مريم خالقي نژاد
پژوهشگر مسائل خاورميانه
مرکز بین المللی مطالعات صلح –IPSC
امارات متحده عربی در سالهای کنونی تلاش و تقلای زیادی را برای در دست گرفتن یمن به خصوص برخی از بنادر و جزایر مهم آن انجام داده است تا جاییکه بعد از عربستان دومین کشور عربی و جز ائتلاف عربی ضد یمن می باشد. این امر در حالی است که در سال های قبل امارات با توجه به هزینه های صرف شده بالا و حمایت برخی ابر قدرت ها توانست به خصوص در جنوب یمن به طور بارزی نفوذ کند اما به نظر نمی رسد این نفوذ و اقامت امارات در یمن دائمی و مطلوب مردم یمن باشد. در این بخش از دو محور موانع و فرصت های امارات جهت بررسی آینده امارات در یمن سخن خواهد رفت.
فرصت ها:
در خصوص آینده امارات در یمن برخی فرصت های به ظاهر مناسبی وجود دارد که در ادامه ذکر می گردد اما این فرصت ها از نظر نگارنده با توجه به اوضاعِ کنونی بین الملل و تغییر جهت برخی سیاست خارجی کشورهای منطقه و جهان، نمی تواند به صورت دائم اقامت امارات را در یمن تضمین کند اما می تواند همچون مُسَکنی موقت در چند سال کوتاه برای اقامت امارات در یمن عمل کند .
- شخصیت ها و مقامات وابسته: یکی از مهمترین عواملی که باعث ماندگاری آن می شود آن است که در درجه اول شخصیت ها مقامات سیاسی و اقتصادی یمن در پی منافع خود هستند و از امارات که به ظاهر به آنها در حال کمک است ، همچنان پیروی خواهند کرد و وابسته آن خواهند بود.
- وابستگی و آموزش نیروهای نظامی : امارات در تلاش برای جدای سازی و در دست گرفتن بخش جنوبی است برای همین شاهد وجود برخی نیروهای نظامی که سلفی های نزدیک و دارای ارتباط با امارات هستند از قبیل نیروهای الحزم الامنی و یا نیروهای زبده حضرموت و شبوه و المهره هستیم.
- در دست گرفتن برخی سواحل و بنادر و ابعاد اقتصادی آن : اکنون امارات در یمن برخی سواحل آن را گرفته است و تا حدودی تسلط کامل بر این مناطق دارد. امارات بیشتر با اهداف اقتصادی و سیاسی در حال پیشروی در یمن است برای مثال خیلی از بنادر یمن را در مناطق بسیار مهم سواحل آفریقا در دست دارد و اقداماتی را در جزایر مهم انجا انجام داده است مثلا اقداماتی که در جزایر سوکوترا و میون انجام داده است قابل تامل است از نمونه این اقدامات تلاش برای تبدیل آن به مناطق شیخ نشین های اماراتی و ممنوعیت برای عبور و مرور یمنی ها می باشد
- اقدامات فرهنگی: تلاش برای فرهنگ سازی در مناطقی که در دست دارد مانند اعزام دانشجو و یا شبکه های تلویزیونی اماراتی و سایر فعالیت های فرهنگی
- اگرچه در اصل بزرگترین رقیب امارات و اولین رقیب آن عربستان است اما در شرایط کنونی عربستان و نیاز عربستان به امارات برای به قدرت رسیدن محمد بن سلمان به ظاهر در حال حاضر عربستان نیز خواهان ماندگاری و تقویت حضور امارات می باشد اما بنابر اعتقاد برخی تحلیلگران این حایت به صورت موقتی خواهد بود.
- مخالفت با اخوانی ها : یکی از سیاست های و اهداف سیاسی امارات برای پاکسازی یمن از اخوانی ها است که این امر مورد حمایت برخی کشورهای خارجی دیگر نیز می باشد.
قابل ذکر است که بسیار ی از فرصت های ذکر شده در خفا و در اصل قضیه به تهدیدات و موانع پیش رو برای آینده امارات در یمن خواهد بود که در ذیل بیان می گردد.
موانع پیش رو :
- کاهش حمایت مردم یمن به مرور زمان : در اصل امارات توانایی ایجاد تغییرت بنیادین را ندارد چرا که این امر منجر به افزایش هزینه ها برای این کشور در صورت ادامه فعالیت های خود در یمن می شود و ناتوانی امارات در هزینه و پرداخت برخی هزینه ها ممکن است باعث افزایش نارضایتی از امارات گردد و حامیان داخلی وی در یمن از وابستگی وحمایت خود از امارات بکاهند.
- مخالفت انصارالله با طرح تجزیه یمن از سوی امارات و اقدامات امارات در یمن
- از آنجایی که قطر نیز از مهمترین رقیبان امارات ی باشد در صورت قوت گرفتن و نفوذ بیشتر قطر در امارات این امر منجر به تضعیف نفوذ امارات در یمن می گردد
- تلاش برای ایجاد پایگاه های نظامی و ارتشی در شمال و کمک نظامی برای پسر صالح که در صورت پیروزی بتوانند جای خود را درغرب بیشتر باز نمایند و گریزی برای نفوذ به شمال باشد. این امر یعنی نفوذ امارات و انتقال برخی هزینه ها به شمال منجر به نارضایتی بیشتر جنوبی های یمن می گردد که چشم انتظار کمک ها و حمایت بیشتر از آنها توسط امارات دارند .
- تغییر برخی رویه ها و سیاست های قبلی حامیان غربی: نیروهای خارجی مانند امریکا و انگلیس و برخی کشورهای اروپایی هم در میزان حضور و تاثیر و پیشروی امارات در یمن تاثیر دارند از این جهت که آنها می توانند پیشروی امارات را در یمن کنترل و حتی افزایش و یا کاهش دهند و اقدامات کنونی نشان از تمایل به کاهش نقش امارات در یمن دارند.
- برخی اختلافات داخلی خود امارات از جمله اختلافات اقتصادی و سیاسی میان دبی و ابوظبی نیز بر داشتن و اتخاذ یک سیاست همسو برای پیشبرد اهداف خود در یمن نیز بسیار تاثیر گذار است.
- افزایش اختلاف در اهداف راهبردی میان کشورهای عضو ائتلاف حمله به یمن به خصوص با عربستانبه خصوص در زمینه تضاد در حمایت و تضعیف دولت منصور هادی که عربستان در پی تقویت و امارات در پی تضعیف آن بوده است نیز از دیگر موارد مهم است.
از آنجایی که امارات به طور جدی در پی اهداف خود در یمن از قبیل : دستیابی به بنادر و ابراه های مهم ، تضعیف عربستان ، رقابت با سایر کشورهای دیگر همچون ایران و ترکیه، نفوذ به هند و دیگر اهداف برجسته در خصوص معادن نفت و گاز و به کنترل دراوردن آن توسط خود می باشد اما از نظر پیش بینی رشد و یا کاهش جایگاه امارات در یمن باید گفته شود که اگرچه اکنون امارات توانسته است در چندین سال اخیر با صرف برخی هزینه های هنگفت در جنوب و حمایت برخی کشورهای عربی اروپایی و غربی مناطقی را تحت تسلط خود درآورد، اما این امر همیشه ماندگار نخواهد شد و امارات در یمن ثابت نخواهد ماند از این جهت که اولا هزینه های زیادی را باید خرج کند تا بخش های مختلف را راضی کند و دوما پس از گذر سالیان هرچند کوتاه مردم یمن حتی جنوبی ها نیز دید منفی نسبت به حضور امارت در کشورشان دارند و سوما برای کشوری مثل امارات که کشورهای بیگانه می توانند حضور آن را در منطقه دستکاری کنند اداره و به دست گرفتن یمن که کشوری با گروه های مختلف است سخت خواهد بود و همچنین حضور مخالفان و تضاد اهداف گروه های ائتلافی نیز بر این امر می افزاید . بنابراین ممکن است که بخاطر جنگ داخلی یمن حضور امارات در این کشور چندین سال دیگر هم طول بکشد اما هیچگاه نمی تواند به قوت کنونی باقی بماند چرا که شواهد نشان از کاستن جایگاه امارات در اذهان یمنی ها و عدم توانایی در هزینه های هنگفت در یمن را دارد .
واژگان کلیدی: آینده، جايگاه، امارات ،یمن ، موانع، فرصت ها،مريم خالقي نژاد
