دکتر علی بمان اقبالی زارچ
کارشناس ارشد اورآسیا
مرکز بین المللی مطالعات صلح- IPSC
بی مقدمه می توان گفت که اروپای 1401 بیش از هر موضوعی تحت تاثیر منازعه پیچیده و چند وجهی اوکراین بوده است جنگی که در یک سالگی همچنان بر مدار نبرد فرسایشی میان مدت و موفقیت های محدود با تمرکز بر حوزه نرم ادامه دارد. حسب اظهار نظر استولنبرگ دبیرکل ناتو روسیه برای عملیاتی گسترده آماده می شود و ظاهرا” روس‌ها قصد دارند در بهار امسال یک ضد حمله قابل توجه انجام دهند، واضح است که اوکراینی‌ها به تجهیزات زرهی سنگین نیاز دارند. به گفته رئیس جمهور زلنسکی، 300 تانک مورد نیاز است، اما برخی از تحلیلگران غربی معتقدند 100 تانک لئوپارد برای رفع نیازهای دفاعی اوکراین کافی است. در حال حاضر حدود 2000 تانک لئوپارد 2 در زرادخانه حدود 13 کشور جهان وجود دارد که بیشتر آنها اروپایی هستند. اساسا لئوپارد 2 تانک اصلی جنگ ناتو است. به همین دلیل، حمل آنها به اوکراین نسبتاً ساده است. لهستان، دانمارک، فنلاند(نامزد عضویت ناتو) و اسپانیا در حال حاضر خود را برای تحویل 14 تانک نشان داده اند، بنابراین منابع تانک های آماده برای استقرار در میدان نبرد نسبتاً غنی است. با این توضیح مختصر می توان گفت که قاره سبز در سال 1401 بیش از هر موضوعی تحت تاثیر جنگ در اوکراین بوده است جنگی کشورهای چون آلمان نقش کلیدی در حمایت از کیف داشته اند.
سیاست خارجی محدود به منافع اقتصادی آلمان تحت پوشش امنیت آمریکا، در اصل، سیاستی کوچک و بدون دامنه است. واقعیت مهم این که آلمان به عنوان بزرگترین قدرت اقتصادی و موتور محرکه توسعه اروپا علاقه مند است به عنوان یک رهبر اروپایی، هم از نظر اقتصادی و سیاسی و هم در امنیت اروپا، نقشی را ایفا کند. واضح است که پس از اوکراین، اروپا دیگر نمی تواند امنیت خود تامین دانسته و متحدان باید استراتژی های خود را با توجه به تهدیدات، که جدی ترین آنها خطر روسیه می دانند، تجدید نظر کنند. لذا آلمان نمی تواند خود را از این بازآرایی استراتژیک بیرون کشید و به سیاست های کشوری کوچک که از نظر زمانی و مکانی محدود است؛ پایبند بماند. به عبارت دیگر، آلمان مصمم است در سطح اروپایی و جهانی فکر کند، نه فقط در سطح منطقه ای و محدود رفتار نماید لذا تصمیمات جدید آلمان را می توان آغازی جدید در فرایند تکرار تاریخ قاره سبز و عرصه بین الملل پس یک دوره ثبات آرام بخش دو دهه ای به محوریت خانم مرکل که تعاملات نزدیکی را شرق اروپا به ویژه روسیه طراحی و اجرایی کرد؛ ارزیابی نمود.
این کشور مهمترین سرمایه گذار و شریک صنعتی و تجاری 14 کشور مرکز و شرق اروپا و مهمترین نگرانی از بحران اوکراین می باشد لذا دیپلماسی خارجی برلین در دوره بحران پیرامونی دریای سیاه نیز فعال بوده و صدراعظم سفرهای گوناگونی به کشورهای مختلف اروپایی ؛ آسیایی ، آمریکا و افریقا داشته و سفر وی به چین بسیار مهم ارزیابی شده است ؛ دیداری که اولین سفر یک رهبر از یک کشور G7 در سه سال گذشته است. اولاف شولز در تلاش برای تشدید روابط اقتصادی آلمان با رئیس جمهور شی جین پینگ دیدار کرد. تحلیلگران می گویند این سفر بحث برانگیز است و تنها چند هفته پس از تثبیت قدرت آقای شی در چین و در بحبوحه تشدید تنش ها بین قدرت های غربی و پکن بر سر تایوان و نقض حقوق بشر انجام می شود. شی جین پینگ گفت که دو کشور باید برای صلح جهانی در این “دوران تغییر و آشفتگی” با یکدیگر همکاری کنند. اولاف شولتز اظهار داشت که آلمان به دنبال تقویت روابط دوجانبه و اقتصادی خود است. واقعیت این است که سفر یک روزه صدراعظم آلمان، اندکی پس از انتخاب مجدد شی جین پینگ به عنوان رهبر حزب کمونیست چین و این کشور، نه تنها در آلمان، بلکه در پاریس، بروکسل و واشنگتن نیز به شدت مورد توجه قرار گرفته است. شولز سوسیال دموکرات با از سرگیری سفرهای سلف خود به چین، آنگلا مرکل دموکرات مسیحی (12 سفر در 16 سال قدرت)، هیئتی از صنعتگران از جمله مدیریت فولکس واگن و BASF را همراهی می کند. بهر حال آلمان به اهمیت همکاری با چین واقف است و به نظر اولاف شولتز جدایی از چین را در زمینه اقتصادی متصور نیست، بلکه کاهش “وابستگی های یک جانبه” با “عمل گرایی و احساس نسبت” مد نظر می باشد. وی در دیدار با همتایای چینی در باره موضوعات دشواری چون ؛ ضرورت یافتن راهی به پایان جنگ در اوکراین ؛ احترام به آزادی های مدنی و سیاسی و حقوق اقلیت های قومی مانند اویغورهای مسلمان در سین کیانگ و غیره مذاکره نموده است.
از دیگر تحولات مهم مهمترین قدرت اقتصادی اروپا تقویت گرایش به نظامیگری و اهتمام به احیای توانمندی نظامی می باشد در این راستا یک سال پس از اینکه آلمان یک صندوق ویژه 100 میلیارد یورویی برای سرمایه‌گذاری در نیروهای مسلح خود اعلام کرد، با توجه به جنگ در اوکراین، صنعت دفاعی آلمان خوش‌بین است که به ضرورت های آینده احترام بگذارد. هانس کریستوف آتزپودین، مدیر اجرایی اتحادیه آلمان برای صنایع امنیتی و دفاعی (BDSV) می گوید که ما مطمئن هستیم که اکنون سفارشات را در سراسر جهان دریافت خواهیم کرد و این صنعت به عنوان شریک بوندسوهر (ارتش آلمان) آماده است و می تواند به سرعت شروع به کار کند. این نماینده صنعت تاکید کرد: شرکت ها بسیار با انگیزه هستند، به ویژه اینکه برخی از آنها قبلاً ریسک کارآفرینی کرده اند. در حال حاضر تنها بخش کوچکی از این پول در دسترس قرار گرفته است. از اوایل سال 2023، هیچ سفارشی برای تانک یا توپخانه ثبت نشده است. این تا حدی به این دلیل است که سال گذشته یک بودجه موقت اجرایی شد که اعطای قراردادهای جدید را دشوار کرد.
همچنین آلمان در سال 1401 اهتمام ویژه ای به صلح و ثبات بالکان و تشویق طرف های اختلاف در منطقه با تمرکز بر آشتی صربستان و کوزوو دنبال نموده است که در بخش های بعدی به تفصیل به آن می پردازیم.بهر حال سیاست صدر اعظم جدید و احزاب ائتلافی رویکردی کاملا متفاوت با خانم مرکل داشته و در سطح کلان بر توجه بیشتر به محور امنیتی و سیاسی یورآتلانتیک و اهداف زیست محیطی تمرکز داشته و از تجربه شایسته و مهارت سیاسی و دیپلماتیک محروم می باشند.
