روح اله سوری کارشناس مسائل منطقه ای مرکز بین لمللی مطالعات صلح – IPSC پان آذریسم و باکو به دنبال شکلگیری حزب مساوات در سال 1911 تلاشها برای گردهم آوردن جمعیتهای ترکزبان آسیای صغیر تحت پوشش یک کشور واحد در جمهوری آذربایجان آغاز گردید. ایده ای که اگرچه به دنبال وقوع انقلاب 1917 روسیه و نهایتاً قدرت گرفتن بلشویکها و قرار گرفتن جمهوری آذربایجان در زیرمجموعه اتحاد جماهیر شوری مجالی برای تحقق در عرصه عمل پیدا نکرد، اما پس از فروپاشی شوروی و استقلال جمهوری آذربایجان بار دیگر بهعنوان یک ایده و خواسته وارد ادبیات سیاسی حاکمان جدید این کشور گردید بطوریکه در برهههایی از تاریخ کوتاه جمهوری آذربایجان بهویژه در دوران ایلچی بیگ شاهد شکلگیری برخی ادعاهای سیاستمداران این کشور در ارتباط با تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران بودهایم. آنچه مسلم است این است که با توجه به قدمت بیشتر فرایند دولت – ملت سازی در ایران و همچنین