دکتر سجاد عابدی
کارشناس ارشد مسائل امنیتی
مرکز بین الملل مطالعات صلح- IPSC
برای نخستین بار قرار داد بزرگ فروش چهل و هشت فروند پهباد از نوع “وینگ لانگ ” با کاربرد تهاجی میان پکن و اسلام آباد امضا شد، اگر چه در ساخت این پهپادها شرکت هوا فضای “کامرا ” پاکستان با شرکت فناوری”چینگدو ” چین همکاری دارد اما این کشور درصدد است به آمریکا نشان دهد که قادر است نیازهای بازارهای تسلیحاتی به پهپادهای تهاجمی را برآورده کند .زیرا آمریکا از فروش پهپادهای پیشرفته تهاجمی به کشورهای مختلف خود داری می کند.
امضای قرار داد فروش سامانه های موشکی اس400 روسیه به هند و همزمان انتشار بزرگترین قرار داد فروش پهپاد چین به پاکستان مهم و قابل توجه است.از دیدگاه تحلیلگران مسایل نظامی و راهبردی، سیستمها و سامانه های موشکی پاکستان فراتر و با قابلیت بیشتری از سیستمها و موشکهای هند هستند.
به همین دلیل این کشور ادعا می کند که برای تقویت قدرت بازدارندگیش در برابر پاکستان نیاز به خرید سامانه های موشکی از روسیه دارد .دهلی نو و مسکو از زمان اتحاد جماهیر شوروی و پس از امضای قرار داد سال 1971 دارای روابط راهبردی نظامی هستند و مسکو تامین کننده بیشترین میزان از نیازهای تسلیحاتی هند است و به همین دلیل ساختار نظامی هندوستان روسی است . در این حال ، به قدرت رسیدن حزب بهاراتیاجاناتا بی .جی . پی در سال 2014 که سیاستهای ملی گرایی هندوئیسم را به نخست وزیری نارندارا مودی دنبال می کند در توسعه همکاری های نظامی هند با روسیه و سایر کشورهای غربی نقش مهم و تاثیر گذاری داشته است .با این حال ،قرارداد خرید موشکهای اس 400 میان هند و روسیه پس از آن امضا شد که آمریکا در این مورد به دهلی نو هشدار داده و تهدید به اعمال تحریم ضد دهلی نو کرده است .اما هندوستان تصمیم به خرید خود را از روسیه عملی کرد تا نشان دهد که دهلی نو از موضع مستقلانه در ارتباط با منافع و حاکمیت و امنیت ملی خود تبعیت می کند و حاضر نیست در مقابل افکار عمومی داخلی و منطقه ای پرستیژ و اعتبار خود را به خاطر هشدارهای آمریکا به خطر بیاندازد .
اما اینکه واقعا آمریکا مخالف امضای قرار داد اس 400 میان روسیه و هند بود و خواهان لغو آن است یا نه ؟ ناظران به دیده تردید به آن می نگرند و براین اعتقادند با توجه به قابلیتهای این سامانه موشکی که می تواند توازن نظامی راهبردی را در منطقه به نفع هند برهم بزند چندان هم از امضای این قرار داد ناخرسند نیست .هدف مهم اصلی آمریکا از تقویت توان نظامی و تسلیحاتی هند ،رودر رو قرار دادن آن با چین و وادار کردن این کشور برای رفتن به سمت رقابتهای تسلیحاتی است.به همین دلیل هر برنامه نظامی که منجر به تضعیف موقعیت نظامی و ایجاد نگرانی در پکن شود مورد حمایت واشنگتن خواهد بود
علاوه براین ،پاکستان نیز نه تنها رقیب اتمی و سنتی هند در شبه قاره هند است بلکه در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ ، روابط واشنگتن و اسلام آباد به شدت مخدوش و متشنج شده است .به همین دلیل چارچوب برنامه های نظامی آمریکا در منطقه ،تقویت موقعیت هند در برابر چین و پاکستان است و از دیدگاه واشنگتن ،رقابت چین و روسیه برای فروش سلاحهای بیشتر به متحدان خود در منطقه جنوب آسیا می تواند در آینده پکن و مسکو را نیز در برابر هم قرار دهددر این خصوص هند نیز نگرانیهایی از توسعه روابط پاکستان با چین دارد .زیرا این کشور با هندوستان در مورد مسایل مختلف از جمله مسایل مرزی و ارضی و همچنین حضور دالایی لاما در دارمسلای هند اختلافات اساسی دارند و به همین دلیل قابل پیش بینی است دولت پکن بیش از پیش به تقویت توان موشکی پاکستان کمک کند.از دیدگاه دهلی نو ،افزایش توان موشکی پاکستان تهدید جدی برای امنیت ملی هندوستان است
در این راستا دولت هند نیز با تقویت روابط نظامی و موشکی خود به روسیه از یکسو می کوشد مانع از همبستگی و تقویت روابط میان مسکو و دهلی نو شود و از سوی دیگر درصدد است مانع از همکاری های نظامی روسیه با پاکستان شود .بعد از تشدید تنش در روابط پاکستان با آمریکا ،اسلام آباد در تلاش است تا روابط خود را با کشورهای روسیه ،چین و جمهوری اسلامی ایران بیش از پیش تقویت نماید تا بتواند در برابر فشارهای سیاسی، نظامی و مالی آمریکا توان خود را تقویت نماید. زیرا آمریکا همچنان در حال کاهش و یا قطع کمکهای نظامی خود به پاکستان است تا اسلام آباد را به تمکین از درخواستهای واشنگتن بخصوص در مورد افغانستان وادار نماید.
باید توجه داشت یکی از نگرانیهای عمده پاکستان در منطقه جنوب آسیا جایگاه راهبردی هندوستان در سیاست منطقه ای آمریکااست.رویکرد نظامی این کشور به سمت دهلی نو نشان می دهد که انتخاب واشنگتن در منطقه هند است و با دادن امتیازات لازم همچون اعلام موقعیت جغرافیایی راهبردی هند –پاسفیک و تلاش برای ایجاد نوعی جاده ابریشم هند در برابر طرح ترانزیتی و اقتصادی یک جاده–یک کمربند چین، هند را در برابر کشورهای منطقه قرار دهد. به همین دلیل پاکستان نیز با خریدهای نظامی از چین می کوشد مانع از برهم خورد توازن راهبردی منطقه به نفع هند شود.
واژگان کلیدی: استراتژی دفاعی نظامی، ارتش، پاکستان ، بودجه نظامی
