دیاسپورای کرد ترکیه در اروپا

 

دکتر گلناز سعیدی 

 عضو هیئت علمی دانشگاه

مرکز بین المللی مطالعات صلح-ipsc

 

چکیده

دیاسپورای کردهای ترکیه در اروپا به دلیل فشارهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی از ترکیه مهاجرت کرده‌اند، به ویژه پس از دهه 1980. آنها در کشورهای اروپایی مانند آلمان، فرانسه، سوئد و بریتانیا سکونت دارند. این جامعه با تأسیس سازمان‌های اجتماعی و فرهنگی، هویت و زبان خود را حفظ کرده و در فعالیت‌های سیاسی مرتبط با حقوق کردها فعال است. دیاسپورای کرد بزرگترین جامعه بی‌دولت و یکی از فعال‌ترین گروه‌های مهاجر سیاسی در اروپا است. آنها تلاش می‌کنند تا آگاهی‌ها نسبت به وضعیت کردها را افزایش دهند و بر ترکیه فشار سیاسی بیاورند. همچنین در اقتصاد محلی اروپا نقش مهمی دارند و با چالش‌هایی مانند حفظ هویت فرهنگی و تبعیض روبرو هستند.این مقاله به بررسی فعالیت‌های سیاسی دیاسپورای کرد در اروپا، چالش‌های این دیاسپورا، دلایل مهاجرت کردها، به ویژه نسل اول و دوم کردها به اروپا و فعالیت‌های آنان می‌پردازد.

پیشگفتار

خروج کردها به اروپا در یک دهه و نیم گذشته به دلایل متعددی رخ داده است، از جمله جنگ داخلی سوریه، ظهور داعش، فروپاشی مذاکرات صلح بین حزب کارگران کردستان (PKK) و همچنین عملیات نظامی ترکیه در سال‌های 2013 تا 2015و درگیری‌های جاری در شمال سوریه و دولت منطقه‌ای کردستان (KRG) در عراق. این موج اخیر بر اساس موج‌های مهاجرتی قبلی بوده است: بخش قابل‌توجهی از مهاجران اقتصادی که در دهه‌های 1960 و 1970 از ترکیه به اروپا مهاجرت کردند، کرد بودند. جنگ داخلی در ترکیه بین PKK و دولت ترکیه در دهه‌های 1980 و 1990 یک موج دیگر از پناهندگان و متقاضیان پناهندگی کرد را ایجاد کرد (Dag 2024). استفاده از سلاح‌های شیمیایی در عراق و مهاجرت کردها از ایران نیز از دهه 1980 آغاز شد (Adamson 2019). مهاجرت پناهندگی از منطقه به اروپا در دهه 2000 به دلیل سرکوب دولتی رژیم سوریه علیه کردها در شمال سوریه، و شرایط اقتصادی و سیاسی ناپایدار در عراق و ایران ادامه داشت (Ammann 2000; McDowall 2005; Hiltermann 2007).

مقدمه

دیاسپورای کردهای ترکیه در اروپا شامل مهاجرانی است که به دلایل سرکوب‌های سیاسی و نابرابری‌های اقتصادی از ترکیه به کشورهای اروپایی مانند آلمان، فرانسه، سوئد و بریتانیا مهاجرت کرده‌اند. این مهاجران با چالش‌های پیچیده‌ای روبرو هستند، از جمله نیاز به حفظ هویت فرهنگی و زبانی خود و مقابله با فشارهای سیاسی و اقتصادی در کشورهای مبدا و میزبان.

دیاسپورای کرد در اروپا تلاش می‌کند تا با تأسیس سازمان‌های اجتماعی و فرهنگی، هویت و زبان خود را حفظ کند. آنها در فعالیت‌های سیاسی مرتبط با حقوق کردها نیز فعال هستند و سعی می‌کنند آگاهی عمومی درباره وضعیت کردها را افزایش دهند. این جامعه در اقتصاد محلی اروپا نیز نقش مهمی ایفا می‌کند.

چالش‌های دیاسپورای کردها شامل مسائل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است که نیازمند رویکردهای چندجانبه و هماهنگ برای تأمین حفاظت و حمایت از مهاجران است. با وجود این چالش‌ها، دیاسپورای کرد ترکیه در اروپا به عنوان یک جامعه پویا و فعال به تقویت ارتباطات فرهنگی و سیاسی بین کردها و اروپا کمک می‌کند.

پناهندگان کرد در اروپا: بین دولت، دیاسپورا و ژئوپولیتیک

کردها جمعیت قابل توجهی از پناهندگان و متقاضیان پناهندگی در اروپا را تشکیل می‌دهند، به ویژه در دهه 2010 در اوج بحران پناهندگان. دفتر فدرال مهاجرت و پناهندگان آلمان (BAMF) تخمین زده است که بین سال‌های 2014 تا 2020، بیش از 30 درصد از متقاضیان پناهندگی از سوریه و 70 درصد از عراق، افرادی بودند که ادعای کرد بودن داشتند. بر اساس داده‌های یورواستات، ترکیه، سوریه، عراق در بین ده کشور برتر از نظر تعداد متقاضیان پناهندگی در کشورهای اروپایی قرار دارند (BAMF 2021). با این حال، کردها اغلب به عنوان یک جمعیت پناهنده و مهاجر متمایز نادیده گرفته می‌شوند زیرا در آمارهای رسمی که معمولاً جمعیت‌ها را بر اساس کشور مبدأ یا تابعیت دسته‌بندی می‌کنند، گنجانده نمی‌شوند (Laizer 1996: 193–194).

به دلیل سطح بالای سیاسی شدن هویت کردی در کشورهای مبدأ اصلی‌شان یعنی ترکیه، سوریه، عراق، جمعیت‌های کرد در اروپا با چالش‌های خاصی در فرآیند یکپارچگی مواجه هستند که بر اساس هویت قومی-سیاسی آن‌ها شکل گرفته‌اند. این چالش‌ها شامل تعامل آن‌ها با مقامات دولتی و سیستم‌های تابعیت در کشورهای مبدأ، تلاقی درگیری‌های کشور مبدأ با منافع سیاست خارجی کشورهای اروپایی، و عضویت یا ارتباط آن‌ها با شبکه‌های گسترده‌تر دیاسپورا در سراسر اروپا می‌باشد.

دیاسپورای کرد چالش‌های متعددی را گزارش داده‌اند که برای بسیاری از جوامع پناهنده و مهاجر در اروپا مشترک است. این چالش‌ها شامل تفاوت در دسترسی به منابع بر اساس وضعیت قانونی آنها، مهارت‌های زبانی، تحصیلات، مسکن، شبکه‌ها و مکان می‌شود. اما همچنین چالش‌هایی وجود دارد که به طور خاص به هویت کردی آنها مربوط می‌شود و اساس تحلیل فعلی را تشکیل می‌دهد (Dag 2024).

تشکیل دیاسپورا

تاریخ مهاجرت کردها به اروپا و درگیری‌های جاری در میهن‌هایشان، منجر به توسعه بسیاری از سازمان‌های دیاسپورا کردی در سراسر اروپا شده است. برخی از این سازمان‌ها با بازیگران مختلف سیاسی در منطقه مرتبط هستند و برخی دیگر بیشتر بر فعالیت‌های یکپارچگی و سیاست‌های اروپایی متمرکزند. سازمان‌های بزرگتر و تثبیت‌شده‌تر کردی در شهرهای بزرگ اروپا حضور دارند، با حضور قوی به ویژه در آلمان، فرانسه، اتریش و سوئد (Ammann 2000; Østergaard-Nielsen 2003; McDowall 2005; Baser 2016; Schøtt 2021; Toivanen 2021). این سازمان‌ها شبکه‌های قوی و ارتباطات فراملی دارند. در مناطقی که سازمان‌های کردی مستقر نشده‌اند، اغلب ساختارهای شبکه‌ای غیررسمی و بدون وابستگی وجود دارند که بر اساس خودیاری، خویشاوندی یا عوامل دیگر توسط پناهندگان خود ایجاد شده‌اند.

انواع سازمان‌های کردی را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:

– کارگزار معتدل: گروه‌هایی که عمدتاً بر ترویج فعالیت‌های فرهنگی کردی و یکپارچگی در اروپا تمرکز دارند و با مقامات محلی همکاری می‌کنند تا خدماتی به جوامع کردی و تازه‌واردان ارائه دهند.

– وطن‌محور سیاسی: گروه‌هایی که عمدتاً بر سیاست‌های وطن‌محور، از جمله درگیری‌های مسلحانه جاری در کشورهای مبدأ تمرکز دارند. مثل، سازمان‌های وابسته به اتحادیه جوامع کردستان (KCK) که شامل PKK در ترکیه و نیروهای مدافع خلق (YPG) در شمال سوریه می‌شود.

– سازمان‌یافته و بدون وابستگی: سازمان‌های پشتیبانی خودجوش یا سازمان‌هایی که بر اساس پیوندهای خویشاوندی یا منطقه‌ای ایجاد شده‌اند.

سیاست‌های وطن و عوامل ژئوپولیتیک

درگیری‌های منطقه‌ای، منافع ژئوپولیتیک اروپا و سیاست‌های سازمان‌های دیاسپورای کردی به طرق مختلف بر پناهجویان و پناهندگان کردی تازه‌وارد به اروپا تأثیر می‌گذارند. این تأثیرات بسته به شرایط فردی پناهجویان، سطح تحصیلات و دسترسی به منابع متفاوت است. 

در زمینه ژئوپلیتیک، توانایی پناهجویان برای کسب وضعیت قانونی در اروپا به شدت تحت تأثیر ملاحظات ژئوپلیتیکی و سیاست خارجی قرار دارد. این ملاحظات می‌توانند باعث تأخیر یا رد درخواست‌های پناهندگی شوند. 

منابع موجود سرمایه انسانی، اجتماعی و مالی

پیگیری فعالیت‌های تجاری و سیاسی کارآفرینان کرد به ترکیبی از سرمایه‌های انسانی، اجتماعی و مالی وابسته بود. کارآفرینان با تحصیلات بالا و ارتباطات گسترده با طبقه تحصیل‌کرده در دیاسپورا، از نیروی کار ماهر برای توسعه فعالیت‌های رسانه‌ای و انتشاراتی بهره می‌بردند. سرمایه اجتماعی قوی، از جمله روابط اعتماد و شبکه‌های سیاسی و اجتماعی، به موفقیت این کسب‌وکارها کمک کرد. تأمین مالی این فعالیت‌ها عمدتاً از منابع مالی دیاسپورا، از جمله تبلیغات از کسب‌وکارهای غیرکردی و احزاب سیاسی، انجام می شود. برخی کسب‌وکارها از حمایت‌های داوطلبانه و فعالیت‌های تجاری دیگر برای تأمین مالی استفاده کردند.

مدل‌های تجاری و منابع مالی کارآفرینان کرد

کارآفرینان کرد در اروپا از درآمد کسب‌وکارهای خود برای حمایت از فعالیت‌های فرهنگی و رسانه‌ای استفاده می‌کنند. برای مثال، درآمد رستوران‌ها، کافه‌ها و آژانس‌های تبلیغاتی برای تأمین مالی رادیوهای کردی و سازمان‌های اندیشکده به کار می‌رود. در سوئد، یک کسب‌وکار چاپی فعالیت‌های انتشاراتی خود را تأمین مالی کرده و گاهی کتاب‌ها را رایگان توزیع می‌کند. نیروی کار داوطلب و کمک‌های مالی از اعضای دیاسپورا نقش مهمی در این کسب‌وکارها دارند و این منابع به تقویت فعالیت‌های سیاسی‌سازی دیاسپورای کردی و گسترش آنها به مناطق زادگاه کمک می‌کنند.

چارچوب فرصت‌های موجود برای کارآفرینان کرد در زمینه‌های استقرار و زادگاه

 کارآفرینان کرد از پیشرفت فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات و شرایط سیاسی و اقتصادی در کشورهای میزبان بهره‌مند شده‌اند. فناوری‌های اطلاعاتی برای پروژه‌هایی مانند تلویزیون اینترنتی زانا در آلمان و عملیات روزمره و گسترش بازارها حیاتی بودند. شرایط سیاسی و اقتصادی کشورهای میزبان، به ویژه سیاست‌های لیبرال و چندفرهنگ‌گرایانه، به آنها اجازه داد فرهنگ و اخبار کردی را آزادانه تولید کنند. برای مثال، یک ناشر روزنامه در بریتانیا از آزادی مطبوعات بهره‌مند بود. سیاست‌های چندفرهنگ‌گرایانه سوئد نیز به ترویج فرهنگ کردی و رشد رسانه‌ها و انتشارات فراملی کمک کرده است. گسترش جامعه کردی در اروپا فرصت‌های جدیدی برای رسانه‌ها و کسب‌وکارهای فرهنگی ایجاد کرده است.

تأثیر سازمان‌های دیاسپورا

سازمان‌های دیاسپورای کردی در اروپا نقش حیاتی در ادغام پناهجویان و پناهندگان کرد دارند. این سازمان‌ها به درک مسیرهای ادغام و چالش‌های پناهجویان کمک کرده و در شرایط ناپایدار، حمایت‌های مادی، روانی و اجتماعی ارائه می‌دهند.

درحالیکه، پناهجویانی که با سیاست‌های کرد در ترکیه یا سوریه درگیر بوده‌اند، از حمایت‌های گسترده این سازمان‌ها برخوردارند، افرادی با وضعیت قانونی نامنظم معمولاً از خدمات دولتی بی‌بهره‌اند و به فعالیت‌های غیررسمی متکی هستند. 

سازمان‌های دیاسپورا در دسترسی به خدمات دولتی و پیمایش موانع قانونی کمک می‌کنند و در نقاط کلیدی ادغام، مانند کسب وضعیت قانونی و دسترسی به اشتغال و خدمات اجتماعی، تأثیرگذار هستند. در مجموع، این سازمان‌ها بر تجربه و مسیر ادغام پناهجویان تأثیر زیادی دارند.

ابعاد ژئوپلیتیکی همگرایی چند سطحی دیاسپورای کرد ترکیه

مفهوم “همگرایی” مهاجران به‌طور کلاسیک به عنوان فرآیند جذب افراد تازه‌وارد به ساختارهای اجتماعی و فرهنگی جامعه میزبان تعریف می‌شود، اما انتقادات جدیدی نسبت به این مفهوم مطرح شده است( (cf. Laubenthal 2023. 

برخی محققان معتقدند همگرایی بر مبنای ملی‌گرایی روش‌شناختی شکل گرفته و ممکن است به عنوان ابزاری برای کنترل مهاجران عمل کند، به جای اینکه به هم‌زیستی و تعامل کمک کند.

این محققان پیشنهاد می‌کنند که باید به فرآیندهای پیچیده‌تر و چندسطحی مهاجرت توجه کرد. این فرآیندها شامل تعاملات اجتماعی و روابط بین‌المللی هستند. به ویژه برای مهاجران اجباری، ارتباطات با کشور مبدأ اهمیت زیادی دارد، زیرا آن‌ها اغلب از آزار و درگیری فرار می‌کنند اما هنوز ارتباطاتی با کشور خود دارند.

دینامیک‌های سیاسی و بین‌المللی نیز بر فرآیند یکپارچگی مهاجران تأثیر می‌گذارند. مهاجران ممکن است با دولت‌های کشور مبدأ خود و دیگر بازیگران در کشورهای میزبان تعامل داشته باشند.

سازمان‌های دیاسپوریک نقش مهمی در تسهیل یکپارچگی مهاجران ایفا می‌کنند و می‌توانند به آن‌ها کمک کنند تا منابع و حمایت‌های لازم را پیدا کنند. با این حال، این سازمان‌ها ممکن است گاهی به‌عنوان ابزارهای سیاسی عمل کنند و موانعی برای یکپارچگی ایجاد کنند.

نتیجه‌

این مقاله نگاهی تطبیقی به رویکردهای ملی‌گرایانه و استعمارزدایانه در مسئله ادغام ارائه می‌دهد و بر لزوم درک فرآیند ادغام به عنوان امری چندسطحی و دیاسپورایی تأکید می‌کند. این تحقیق نشان می‌دهد که فرآیند ادغام باید در بسترهای چندسطحی و دیاسپوریک مورد بررسی قرار گیرد. افراد مهاجر برای موفقیت در کشور میزبان به منابع و حمایت نیاز دارند و باید بتوانند به‌طور سازنده با زمینه‌های فراملی و ژئوپلیتیکی نیز تعامل کنند. روابط پیچیده ژئوپلیتیکی و شبکه‌های شخصی، اجتماعی و سیاسی میان کشورهای میزبان و مبدأ به این معناست که پناهندگان و متقاضیان پناهندگی فقط زمینه‌ای را ترک نکرده و زندگی جدیدی را آغاز نمی‌کنند، بلکه همچنان تحت تأثیر تحولات کشور مبدأ و دینامیک‌های جهانی قرار دارند. سازمان‌های دیاسپورا به‌عنوان واسطه‌های کلیدی در فرآیند ادغام عمل می‌کنند، با این حال، این نقش تنها در صورتی مؤثر است که خدمات و حمایت‌های دولتی برای تازه‌واردان موجود باشد. در غیاب حمایت دولتی کافی یا سازمان‌های دیاسپورایی مستقر، تازه‌واردان ممکن است در معرض آسیب‌پذیری و بهره‌کشی قرار گیرند. 

در پایان گرچه این مقاله به بررسی رویکردهای ملی‌گرایانه و استعمارزدایانه در مسئله ادغام پرداخته و به‌طور خاص بر لزوم درک فرآیند ادغام به عنوان امری چندسطحی و دیاسپورایی تأکید می‌کند، اما به نظر می‌رسد که این دیدگاه بیش از حد پیچیده و از واقعیت‌های عملی فاصله دارد. ادغام باید فرایند ساده‌تری باشد که بر پایه تسهیل ورود و انطباق تازه‌واردان با قوانین و مقررات کشور میزبان بنا شود، بدون آنکه ضرورتاً به پیچیدگی‌های ژئوپلیتیکی و شبکه‌های دیاسپورایی توجه ویژه‌ای شود. واقعیت این است که پناهندگان و متقاضیان پناهندگی باید بتوانند زندگی جدیدی را در کشور میزبان آغاز کنند و این باید از طریق خدمات و حمایت‌های دولتی، نه از طریق پیچیدگی‌های دیاسپورایی، محقق شود.

سازمان‌های دیاسپورا ممکن است نقش‌هایی به‌عنوان واسطه‌های ادغام ایفا کنند، اما این نقش‌ها تنها زمانی مؤثر هستند که سازمان‌های دولتی وظایف خود را به‌خوبی انجام دهند. در غیاب حمایت کافی از سوی دولت، سازمان‌های دیاسپورایی ممکن است نتوانند مشکلات اساسی را حل کنند و تازه‌واردان ممکن است در معرض آسیب‌های جدی قرار بگیرند. دولت‌ها باید به جای تکیه بر سازمان‌های دیاسپورایی، مسئولیت اصلی خود را در زمینه ارائه خدمات و حمایت‌های لازم برای ادغام به‌درستی انجام دهند و فرآیندهای قانونی را ساده‌تر کنند.

اینکه تازه‌واردان ممکن است همچنان به سیاست‌های کشورهای مبدأ خود علاقه‌مند باشند، نباید بهانه‌ای برای نادیده گرفتن فرآیندهای ادغام در کشور میزبان باشد. دولت‌ها باید به جای حمایت از فعالیت‌های سیاسی درون دیاسپورا، به دنبال راه‌حل‌هایی باشند که به تازه‌واردان کمک کند تا به‌طور مؤثر در جامعه جدید ادغام شوند و از بهره‌کشی توسط گروه‌های دیاسپورایی جلوگیری کنند. وضعیت قانونی برای پناهندگان کردی نیز باید به‌عنوان یک مسئله اساسی مورد توجه قرار گیرد، اما این نباید مانع از اجرای سیاست‌های روشن و ساده‌سازی فرآیند ادغام در کشور میزبان شود.

منابع

AdamsonF. B.(2019) ‘Sending States and the Making of Intra-Diasporic Politics. Turkey and Its Diaspora(s)’. International Migration Review53(1): 210–236.

-AdamsonF. B.(2020) ‘Non-State Authoritarianism and Diaspora Politics’. Global Networks20(1): 150–169.

-AdamsonF. B.(2023a) ‘Re-Spatialising Migration Governance: From “Multi-Level” to “Entangled”’. International Migration61(6): 3–14.

 -AdamsonF. B.(2023b) ‘Migration Governance in Civil War: The Case of the Kurdish Conflict’. European Journal of International Security8(4): 513–530.

-AdamsonF. B.(2024a) ‘Entangled Migration States: Mobility and State-Building in France and Algeria’. Journal of Ethnic and Migration Studies50(3): 597–616.

-AdamsonF. B.(2024b) ‘The Political Geography of Globalized Civil Wars: Networked Actors and Multi-Scalar Strategies in the Kurdish Conflict Assemblage’. International StudiesQuarterly 68(1): sqad060. https://doi.org/10.1093/isq/sqad060.

 -AdamsonF. B., TsourapasG.(2019) ‘Migration Diplomacy in World Politics’. International Studies Perspectives20(2): 113–128.

–AggestamL., , SchierenbeckI.and , WackenhutA.(2023) ‘Sweden, NATO and the Role of Diasporas in Foreign Policy’. International Affairs99(6): 2367–2385.

-AlessioD.(2008) ‘Kurdish Community Organisations in London: A Social Network Analysis’. Social Policy Research Center, Working Paper No 2. https://eprints.mdx.ac.uk/5539/. Date accessed 22 October 2022.

-AmmannB.(2000) Kurden in Europa: Ethnizität und Diaspora. Münster: Lit Verlag.

-BaserB.(2016)Diasporas and Homeland Conflicts: A Comparative Perspective. London: Routledge.

-BozarslanH., GüneşC., YadirgiV.(eds.) (2021) The Cambridge History of the Kurds. Cambridge: Cambridge University Press.

-Böcu G., BaserB.(2022) ‘Transnational Mobilization of Youth by Non-Democratic Home States: Turkey’s Diaspora Youth between Empowerment and Cooptation’. Ethnopolitics23(1): 34–58. 

-BöcüG., Panwar N.(2022)‘Populist Diaspora Engagement: Party-Led Outreach under Turkey’s AKP and India’s BJP’. Diaspora Studies15(2): 158–183.

-Bundesamt für Migration und Flüchtlinge (BAMF).(2021) Das Bundesamt in Zahlen. https://www.bamf.de/DE/Themen/Statistik/Asylzahlen/BundesamtInZahlen/bundesamtinzahlen-node.html. Date accessed 22 August 2022.CampomoriF., AmbrosiniM.(2020) ‘Multilevel Governance in Trouble: The Implementation of Asylum Seekers’ Reception in Italy as a Battleground’. Comparative Migration Studies8(1): 1–19. 

-Carmel E., LennerK., PaulR.(eds.) (2021) Handbook on the Governance and Politics of Migration. Cheltenham and Northampton: Edward Elgar. 

-DagV.(2022) ‘The Politics of Cultural Production: Exile, Integration and Homeland in Europe’s Kurdish Diaspora’. Diaspora Studies15(3): 1–26.

–DagV.(2023a) ‘Self-Governing from below: Kurdish Refugees on the Periphery of European Societies’. Journal of Ethnic and Migration Studies49(15): 3920–3939. 

-DagV.(2023b) ‘Understanding the EU’s Selective Refugee Policy towards Ukrainian and Kurdish Asylum Seekers’.Oxford Monitor of Forced Migration11(1): 29–38.

–Dag V.(2024) Voices of the Disenfranchized: Knowledge Production by Kurdish-Yezidi Refugees from Below. Cham: Palgrave Macmillan. 

-Dag V., CravenC. R., AdamsonF. B.(2021a) Diaspora Organisations and Multi-Scalar Governance: A Kurdish Case Study. Deliverable 6.2, European Commission grant agreement number 822806. https://cordis.europa.eu/project/id/822806.

-Dag V., Craven C. R., AdamsonF. B.(2021b) Mapping the Kurdish Refugee Community and Diaspora in Europe. Deliverable 5.2, European Commission grant agreement number 822806. https://cordis.europa.eu/project/id/822806.

–DuxburyC.(2022) ‘Swedish and Finnish NATO Deal with Turkey Triggers Fears over Kurdish Deportations’. Politico, 29 July 2022. https://www.politico.eu/article/sweden-finland-nato-deal-turkey-trigger-fears-kurdish-deportations/. Date accessed 22 August 2022.Erdal M. B.(2020) ‘Theorizing Interactions of Migrant Transnationalism and Integration through a Multiscalar Approach’. Comparative Migration Studies 8(1): 1–16.

–FryC., IslarM.(2021) ‘Horizontal Local Governance and Social Inclusion: The Case of Municipality-Civil Society Engagement during Refugee Reception in Malmö, Sweden’. Frontiers in Political Science 3: 1–11.

–FrykmanM. P.(2001) ‘Challenges of Belonging in Diaspora and Exile: An Introduction’. In FrykmanM. P.(ed.) Beyond Integration: Challenges of Belonging in Diaspora and Exile. Lund: Nordic Academic Press, pp. 11–41.

–GamlenA.(2019) Human Geopolitics: States, Emigrants and the Rise of Diaspora Institutions. Oxford: Oxford University Press. 

-Garcés-MascareñasB., PenninxR.(eds.) (2016) Integration Processes and Policies in Europe. Cham, Heidelberg and New York: Springer. 

-LaizerS.(1996) Martyrs, Traitors and Patriots: Kurdistan after the Gulf War. London and New Jersey: Zed Books Ltd. 

–McDowallD.(2005) A Modern History of the Kurds. 3rd edn, London: I.B. Tauris & Co Ltd.

-Østergaard-NielsenE.(2003) Transnational Politics: Turks and Kurds in Germany. London: Routledge. 

-Özbek B. B.(2018) The Peace Process between Turkey and the Kurds: Anatomy of a Failure. London: Routledge.

–OztürkA. E., TaşH.(2020) ‘The Repertoire of Extraterritorial Repression: Diasporas and Home States’. Migration Letters 17(1): 59–69.

–SchøttA. S.(2021) Kurdish Diaspora Mobilisation in Denmark: Supporting the Struggle in Syria. Edinburgh: Edinburgh University Press.