دهد تا دکترین خود را گسترش دهد و از کمک‌های مالی بیشتری به نام نجات روح اجداد رنج دیده خود درخواست کند. تاتسویا یومیاما، استاد مطالعات دینی در موسسه فناوری توکیو، می‌گوید بسیاری از گروه‌های مذهبی جدید در سالهای اخیر پیروان خود را از دست داده‌اند.
اوکاموتو می‌گوید: بیشتر ژاپنی‌ها نسبتاً ساده لوح هستند و نسبت به فریب فرقه‌ها مصونیت ندارند.
با استفاده از مقالات ژاپن تایمز 29 اوت 2022 – آساهی – ان اچ کی – نیپون – ژاپن نیوز – یومیئوری- نیویورک تایمز.
واژگان كليدي: جايگاه , اهمیت, فرقه‌های ,فریبنده , مذهبي , ژاپن
