مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
در سالهای گذشته اخبار و گزارش های در مورد حمایت ریاض از گروه های ضد ایرانی نشر شده است. اخیرا نیز شاهزاده مقرن بن عبدالعزیز درباره ارسال مقادیر زیادی سلاح برای گروه‌های تروریستی ضد ایرانی توسط هواپیماهای نظامی عربستان سعودی در منطقه بلوچستان پاکستان و نزدیک مرزهای ایران ابراز نگرانی کرده است. ولیعهد پیشین عربستان سعودی همچنین از ارسال کمک‌های تسلیحاتی مشابه برای گروه‌های تروریستی مخالف ایران از طریق کویت و نزدیک مرزهای استان خوزستان ایران خبر داده و درباره پیامدهای منفی این گونه اقدامات بر امنیت عربستان سعودی هشدار داده است. گفتگوی زیر به بررسی علل و پیامدهای افزایش کمک های نظامی، امنیتی، مالی و … عربستان به گروه های ضد ایرانی پرداخته است.
واژگان کلیدی: علل افزایش کمک های عربستان به گروه های ضد ایرانی، پیامدهای افزایش کمک های عربستان به گروه های ضد ایرانی ، عربستان ، گروه های ضد ایرانی
مرکز بین المللی مطالعات صلح: اگر بخواهیم به رویکردهای ضد امنیتی عربستان علیه جمهوری اسلامی ایران نگاه کنیم، عربستان در چه حوزه هایی تلاش کرده است این بحث را مدنظر داشته باشد؟
اگر بخواهیم بررسی کنیم که رقابت های ایران و عربستان از چه زمانی شروع شد، باید به مقطع پیروزی انقلاب اسلامی برگردیم. با شروع جرقه های انقلاب اسلامی، رژیم های مقتدر عربی در راس آن ها عربستان از ناحیه انقلاب اسلامی و رویکرد دموکراتیکی ناراحت شدند و لذا تلاش هایی بر ضد انقلاب از جمله تقویت قومی عربی در خوزستان شاهد هستیم. این مسئله بیشتر با همراهی عراق صورت می گرفت، ولی عربستانی ها هم آن را تقویت می کردند و موضوع دیگر جنگ تحملی بود و جریانات قومی که در پیرامون کشور اتفاق می افتاد، امکان دیدن رد پای عربستان در این جریانات وجود داشت. هر چه ما جلوتر آمدیم و پیشرفت انقلاب اسلامی را در محیط پیرامونی خود این پیشرفت شدت پیدا کرد و بیشتر شد، عربستان به نوعی قوی تر و آشکارتر پا به میدان گذاشت به نحوی که ما شاهد جریاناتی در منطقه هستیم که با حمله آمریکا به عراق و سقوط دولت صدام حسین اتفاق افتاد و عملا عراق از حاکمیتی که در راس آن صدام سنی مذهب به یک کشور با حاکمیت اکثریت شیعی تبدیل می شود. در این مقطع است که ما شاهد شدت گرفتن تضادهای بین ایران و عربستان هستیم.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: اگر نگاهی به رویکردهای ضد امنیتی عربستان علیه ایران با حمایت از گروه های قوم گرا و تندرو داشته باشیم، در سال های گذشته این امر تا چه حدی مورد توجه مقامات ریاض قرار گرفته است؟
وقتی پیشروی تفکر انقلابی ایران در منطقه گسترش پیدا کرد، خود به خود شاهد هستیم که عربستان به تعبیری بی مهاباتر وارد عرصه درگیری با جمهوری اسلامی ایران در عرصه های مختلف اعم از عرصه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و حتی اخیرا شاهد حرکت هایی از نوع تهدیدهای امنیتی و نظامی هستیم. این روند با پیروزی جبهه مقاومت در لبنان، سوریه و همچنین در یمن بیشتر تشدید شد. لذا عربستان وقتی اخیرا خود را در تنگنا احساس کرد، ما شاهد فاجعه ای مانند فاجعه منا و به دنبال آن بحث اعدام شیخ نمر هستیم. درست است که اعدام شیخ نمر یک جریان داخلی در عربستان است، ولی بیشتر هدف از اعدام شیخ نمر فرستادن یک پیام به جمهوری اسلامی ایران و جبهه مقاومت است که به هر حال ما به شدت پای اعتقادات و آرمان های خود (که مبتنی بر ایدئولوژی وهابیت است، و نفوذ در کشورهای منطقه به خصوص کشورهایی که عرب زبان هستند و در گام بعدی کشورهای اهل سنت) هستیم.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: برخی خبرها و گزارش ها وجود دارد که برخی از مقامات ریاض کمک های نظامی را از سوی عربستان به قوم گرایان بلوچ، تندروها و اعراب خوزستان انجام داده اند، تا چه حدی این رویکرد از نظر امنیتی و ژئوپلیتیکی مد نظر مقامات عربستان است ؟
دقیقا مسائلی که به آن اشاره کردید، در راستای اتفاقاتی بود که رخ داده است. یعنی ما در مرحله اول شاهد یک فاز رقابت اصطلاحا سیاسی بودیم و بعد به فاز اقتصادی تبدیل شد و در حال حاضر هم وارد فاز امنیتی و نظامی شده است. کمک هایی از بدو وقوع انقلاب اسلامی در منطقه سیستان و بلوچستان، مناطق جنوبی کشور، در استان هرمزگان ، بعضا در مناطق شمال شرق کشور، مناطقی از خراسان جنوبی و خراسان رضوی که اهل سنت در آن جا هستند ، در مناطق غرب کشور، در کردستان به صورت کمک های مالی و کمک های آموزشی ادامه داشته است. یعنی جذب طلاب به مناطق پیرامونی و بعضا عربستان، آموزش های آن ها منجر به تبلیغ ایدئولوژی وهابیت بوده است. منتها با در تنگنا قرار گرفتن عربستان در منطقه و پیروزی جبهه مقاومت، عربستان حرکتی همه جانبه را شروع کرد که به هر حال بتواند انقلاب اسلامی را با مشکل مواجه کند، لذا رویکرد جدیدی را که به آن اشاره کردید، این است که چون آن ها نتوانسته اند در مناطق پیرامونی در کشورهایی مانند عراق، سوریه، یمن، به تعبیری موفق شوند، در گام جدید خود به دنبال این هستند که جمهوری اسلامی ایران را در داخل خود با مشکل امنیتی و نظامی مواجه کنند و به نوعی با ایجاد دل مشغولی در داخل برای جمهوری اسلامی ایران هزینه هایی را در داخل برای جمهوری اسلامی ایران افزایش دهند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: پیامدهای افزایش کمک های نظامی، امنیتی، مالی و … عربستان به گروه های ضد ایرانی و چه گروه های قوم گرا و مذهبی چیست؟
اگر به سیستان و بلوچستان اشاره کنیم، سیستان و بلوچستان منطقه وسیعی است که حدود 340 تیره و طایفه را در بر دارد، 1300 کیلومتر مرز زمینی دارد، حدود 400 کیلومتر مرز آبی دارد. شرایط ویژه ای دارد که به هر حال کنترل آن برای جمهوری اسلامی ایران هزینه بر است. تحرکات ناامن کننده در این منطقه می تواند برای جمهوری اسلامی ایرانی هزینه های بالایی داشته باشد. اما شیوه ای که می توانند در پیش بگیرند، از طریق فعالیتی که انجام می دهند، می توان به رشد و نفوذ تفکرات افراطی در منطقه اشاره کرد و به جابه جایی و مهندسی افکار در سطح منطقه اشاره کرد. راه اندازی جنگ مردمی و به تعبیری رو در رو قرار دادن نظام با توده مردم ، بی ثبات زایی و اعتماد زدایی در منطقه ، شبکه سازی اجتماعی در لایه های مختلف مورد هدف جامعه است. در گذشته ما شاهد این بوده ایم که شبکه های رسانه ای آن ها فعال بوده اند و امروز هم با امکاناتی که در گوشی های هوشمند و شبکه های اجتماعی هر شخصی می تواند عملا برای خود یک رسانه باشد. به هر حال وقایع حوادثی را که اتفاق می افتد، از بعد نرم افزاری پوشش دهند و جامعه را دچار التهاب کند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آینده رویکرد ضد امنیی عربستان در حمایت از گروه های تندرو قومی و مذهبی ضد ایرانی چگونه خواهد بود؟
این موضوع بستگی به هوشیاری مسئولین مربوطه و دولتمردان و خود مردم منطقه دارد که تا چه اندازه بتوانند شرایط را درک کنند. مسئولین باید که پیشگیری های لازم را به عمل بیاورند که این اقدامات قرین با موفقیت نباشد. دولت و نیروهای امنیتی و نظامی تا به کنون به خوبی از پس آن برآمده اند. ولی بخش دیگر مربوط به آگاهی بخشی به توده های مردم در منطقه و مناطق پیرامونی کشور می شود. این بخش عمدتا به عهده اصحاب رسانه، جریانات فرهنگی و کسانی که با افکار مردم سر و کار دارند است تا بتوانند خودآگاهی را به افراد جامعه بدهند تا تحت تاثیر القائات بیگانه قرار نگیرند و به هر حال خط خود را با خط جریانات افراطی که ممکن است ملعبه دست دشمن قرار بگیرند، را روشن کنند.
مرکز بین المللی مطالعات صلح: آیا ممکن است عربستان به تلاش های خود در این راستا بیفزاید؟
بعید نیست. بحث این است که اقتدار نظام اسلامی به حدی بوده است که توانسته است توطئه های عربستان را کشف و خنثی بکند، وگرنه تحرکی صورت نگرفته است. عربستان از طریق عوامل خود در منطقه و نه تنها عوامل داخلی خود، بلکه با همراهی دستگاه های اطلاعاتی کشورهای دیگر مانند پاکستان، انگلستان، ایالات متحده، CIA این جریانات را شروع کرده است. در این راستا می توانیم به جریاناتی مانند جریان عبدالمالک ریگی و جیش العدل که بعد از آن جسته و گریخته شکل گرفت. همه این ها از آبشخور حمایت های مالی، تسلیحاتی، اطلاعاتی و حمایت های اعتقادی عربستان و هم پیمانان این کشور در منطقه بوده اند.
