دکتر علی بمان اقبالی زارچ
کارشناس ارشد اوراسیا
مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
تداوم جنگ در اوکراین موجب تغییرات مهمی در ابعاد مختلف سیاسی؛ اقتصادی و دفاعی اروپا و جهان خواهد شد؛ در نگاه اولیه بنظر می رسد دوران جابجایی‌های بزرگ و وابستگی متقابل کامل اقتصادها در حال نشان دادن محدودیت‌های خود است و به این ترتیب، بازنگری در مبانی اقتصاد جهانی ضروری است تا بخش‌های اقتصادی تاثیرگذار را تحت امنیت ملی در نظر بگیریم، تامین‌کنندگان را متنوع کنیم، امکان ذخیره‌سازی در قلمرو کشور را فراهم کنیم و به ویژه فناوری‌هایی را توسعه دهیم که وابستگی‌ها را کاهش می‌دهند و پر واضح است که اصطلاح جهانی شدن با فلسفه اساس رفاه و به نوعی ثبات جهانی با چالش جدی مواجه شده است و بدون شک جهانی شدن نیاز به بازاندیشی دارد و احتمالاً در آینده تعمیم الگوی اقتصادی شکوفایی بسته به تعهد اجتماعی، سیاسی و نظامی که کشورهایی که می خواهند به جهان توسعه یافته تعلق داشته باشند، به صورت مرحله ای انجام شود.
موضوع مهم بعدی که بار دیگر در این منازعه خود را نمایان نمود؛ ضعف و ناکارآمدی مجامع بین المللی ویژه سازمان ملل متحد با وجود حق غیر متعارف وتو توسط 5 کشور در دو اصل پیشگیری و پایان دادن به جنگ های احتمالی می باشد؛ اگرچه دبیر کل سازمان تلاش هایی داشته است ولی با سفر به مسکو و کیف و تبادل نظر با رهبران دو کشور شانسی برای موفقیت خود در ماموریت پایان دادن به درگیری ها متصور نیست و بدون شک جهان در هزاره سوم به ساز و کارهای نوین برای سامان بخشیدن به نظم و صلح جهانی نیازمند است ولی در شرایط کنونی رسیدن به اجماعی در این خصوص با توجه به زیاده خواهی تعداد خاصی از قدرت ها و کشورها؛ چندان عملیاتی و در دسترس نمی باشد.
مولفه مهم دیگر که در بحران اخیر خودنمایی نموده؛ ضعف اروپا در بهره مندی از رهبران قدرتمند و کاریزماتیک می باشد و با جدا شدن انگلیس از اتحادیه اروپا؛ بروکسل از نداشتن شخصیت های تاثیر گذار سیاسی که بتوانند در حل و فصل بحران نقش داشته باشند؛ رنج می برد. در حال حاضر رهبران مثلث آلمان ؛ فرانسه و ایتالیا ؛ نفوذ و تاثیرگذاری حداقلی در رهبران کرملین را نداشته و تلاش های نصفه و نیمه شان با موفقیت حداقلی همراه نبوده است؛ در عین حال که دیپلماسی روسیه نیز در ایفای نقش خود در پیشگیری از درگیری موفقیت کامل نداشته است و موضوع مهم تر این که در سطح جهانی نیز شخصیت موثر تاثیرگذار و مورد قبول طرفین درگیری برای وساطت باشد؛ مشهود نمی باشد.
واقعیتی دیگر این است که تحریم ها به عنوان یک ابزار سیاسی و ناکارآمد با روش های مختلف و پیشه کردن ریاضت اقتصادی تا حدودی جبران می شود، اما پایه های رفاه و ظرفیت جهش اقتصادی و فناوری را در کشورهای مورد هدف به چالش می کشد و اگر چه تحریم های غرب بر علیه روسیه؛ موجب بحران اقتصادی و تورم در سطح بین المللی شده است ولی آثار آن در کنار هزینه روزافزون جنگ لطمات جبران ناپذیری برای دو کشور اوکراین و روسیه خواهد داشت و در نهایت این قشر ضعیف و پایین جوامع هستند که بیش از همه گروه ها از آثار سوء تحریم ها ضربه خورده و به مرور فقیرتر و ناوتن تر می شوند.
جنگ در اوکراین ابعاد گوناگونی داشته و باید گفت جنگی تاکتیکی در جغرافیایی محدود و لجستیکی که در عمل تمامی دولت های عضو ناتو با ارتش روسیه وارد کارزار شده و از نظر هزینه مادی و انسانی نیز به سطحی از ویرانگری رسیده است. ارتش روسیه با پرتاب بیش از 2000 پرتاب موشک بخش بزرگی از ذخایر موشکی خود را در بیش از دو ماه جنگ در اوکراین مصرف کرده است و آرام آرام با کمبود پرسنل، سربازان آموزش دیده که قادر به کار با پرتابگرهای موشک باشند؛ مواجه می شود. البته برخی کارشناسان معتقدند که ذخایر موشکی روسیه پس از دو ماه جنگ در اوکراین، 40 تا 80 درصد از آغاز تهاجم 24 فوریه کاهش یافته است و برآورد ها حکایت از آن دارد که مسکو 7 میلیارد دلار در طول 62 روز جنگ در آن زمان برای موشک هزینه کرده است. این بدان معناست که یک روز حمله موشکی برای مسکو حدود 120 میلیون دلار هزینه در بر خواهد داشت. همچنین ارتش روسیه باید روزانه بیش از 6 میلیون دلار برای تامین تمام 5700 تانک هزینه کند و هوانوردی نظامی نیز به سوخت زیادی نیاز دارد که در کنار دیگر نیازهای سوختی روزانه حدود 16 میلیون دلار هزینه دارد.
در همین رابطه مجله آلمانی فوکوس با جمع آوری تمام هزینه ها برای پشتیبانی از ماشین جنگی به این نتیجه رسیده که هزینه یک جنگ برای مسکو می تواند حدود یک میلیارد دلار باشد. البته این ها بخشی از هزینه جاری است که شامل تجهیزات و زیرساخت های منهدم شده و نیروی انسانی قربانی شده در جنگ نمی شود و برخی از خسارات جنگ نظیر رزمناو مسکووا به ارزش یک میلیارد دلار و یا تعداد قابل توجه از امرای ارتش روسیه که کشته شده اند؛ محاسبات اختصاصی خود را دارد و واقعیت این است که طرف اکراینی نیز اگر هزینه هایش بیشتر از روسیه نباشد بدون شک کمتر نخواهد بود ولی فعلا” تامین نیازهای طرف اکراینی از سوی ارتش های ناتو صورت می پذیرد. در یک محاسبه حداقلی در صورت عدم گسترش دامنه و ابعاد تاکتیکی جنگ باید اذعان نمود که این نزاع ویرانگر حداقل روزانه 2 میلیارد دلار برای جهان بویژه دو کشور روسیه و اوکراین هزینه دارد و بدون شک تداوم آن با توجه به ابعاد گسترده تحریم ها و کاهش ظرفیت صادرات غلات و محصولات کشاورزی از این دو کشور در نیمه دوم سال جاری؛ جهان را با چالش های جدی اقتصادی و حتی بحران اجتماعی فقر و گرسنگی مواجه خواهد نمود؛ چالش هایی که از هم اکنون آثار اولیه آن در حال رخ نمایی در اقصی نقاط جهان می باشد.
واژگان كليدي: آثار, مخرب , چند وجهی, قمار, ویرانگر, اوکراین
