COP30 در برزیل: اجرای توافق‌نامه پاریس و بازتعریف حکمرانی جهانی اقلیم

برابری، تأمین مالی و اصلاح چندجانبه در دهه اجرای اقلیم در جنوب جهانی

سید صدرالدین صفوی

مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC

چکیده

سی‌امین نشست کنفرانس اعضا (COP30) در چارچوب کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل متحد (UNFCCC) که از ۱۰ تا ۲۱ نوامبر سال ۲۰۲۵ در شهر بلم (Belém) برزیل برگزار می‌شود، نقطه عطفی تعیین‌کننده در نظام حکمرانی جهانی اقلیم به شمار می‌آید. این کنفرانس که از آن با عنوان «کنفرانس اجرای تعهدات» یاد می‌شود، در شرایطی برگزار می‌گردد که شدت آثار تغییرات اقلیمی فزونی یافته، روند تحقق اهداف توافق پاریس ناهماهنگ و نامتوازن است و شکاف‌های ژئوپلیتیکی در حال تعمیق‌اند. 

برگزاری این اجلاس در منطقه آمازون، بزرگ‌ترین جنگل گرمسیری جهان و یکی از مهم‌ترین اکوسیستم‌های تنظیم‌کننده اقلیم، واجد اهمیتی نمادین است، زیرا بخشی از این اکوسیستم حیاتی هم‌اکنون از «منبع جذب کربن» به «منبع انتشار» تبدیل شده است (Gatti et al., 2021; Yale Environment Review, 2025). این امر بر ضرورت فوری حفاظت از زیست‌بوم‌ها و نقش راهبردی جنوب جهانی در اقدام اقلیمی تأکید دارد (WWF, 2025; CIFOR, 2025).

دولت برزیل به رهبری لوئیز ایناسیو لولا دا سیلوا تلاش دارد تا از COP30 به‌عنوان بستری برای بازتعریف چندجانبه‌گرایی، ایجاد پیوند بین کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه، و عملیاتی‌سازی نسل جدید تعهدات معین ملی (NDCs) در راستای هدف محدودسازی افزایش دمای زمین به ۱.۵ درجه سانتی‌گراد بهره گیرد (CEBRI, 2025). 

دستور کار محوری کنفرانس، مشتمل بر ارتقای سطح تعهدات معین ملی (NDCs)، تحقق هدف کمی جمعی جدید در زمینه تامین مالی اقلیم (NCQG) برای تأمین مالی اقلیمی منصفانه تا سطح سالانه ۱.۳ تریلیون دلار آمریکا، و تلفیق راه‌حل‌های مبتنی بر طبیعت، بازتاب‌دهنده خواست جامعه بین‌المللی برای اجرای واقعی و سنجش‌پذیر به‌جای بیانیه‌های صرف و تعهدات نمادین است (Reuters, 2025b; Climate Change News, 2025a; UNFCCC, 2025f).

با این وجود، COP30 با موانع ساختاری و سیاسی قابل‌توجهی مواجه است. شکاف‌های مزمن در تأمین مالی، افزایش بدهی در اقتصادهای درحال‌توسعه و نوظهور و مقاومت سیاسی در برخی کشورهای صنعتی روند پیشرفت را با محدودیت‌های جدی روبه‌رو ساخته‌اند (E&E News, 2025). افزون بر این، انتخاب مجدد «دونالد جی. ترامپ» در ایالات متحده، بازگشت تردید گرایی اقلیمی به سطوح عالی سیاست جهانی را در پی داشته است؛ دولت وی با اعلام خروج مجدد از توافق پاریس (با اجرای رسمی در ژانویه ۲۰۲۶) نشانه‌هایی از کاهش تعامل با نتایج احتمالی COP30 بروز داده است (Chatham House, 2025; The Guardian, 2025a). در مقابل، چین بار دیگر بر تعهد خود به اقدام اقلیمی چندجانبه و همکاری راهبردی با برزیل تاکید نموده و بر انتقال فناوری و تقویت همبستگی جنوب–جنوب به‌عنوان محور اصلی رویکرد خود تأکید دارد (CGTN, 2025; MEE.gov.cn, 2025).

این مقاله با تمرکز بر اهداف، چالش‌ها و زمینه ژئوپلیتیکی کنفرانس COP30، دیدگاه‌های برزیل، چین و اقتصادهای بزرگ توسعه‌یافته را مورد تحلیل قرار می‌دهد. استدلال محوری مقاله آن است که موفقیت COP30 در گرو توانایی نظام بین‌المللی برای پر کردن شکاف شمال–جنوب از طریق سازوکارهای مالی معتبر، انسجام سیاستی، و بازسازی اعتماد به چندجانبه‌گرایی است. در نهایت، این کنفرانس نه‌تنها آزمونی برای سنجش پایداری توافق پاریس محسوب می‌شود، بلکه لحظه‌ای سرنوشت‌ساز برای بازتعریف رهبری جهانی در حوزه اقلیم در عصر جدیدی از قطبی‌شدن به شمار می‌آید.

واژگان کلیدی: COP30 برزیل، بلم، اجرای توافق‌نامه پاریس، حکمرانی اقلیم، جنوب جهانی، دیپلماسی چندجانبه اقلیمی، تأمین مالی اقلیم، عدالت اقلیمی، برابری اقلیمی، احیای جنگل‌ها، حوزه آمازون، همکاری جنوب–جنوب، گذار سبز، بازارهای کربن، چندجانبه‌گرایی اقلیمی، سیاست اقلیمی، اصلاح حکمرانی جهانی، چارچوب کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل (UNFCCC)، توسعه پایدار.

۱. مقدمه

سی‌امین نشست کنفرانس اعضا (COP30) در چارچوب کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل متحد (UNFCCC) نقطه‌عطفی سرنوشت‌ساز در دیپلماسی اقلیمی جهانی به‌شمار می‌آید. این نشست که در ۱۰-۲۱ نوامبر ۲۰۲۵ در شهر بلم (Belém) برزیل برگزار می‌شود، در شرایطی شکل می‌گیرد که گرمایش جهانی شدت یافته، بلایای اقلیمی در حال افزایش است و نابرابری‌های اقتصادی سیاست اقدام اقلیمی را بیش از پیش تحت تأثیر قرار داده اند (Reuters, 2025a). برای نخستین بار، یک کنفرانس COP در اعماق حوزه آمازون برگزار می‌شود؛ زیست‌بومی که نقشی حیاتی در تعادل کربن زمین و هویت ملی برزیل ایفا می‌کند. این موقعیت جغرافیایی، بر روایت محوری این نشست تأکید دارد: اینکه رژیم اقلیمی جهانی باید حفاظت از جنگل‌ها، تنوع زیستی و معیشت جوامع بومی را به‌عنوان ارکان اصلی سیاست‌های کاهش و سازگاری ادغام کند (WWF, 2025a; CIFOR, 2025).

نکته: این مطلب برگرفته از کتاب اینجانب با عنوان فراتر از کربن: فلسفه و سیاست بحران اقلیم (Beyond Carbon: The Philosophy and Politics of the Climate Crisis) است که در سال ۲۰۲۶ به زبان های فارسی و انگلیسی منتشر می شود.

۱.۱. زمینه تاریخی و سیاسی

کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل متحد که در سال ۱۹۹۲ در اجلاس زمین ریو، به میزبانی برزیل به تصویب رسید، مسیر بلندمدت همکاری بین‌المللی در حوزه اقلیم را ترسیم کرد. سی سال بعد، COP30 بار دیگر در خاک برزیل برگزار می‌شود، اما در شرایطی کاملا متفاوت: جهان در مسیر افزایش دمایی بین ۲.۶ تا ۳.۱ درجه سانتی‌گراد تا سال ۲۱۰۰ قرار دارد؛ در حالی که هدف توافق پاریس، محدود سازی گرمایش به ۱.۵ درجه سانتی‌گراد است (UN Environment Programme, 2024). جامعه جهانی با بحران اجرا مواجه است؛ E&E News گزارش داده است که حدود ۱۰۰ کشور در مسیر به‌روزرسانی NDC های خود متوقف شده‌اند، در حالی که دبیرخانه UNFCCC از اعلام یا اشاره به اهداف و تعهدات جدید توسط نزدیک به ۱۰۰کشور خبر می‌دهد. این تفاوت که بیانگر مراحل متفاوت مشارکت است، بر ماهیت نامتوازن و گسسته پیشرفت جهانی در آستانه نشست COP30 تأکید دارد (E&E News, 2025; UNFCCC, 2025a).

توافق‌نامه پاریس (۲۰۱۵) چارچوبی حقوقی و الزام‌آور را برای ارتقای سطح تعهد و اقدام جمعی در حوزه اقلیم، از طریق تعهدات ملی تکرارشونده، پایه‌گذاری کرد. با این حال، پیشرفت در اجرای آن به‌دلیل قطبی‌شدن سیاسی، ناکافی بودن منابع مالی و تعارض منافع ملی کشورها با چالش روبه‌رو بوده است. در این چارچوب، برزیل نشست COP30 را به‌عنوان نقطۀ عطفی برای گذار از مرحلۀ تعهدات به‌سوی اجرای ملموس معرفی کرده است — «تبدیل متون مورد مذاکره به اجرا، و گذار از چشم‌انداز به نتایج.» (COP30.br, 2025h).

۱.۲. رهبری و نمادگرایی برزیل

تحت رهبری رئیس‌جمهور لوئیز ایناسیو لولا دا سیلوا، برزیل در پی آن است تا جایگاه خود را به‌عنوان کشوری پیشرو در بین کشورهای جنوب جهانی و پلی بین اقتصادهای توسعه‌یافته و در حال توسعه بازتعریف کند (CEBRI, 2025). برخی از اولویت‌های اعلام‌شدۀ دولت شامل موارد زیر است:
۱. احیای همکاری‌های چندجانبه؛

۲. محقق ساختن هدف کمی جمعی جدید در زمینه تامین مالی اقلیم (NCQG) برای تأمین ۱.۳ تریلیون دلار در سال تا سال ۲۰۳۵ (UNFCCC, 2025f). 

۳. ادغام عدالت اجتماعی و مشارکت جوامع بومی در حکمرانی اقلیمی؛

۴. پیشبرد «نظام طبقه‌بندی مالی پایدار» برای سرمایه‌گذاری سبز (Gov.br, 2025).

۵. حفاظت از جنگل‌ها و صیانت از تنوع زیستی (CIFOR, 2025).

بر این اساس، میزبانی نشست COP30 در شهر بلم اقدامی است هم سیاسی و هم نمادین؛ چراکه از یک‌سو تصویری فراگیر و مشارکتی از برزیل ارائه می‌دهد و از سوی دیگر با تناقض‌های درونی کشور، از جمله فشارهای ناشی از جنگل‌زدایی، گسترش سوخت‌های فسیلی و نابرابری روبه‌رو می‌شود.

۱.۳. زمینه ژئوپلیتیکی جهانی

این اجلاس در شرایطی برگزار می‌شود که نظام بین‌الملل با شکاف‌ها و چنددستگی‌های فزاینده‌ای مواجه است. اتحادیه اروپا همچنان بر پیشبرد مسیرهای دستیابی به انتشار خالص صفر (Net-zero emission) و اجرای سازوکار تعدیل مرزی کربن (carbon border adjustment mechanisms) تأکید دارد، در حالی‌که بسیاری از کشورهای در حال توسعه این اقدامات را حمایت‌گرایانه و مغایر با اصول انصاف و مسئولیت‌های مشترک اما متفاوت تلقی می‌کنند. چین بار دیگر بر تعهد خود به چندجانبه‌گرایی و همکاری با برزیل در زمینه پایش جنگل‌ها و تأمین مالی سبز تأکید کرده و در پی آن است تا به‌عنوان شریک فناورانه کشورهای در حال توسعه جایگاه خود را تقویت کند (China Daily, 2025; MEE.gov.cn, 2025).

در مقابل، ایالات متحده آمریکا، تحت دولت دونالد جی. ترامپ (۲۰۲۵ – ۲۰۲۹)، بار دیگر از توافق‌نامه پاریس فاصله گرفته و روند محدود بازگشت دولت پیشین به این توافق را معکوس کرده است. برنامۀ اقلیمی دولت ترامپ بر استقلال انرژی، گسترش تولید داخلی سوخت‌های فسیلی و خروج از مکانیزم های چندجانبه تأمین مالی اقلیم تأکید دارد (The Guardian, 2025a). تحلیلگران بر این باورند که این رویکرد، روند مذاکرات مالی جهانی را پیچیده‌تر کرده و اعتماد به اهداف جمعی را تضعیف می‌کند (Chatham House, 2025). 

۱.۴. هدف و دامنه این نوشتار

این مقاله به بررسی اهمیت راهبردی نشست COP30 به‌عنوان نقطه تعیین‌کننده‌ای برای دهه آینده سیاست اقلیمی بین‌المللی می‌پردازد. اهداف آن عبارتند از:
۱. ارزیابی اهداف اعلام‌شده نشست COP30 و چگونگی عملیاتی‌سازی چارچوب توافق‌نامه پاریس؛
۲. تحلیل موانع سیاسی، اقتصادی و ساختاری در مسیر اجرا؛
۳. مقایسه دیدگاه‌های کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه، با تمرکز بر برزیل و چین؛
۴. ارزیابی پیامدهای خروج مجدد ایالات متحده از توافق‌نامه پاریس بر حکمرانی چندجانبه اقلیم.

با تلفیق مواضع دولت‌ها، گزارش‌های سازمان‌های بین‌المللی، تحلیل‌های سیاستی و پژوهش‌های علمی جدید، این نوشتار بر آن است که درک عمیق‌تری از نشست COP30 ارائه دهد؛ نه صرفاً به‌عنوان نقطه‌ای عطف در دیپلماسی اقلیم، بلکه به‌مثابه آزمونی برای سنجش میزان تعهد جامعه جهانی به چندجانبه‌گرایی اقلیمی در دورانی که با بحران‌های ژئوپلیتیکی متعدد، جنگ‌های تجاری، ناسیونالیسمِ تجدید شده و مسئولیت‌های نامتقارن همراه است.

۲. اهمیت نشست COP30 

۲.۱. آمازون به‌عنوان نماد حکمرانی اقلیمی جهانی

انتخاب شهر بلم (Belém) در برزیل به‌عنوان میزبان نشست COP30، از اهمیت ژئوپلیتیکی و بوم‌شناختی عمیقی برخوردار است. حوضه آمازون که در هشت کشور گسترده شده و حدود ده درصد از گونه‌های شناخته‌شده زیستی سیاره را در خود جای داده است، حدود پانزده تا شانزده درصد از کل جریان رودخانه‌ای جهان که بخش عمده‌ای از جریان آب شیرین کره زمین را تشکیل می‌دهد را در بر می‌گیرد و به‌عنوان تنظیم‌کننده‌ای حیاتی در چرخه‌های کربن و هیدرولوژیکی زمین عمل می‌کند (WWF, n.d.; WWF, 2025). جنگل‌های گسترده این منطقه نقشی اساسی در تنظیم چرخه جهانی کربن دارند؛ با این حال، پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد که بخش‌هایی از جنگل‌ بارانی آمازون اکنون به مرز خنثی‌سازی کربن نزدیک شده یا حتی به منبع خالص انتشار دی‌اکسیدکربن تبدیل شده‌اند؛ پدیده‌ای که در اثر اختلال در جنگل، تغییر کاربری اراضی و فشارهای اقلیمی رخ داده است (Rosan et al., 2024; Csillik et al., 2024;). 

برگزاری نشست COP30 در منطقه آمازون تلاشی از سوی کشور میزبان است تا این منطقه نه به‌عنوان کانون بحران، بلکه به‌مثابه منبعی از راه‌حل‌های اقلیمی بازنمایی شود؛ به‌گونه‌ای که بین تنوع زیستی، احیای جنگل‌ها و تاب‌آوری جوامع محلی پیوند برقرار کرده و آن را در چارچوب گسترده‌تر تلاش‌های جهانی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای قرار دهد.

این مکان همچنین بازتابی از نوعی تقارن تاریخی است: سه دهه پس از «کنفرانس زمین» ریو در سال ۱۹۹۲ که به ایجاد کنوانسیون چارچوب سازمان ملل متحد در مورد تغییر اقلیم (UNFCCC) انجامید، نشست COP30 بازگشت دوباره برزیل را به‌عنوان صحنه‌ای برای بازتعریف معماری حکمرانی اقلیمی جهانی نمادین می‌سازد. این امر تاکید دارد که جنوب جهانی، که پیش‌تر عمدتا به‌عنوان دریافت‌کننده کمک‌ها شناخته می‌شد، اکنون به بازیگری محوری در شکل‌دهی به چارچوب‌های اقدام اقلیمی جهانی بدل شده است.

۲.۲. نقش راهبردی و چشم‌انداز دیپلماتیک برزیل

ریاست برزیل بر نشست COP30 این کشور را در جایگاه یکی از تسهیل‌گران کلیدی همکاری جهانی قرار داده است. رئیس‌جمهور لوئیز ایناسیو لولا دا سیلوا و وزیر محیط‌ زیست، مارینا سیلوا، چشم‌اندازی برای نشست COP30 ترسیم کرده‌اند که بر چندجانبه‌گرایی، فراگیری و عدالت اقلیمی متمرکز است (COP30.br, 2025i; Government of Brazil, 2025). اسناد رسمی آمادگی نشست، سه هدف به ‌هم‌پیوسته را برجسته می‌کنند:
۱. تقویت چندجانبه‌گرایی از طریق مذاکره شفاف و تقسیم منصفانه مسئولیت‌ها؛
۲. پیوند دادن رژیم اقلیمی با پیامدهای اجتماعی و اقتصادی ملموس برای جوامع؛
۳. تسریع در اجرای توافق‌نامه پاریس از راه هم‌راستا کردن سیاست‌های ملی با اهداف جهانی.

تأکید برزیل بر فراگیری، به‌ویژه در زمینه مشارکت جوامع بومی، جوامع محلی و گروه‌های به‌حاشیه‌رانده‌شده، تغییری مهم در گفتمان دیپلماسی اقلیمی به‌شمار می‌آید. دستور کار ریاست COP30 که در میانه سال ۲۰۲۵ منتشر شد، همچنین تأمین مالی پایدار، جنگل‌ها و سازگاری با تغییر اقلیم را به‌عنوان ارکان موضوعی شناسایی می‌کند و پیشنهادهایی را برای توسعه “اقتصاد زیستی گرمسیری” (Tropical bioeconomy) به‌عنوان الگویی برای رشد عادلانه و هم‌ساز با طبیعت ارائه می‌دهد (CEBRI, 2025).

۲.۳. «نشست اجرا»: گذار از گفتار به اقدام

نشست COP30 از سوی ریاست برزیل و دبیرخانه کنوانسیون چارچوب سازمان ملل در مورد تغییر اقلیم (UNFCCC) به‌عنوان «نشست اجرا» (Implementation COP) نام‌گذاری شده است؛ تعریفی که بازتاب‌دهنده این واقعیت است که جامعه بین‌المللی اکنون نه بر اساس بیانیه‌های بلندپروازانه، بلکه بر پایه نتایج قابل سنجش ارزیابی می‌شود.

بر اساس گزارش «شکاف انتشار» (Emissions Gap Report) برنامه محیط‌ زیست سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۴ (UNEP, 2024)، در صورت تداوم سیاست‌های کنونی، پیش‌بینی می‌شود گرمایش زمین تا پایان قرن به حدود ۳.۱ درجه سلسیوس برسد (در بازه ۱.۹ تا ۳.۸ درجه). با این حال، اجرای کامل تلاش‌های کاهش انتشار در چارچوب مشارکت‌های تعیین‌شده ملی بدون قید و شرط (NDCs) می‌تواند این میزان را به ۲.۸ درجه سلسیوس (در بازه ۱.۹ تا ۳.۷ درجه) و در صورت تحقق مشارکت‌های مشروط به ۲.۶ درجه سلسیوس (در بازه ۱.۹ تا ۳.۶ درجه) کاهش دهد. تمام این برآوردها با احتمال دست‌کم ۶۶ درصد بیان شده‌اند.

نقشه راه باکو تا بلم به رهبری برزیل و با پشتیبانی ائتلافی از ۳۵ وزیر دارایی ترسیم می‌کند که چگونه می‌توان هدف کمی جمعی جدید در زمینه تامین مالی اقلیم (NCQG) را از مسیر منابع عمومی و خصوصی برای تامین حداقل ۱.۳ تریلیون دلار در سال، تا سال تا ۲۰۳۵ به نفع کشورهای در حال توسعه محقق ساخت. این یک برنامه اجرایی است، نه هدف جدیدی ذیل کنوانسیون چارچوب تغییر اقلیم سازمان ملل متحد (UNFCCC)؛ و مجموعه‌ای از تدابیر را در حوزه‌های تأمین مالی بلاعوض و امتیازی، اصلاح بانک‌های توسعه‌ای چندجانبه، تقسیم ریسک، و اصلاحات مقرراتی تشریح می‌کند، و تأکید دارد که تحقق NCQG مستلزم بسیج منابع عمومی و امتیازی بی‌سابقه‌ای است که به‌گونه‌ای طراحی شده‌ تا سرمایه‌گذاری خصوصی را در مقیاس وسیع جذب و فعال کنند (UNFCCC, 2025f; Reuters, 2025b).

۲.۴. بستری برای جنوب جهانی و عدالت اقلیمی

مکان و چارچوب سیاسی نشست COP30 بازتاب‌دهنده برجسته‌شدن نقش رهبری جنوب جهانی در دیپلماسی اقلیمی است. برزیل، همراه با چین، هند و آفریقای جنوبی، بر این موضع تاکید کرده‌اند که برابری و مسئولیت‌های متمایز باید همچنان در محور سیاست اقلیمی جهانی باقی بماند. مقامات چینی نیز بار دیگر تعهد خود را به تقویت همکاری با برزیل و سایر کشورهای در حال توسعه در حوزه اقدام اقلیمی مورد تاکید قرار داده‌اند، از جمله توسعه و انتقال فناوری، گسترش همکاری در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، و پایبندی به اصل مسئولیت‌های مشترک اما متمایز و توانمندی‌های متناظر. این رویکرد با راهبرد کلان چین در زمینه «گشایش سبز» هم‌راستا است؛ راهبردی که هدف آن پیشبرد همکاری‌های جنوب–جنوب در حوزه فناوری کم‌کربن، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و ارتقای ظرفیت‌ها به‌عنوان ارکان اصلی حکمرانی اقلیمی عادلانه است (CGTN, 2025; Ministry of Ecology and Environment [MEE], 2025; China Daily, 2023, CCICED, 2024).

نشست بلم، از این رو، واجد دوگانگی نمادین است: از یک‌سو، آزمونی برای سنجش دوام عملی توافق‌نامه پاریس، و از سوی دیگر، نمونه ای برای ارائه الگوهای جایگزین توسعه پایدار است که بر واقعیت‌های اقتصادی کشورهای در حال توسعه و نوظهور استوارند.

همان‌گونه که تحلیلگران برزیلی اشاره کرده‌اند، تقویت رهبری جنوب جهانی و ترویج اشکال فراگیرتر و مبتنی بر واقعیت‌های منطقه‌ای حکمرانی اقلیمی از عوامل کلیدی در بازسازی اعتماد و ارتقای سطح تعهد در اقدام اقلیمی چندجانبه به‌شمار می‌آیند (Centro Brasileiro de Relações Internacionais, 2024; Guerra, Oliveira e Silva, & Scrivano, 2024; Santos, 2024).

این دیدگاه با مجموعه‌ای از پژوهش‌های گسترده‌ هم‌راستاست که تاکید می‌کنند غیر متمرکز سازی و تنوع‌بخشی در حکمرانی اقلیمی، از طریق توانمندسازی بازیگران محلی و منطقه‌ای، می‌تواند به افزایش مشروعیت و کارآمدی نظام اقلیمی جهانی منجر شود (Ndambwa & Moonga, 2024; Ren, 2022).

در این چارچوب، دیپلماسی فعال و حمایت برزیل از نمایندگی جنوب جهانی نشان می‌دهد که چگونه اقتصادهای نوظهور می‌توانند شکاف بین تعهدات جهانی و اجرای محلی را پر کرده و به بازسازی اعتماد در نهادهای چندجانبه اقلیمی یاری رسانند (Santos, 2024; Viola, 2013).

۲.۵. انتظارات جهانی و زمان‌بندی راهبردی

نشست COP30 در زمانی برگزار می‌شود که توجه جهانی به اقدام اقلیمی با بحران‌های هم‌زمان و در هم تنیده، از جمله نگرانی‌های مربوط به امنیت انرژی، فشارهای اقتصادی و مالی، و تنش‌های ژئوپلیتیکی، روبه‌روست؛ عواملی که همکاری بین‌المللی را تحت فشار قرار می‌دهند.

انتظار می‌رود نتایج این کنفرانس چرخه بعدی اجرای توافق‌نامه پاریس را هدایت کند، به‌ویژه از طریق آگاه‌سازی بررسی جامع جهانی دوم (Global Stocktake 2) که از سال ۲۰۲۶ آغاز و در ۲۰۲۸ به پایان خواهد رسید (UNFCCC, 2025b; Carbon Brief, 2024; ClimateWorks Foundation, 2024).

در همین حال، نهادهای سازمان ملل تأکید دارند که حکمرانی اقلیمی اثربخش باید با دستور کار ۲۰۳۰ برای توسعه پایدار هم‌راستا باشد؛ به ویژه از طریق تقویت هم‌افزایی اقلیم و اهداف توسعه پایدار (SDG) و اقدام یکپارچه در زمینه کاهش انتشار، سازگاری و تأمین مالی (UN DESA, n.d.; UN DESA, 2024).

همگرایی این فرایندها، بر اهمیت نشست COP30 می‌افزاید: دستورکار اقدام ریاست برزیل و نامه‌های رسمی آن، نشست را نقطه گذار از مرحله مذاکره به مرحله اجرا معرفی می‌کنند، اجرایی با شفافیت بیشتر، پاسخ‌گویی تقویت‌شده و بسیج منابع مالی، در حالی که رهبری UNFCCC نیز خواستار حرکت «از وعده به عمل» شده است (COP30.br, 2025j; 2025h; UNFCCC, 2025b).

پژوهش‌های داوری‌شده درباره بررسی جامع جهانی نیز بر نقش مورد نظر آن در هدایت اجرا و تقویت همکاری تاکید دارند، هرچند محدودیت‌های آن در کارآمدی تاکنون نیز مورد اشاره قرار گرفته است (Zhou et al., 2025; Aidam, 2024).

در یک جمع‌بندی، می‌توان گفت که نشست COP30 نقطه عطفی در مسیر چندجانبه‌گرایی اقلیمی به‌شمار می‌آید؛ موفقیت یا ناکامی آن نه‌تنها اعتبار توافق‌نامه پاریس را تعیین خواهد کرد، بلکه ژئوپلیتیک جدیدی از حکمرانی زیست‌محیطی جهانی برای دهه آینده ترسیم خواهد نمود.

۳. اهداف COP30

۳.۱. اجرایی‌سازی توافق‌نامه پاریس

در جوهر خود، نشست COP30 «کوپ اجرا» است؛ مرحله‌ای برای گذار از تنظیم قواعد به پیاده‌سازی تعهدات در سه حوزه کاهش، سازگاری و تأمین مالی. ریاست برزیل این جهت‌گیری را در مکاتبات رسمی و در نقشه راه باکو–بلم (Baku–Belém Roadmap) برجسته کرده و بر فراگیری و سلامت نهادی (integrity) به‌عنوان اصول محوری تأکید دارد ‎(UNFCCC, 2025f).

ماده ۶ پس از تکمیل قواعد اصلی در گلاسگو (COP26) و تصمیم‌های تکمیلی در شرم‌الشیخ (COP27)، با تصمیم‌های باکو (COP29 / CMA-6) وارد فاز اجرا شد. بر پایه جمع‌بندی‌های COP29، مذاکرات جدید درباره راهنمایی ماده ۶ تا سال ۲۰۲۸ از سر گرفته نخواهد شد و پیشرفت آن عمدتا از مسیر سامانه‌های ثبت و گزارش‌دهی ۶.۲ و هیئت نظارت ۶.۴ پیگیری می‌شود. ازاین‌رو در بلم تمرکز سیاسی بر بازنویسی قواعد نیست، بلکه بر اجرای مؤثر آن‌ها در کنار دستورکار NDCهای ۲۰۳۵ و تأمین مالی اقلیم قرار دارد.

در این چارچوب، ریاست برزیل ابتکار «ائتلاف باز برای همگرایی بازارهای کربن» (Open Coalition for Carbon Market Integration) را برای استانداردسازی و پیوند بازارهای تبعیت پیش می‌برد—ابتکاری که اتحادیه اروپا و چین نیز به آن پیوسته‌اند—و می‌تواند با تکیه بر قواعد موجود ماده ۶، شفافیت، نقدشوندگی و کارایی بازارها را ارتقا دهد.

به‌موازات این روند، «نقشه راه باکو–بلم به‌سوی ۱.۳ تریلیون دلار» ابتکار مشترک ریاست‌های COP29 و COP30 در حوزه تامین مالی اقلیم است که هدف آن افزایش تأمین مالی تا دست‌کم ۱.۳ تریلیون دلار در سال تا ۲۰۳۵ می‌باشد. این نقشه راه به بازگشایی مقررات ماده ۶ مربوط نیست؛ با این حال، اجرای عملی ماده ۶ می‌تواند یکی از ابزارهای مکمل برای بسیج سرمایه‌گذاری بخش خصوصی باشد ‎(UNFCCC, 2025f).

کنشگران بازار، از جمله انجمن بین‌المللی تجارت انتشار (International Emissions Trading Association – IETA) نیز انتظار دارند که نشست بلم به‌جای بازنگری قواعد، اجرای سریع‌تر ماده ۶ و تحقق عملی سازوکارهای ۶.۲ و ۶.۴ را تسریع کند ‎(IETA, 2025a).

۳.۲. تقویت و به‌روزرسانی تعهدات ملی تعیین‌شده (NDCs)

دومین هدف محوری نشست COP30، تقویت تعهدات ملی تعیین‌شده (NDCs) است؛ سازوکارهایی که ستون‌های اصلی سازوکار بازنگری (ratchet mechanism) در توافق‌نامه پاریس را تشکیل می‌دهند. بر اساس گزارش برنامه محیط زیست سازمان ملل (UNEP)، تعهدات ملی کنونی، جهان را در مسیری قرار می‌دهند که تا سال ۲۱۰۰ منجر به افزایش ۲.۶ تا ۳.۱ درجه سانتی‌گراد در دمای میانگین جهانی خواهد شد؛ رقمی بسیار بالاتر از سقف ۱.۵ درجه سانتی‌گراد مورد توافق (UNEP, 2024).

دبیرخانه UNFCCC تایید کرده است که نزدیک به ۱۰۰ عضو تعهدات معین ملی (NDC) جدید یا بازنگری‌شده‌ای را اعلام کرده‌اند (UNFCCC, 2025a)، در حالی که E&E News گزارش داده است که بیش از ۱۰۰ کشور در ارائه تعهدات به‌روزشده یا ناکام مانده‌اند (E&E News, 2025). از این رو، نشست بلم به‌منزله نقطه کنترل جهانی طراحی شده است؛ لحظه‌ای که در آن طرف‌های توافق ملزم می‌شوند تعهدات خود را با هدف ۱.۵ درجه سانتی‌گراد و در چارچوب فرایند «بررسی جامع جهانی» (Global Stocktake) هم‌راستا سازند.

ریاست برزیل تأکید کرده است که این بازنگری‌ها باید با نقشه‌های راه اجرایی تفصیلی، شاخص‌های قابل اندازه‌گیری و چارچوب‌های شفافیت همراه باشند تا تعهدات ملی تعیین‌شده از وعده‌هایی سیاسی به ابزارهایی سیاستی قابل اجرا تبدیل شوند (CEBRI, 2025).

با این حال، در غیاب حمایت مالی، فناورانه و ظرفیت‌سازی در مقیاس گسترده برای کشورهای در حال توسعه، چرخه تعهدات اقلیمی خطر آن را دارد که نابرابری‌های جهانی را تعمیق بخشد، نه کاهش دهد. در نهایت، موفقیت نشست COP30 تنها به گستره تعهدات جدید وابسته نخواهد بود، بلکه به سلامت سیاسی و تداوم نظام بین‌المللی‌ای بستگی دارد که مسئول تحقق آن‌هاست. 

۳.۳. بسیج تأمین مالی اقلیم در مقیاس گسترده

تأمین مالی همچنان مسئله تعیین‌کننده در نشست COP30 است. با وجود هدف دیرینه‌ای که در نشست COP15 در کپنهاگ (۲۰۰۹) برای کشورهای توسعه‌یافته تعیین شد، مبنی بر بسیج سالانه ۱۰۰ میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۰، این هدف تنها در ۲۰۲۲ محقق شد؛ تاخیری دو‌ساله که به شکاف اعتماد بین کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه دامن زده است (OECD, 2024a).

به‌منظور پر کردن شکاف تأمین مالی و تقویت اعتماد به اقدام چندجانبه، برزیل همراه با ائتلافی از ۳۵ وزیر دارایی در اکتبر ۲۰۲۵ گزارشی بی‌سابقه منتشر کرد که مسیر افزایش مقیاس تأمین مالی اقلیم تا حداقل ۱.۳ تریلیون دلار در سال تا ۲۰۳۵ برای کشورهای در حال توسعه را، در راستای هدف کمی جمعی جدید در زمینه تامین مالی اقلیم (NCQG) و نه به‌عنوان هدفی جدید، تبیین می‌کند. این برنامه بر اصلاح اولویت‌های اعطای وام بانک‌های توسعه‌ای، رویه‌های رتبه‌بندی اعتباری و مدیریت ریسک، و استانداردهای بازار کربن متمرکز است تا سرمایه بخش خصوصی را در مقیاس وسیع جذب کند (Reuters, 2025b). به‌موازات این اقدام، برزیل در حال پیشبرد طبقه‌بندی ملی پایداری (taxonomy) است که انتظار می‌رود از طریق فرمان ریاست‌جمهوری به اجرا گذاشته شود و همچنین ایده یک «فراطبقه‌بندی» جهانی (super-taxonomy) را برای هم‌خوانی چارچوب‌های ملی پیشنهاد کرده است (COP30.br, 2025m). در مجموع، این اقدامات با فراخوان‌ها پیش از برگزاری COP30 برای بازجهت‌دهی جریان‌های مالی جهانی مطابق با بند ۲.۱(ج) توافق‌نامه پاریس و پایش پیشرفت در زمینه دسترسی و بسیج منابع مالی هم‌راستا است (Climate Change News, 2025a).

برای چین، تأمین مالی اقلیم نه تنها مسئله‌ای توسعه‌ای بلکه محک اعتماد بین‌المللی محسوب می‌شود. وزارت بوم‌شناسی و محیط زیست چین (MEE) در اکتبر ۲۰۲۵ بار دیگر تاکید کرد که کشورهای توسعه‌یافته «باید به تعهدات تاریخی خود در زمینه تامین مالی، انتقال فناوری و ظرفیت‌سازی برای کشورهای در حال توسعه عمل کنند» و بار دیگر اصل مسئولیت‌های مشترک اما متمایز را به عنوان بنیان همکاری اقلیمی عادلانه یادآور شد (MEE.gov.cn, 2025).

ابعاد طرح برزیل بازتاب‌دهنده درک فزاینده‌ای است که افزایش تدریجی منابع مالی دیگر پاسخگوی بحران اقلیمی نیست. بسیج سالانه ۱.۳ تریلیون دلار، گذار ساختاری از تعهدات موردی به چارچوب سرمایه‌گذاری پایدار را رقم خواهد زد؛ چارچوبی که بین اهداف کاهش انتشار، سازگاری و توسعه پیوند برقرار می‌کند.
با این حال، موفقیت این ابتکار منوط به آن است که کشورهای توسعه‌یافته تأمین مالی اقلیم را تعهدی مشترک و الزام‌آور، نه کمکی اختیاری، تلقی کنند و در عین حال، اقتصادهای نوظهور بتوانند این دستور کار را به پروژه‌هایی قابل تأمین مالی و شفاف تبدیل نمایند. از این رو، مسیر مالی نشست COP30 به منزله محک عدالت و اعتبار در نظام در حال تکامل حکمرانی اقلیمی جهانی عمل خواهد کرد.

۳.۴. جنگل‌ها، تنوع زیستی و راه‌حل‌های مبتنی بر طبیعت

یکی از ویژگی‌های متمایز نشست COP30، ادغام حفاظت از جنگل‌ها و صیانت از تنوع زیستی در دستورکار اقلیمی است. برگزاری کنفرانس در حوضه آمازون به‌طور نمادین بین مدیریت بومی محیط ‌زیست و مسیرهای جهانی کربن‌زدایی پیوند برقرار می‌کند. بنا بر گزارش مرکز بین‌المللی پژوهش‌های جنگل‌داری (CIFOR)، ریاست برزیل جنگل‌ها و راه‌حل‌های مبتنی بر طبیعت (NbS) را در ده محور کلیدی نشست COP30 قرار داده است و بر توقف جنگل‌زدایی تا سال ۲۰۳۰، گسترش NbS برای کاهش انتشار و سازگاری، و تقویت پیوند اهداف اقلیمی و تنوع زیستی تأکید دارد (CIFOR, 2025).

این اولویت‌ها با جنبش گسترده‌تری برای اجرای هم‌زمان توافق‌نامه پاریس و چارچوب جهانی تنوع زیستی کونمینگ–مونترال (Kunming–Montreal Global Biodiversity Framework) هم‌راستا است؛ جنبشی که وابستگی متقابل بین بوم‌سازگان‌ها، مخازن کربن و پایداری اقلیم را بازتاب می‌دهد (ReforestAction, 2025).

صندوق جهانی طبیعت (WWF) خاطرنشان می‌سازد میزبانی نشست COP30 در آمازون، حفاظت از جنگل‌ها را در قلب تلاش جهانی برای مقابله با تغییر اقلیم قرار می‌دهد. این نهاد تأکید می‌کند که پایان دادن به جنگل‌زدایی و احیای بوم‌سازگان‌ها برای دستیابی به اهداف اقلیمی و تنوع زیستی ضروری است (WWF, 2025a).

به‌طور موازی، سازمان پیمان همکاری آمازون (ACTO) و کشورهای عضو آن، از جمله برزیل، کلمبیا و پرو، در حال پیشبرد گفت‌وگوها درباره چارچوب هماهنگ احیای جنگل‌ها و پایش حوضه آمازون هستند. این ابتکار در پی آن است که همکاری منطقه‌ای در زمینه احیای جنگل‌ها، حسابداری کربن و پایش تنوع زیستی را تقویت کند و بر پایه نشست‌ها و اعلامیه‌های اخیر آمازون برای حفاظت و توسعه پایدار سراسر حوضه بنا شود (Climate Change News, 2025b).

با میزبانی نشست COP30 در بزرگ‌ترین جنگل گرمسیری جهان، ریاست برزیل در عمل جنگل‌ها را به سنگ‌بنای کاهش انتشار و سازگاری اقلیمی تبدیل کرده است. همگرایی چارچوب‌های اقلیمی و تنوع زیستی، نشانه‌ای از گذار از مذاکرات بخشی به حکمرانی مبتنی بر بوم‌سازگان است.
با این حال، تحقق این چشم‌انداز در قالب نتایج قابل اندازه‌گیری، نیازمند تامین مالی قوی، مشارکت محلی و سامانه‌های پایش قابل راستی‌آزمایی خواهد بود.
آینده آمازون، و میراث نشست COP30، در گرو آن است که آیا رهبران جهانی می‌توانند هم‌سویی نمادین را به اقدام جمعی و پایدار در زمینه طبیعت تبدیل کنند یا نه.

۳.۵. فراگیری، برابری و مشارکت اجتماعی

برخلاف نشست‌های پیشین که عمدتا تحت‌تأثیر مذاکرات فنی بودند، نشست COP30 به‌طور آشکار بر فراگیری اجتماعی و عدالت اقلیمی تأکید دارد. بیانیه چشم‌انداز رسمی برزیل بر ضرورت آن تأکید می‌کند که «حکمرانی جهانی باید با واقعیت‌های زیسته جوامعی که در خط مقدم تغییر اقلیم قرار دارند پیوند یابد.» در این چارچوب، جوامع بومی، جنبش‌های جوانان و سازمان‌های جامعه مدنی از طریق سازوکارهای مشارکتی جدیدی که از سوی ریاست برزیل معرفی شده‌اند، در فرایند نشست درگیر شده‌اند (COP30.br, 2025a, 2025d).

این رویکرد فراگیر با هدف بازسازی مشروعیت عمومی و پاسخ به انتقاد هایی طراحی شده است که حکمرانی اقلیمی بین‌المللی را به نخبگرا بودن و تمرکزگرایی غربی متهم می‌کردند.
پژوهشگران تأکید کرده‌اند که دموکراتیک‌سازی نشست‌های COP برای آن‌که توافق‌های جهانی به اقدام و پاسخ‌گویی در سطح محلی ترجمه شوند، امری ضروری است (CEBRI, 2025).

۳.۶. تقویت چندجانبه‌گرایی در میانه شکاف‌های جهانی

در نهایت، موفقیت نشست COP30 منوط به بازسازی اعتماد به نهادهای چندجانبه است. خروج ایالات متحده از توافق‌نامه پاریس در دوران ریاست‌جمهوری دونالد جی. ترامپ و تصمیم اعلام‌شده دولت او مبنی بر عدم اعزام هیات عالی‌رتبه به نشست COP30 روند ایجاد اجماع جهانی را تضعیف کرده و ابهام‌هایی در زمینه تعهدات مالی جهانی پدید آورده است (The Guardian, 2025a; Chatham House, 2025).

در واکنش، برزیل و چین همکاری‌های جنوب–جنوب را تشدید کرده‌اند تا نشان دهند جنوب جهانی می‌تواند حتی در شرایط کناره‌گیری قدرت‌های بزرگ، محرک اصلی تعهد و اقدام اقلیمی باشد. در سال ۲۰۲۵، شی جین‌پینگ بر ضرورت «وحدت و اتکای به خود در جنوب جهانی» تأکید کرد و چین از امضای ۵۵ یادداشت تفاهم در زمینه همکاری جنوب–جنوب برای مقابله با تغییر اقلیم با ۴۳ کشور در حال توسعه و برگزاری بیش از ۳۰۰ برنامه توانمندسازی خبر داد؛ هم‌زمان، رسانه‌های دولتی چین بر اولویت چندجانبه‌گرایی در مواجهه با چالش‌های اقلیمی تأکید کردند (Al Jazeera, 2025؛ China Daily, 2025).

۳.۷ جمع‌بندی

اهداف نشست COP30 پیرامون پنج محور اصلی متمرکز می‌شوند:

۱. اجرای چارچوب توافق‌نامه پاریس و گذار از تنظیم قواعد به تحقق نتایج قابل سنجش؛
۲. تقویت و اجرایی‌سازی تعهدات ملی تعیین‌شده (NDCs)؛
۳. بسیج منابع مالی در مقیاس تحول‌آفرین (NCQG)؛
۴. ادغام جنگل‌ها و تنوع زیستی در رژیم اقلیمی؛
۵. تقویت برابری، فراگیری و همکاری چندجانبه.

پیشرفت در هر یک از این حوزه‌ها به موفقیت سایر حوزه‌ها وابسته است؛ تنها از رهگذر رویکردی هم‌افزا و نظام‌مند می‌توان ظرفیت کامل توافق‌نامه پاریس را بالفعل ساخت و به گذار منسجم به سوی پایداری اقلیمی دست یافت.

در مجموع، این محورها نشست COP30 را به رویدادی فراتر از یک دور دیگر مذاکره تبدیل می‌کنند؛ آزمونی برای سنجش آن‌که آیا توافق‌نامه پاریس می‌تواند به نظامی مؤثر برای تحقق پایداری اقلیمی در عصر دوقطبی سیاسی و فوریت‌های زیست‌محیطی بدل شود یا خیر.

۴. موانع و چالش‌ها

در حالی که نشست COP30 فرصتی بی‌سابقه برای اجرای جهانی سیاست اقلیمی فراهم می‌آورد، با محدودیت‌های ساختاری، سیاسی و مالی عمیقی نیز روبه‌روست که می‌توانند اثربخشی آن را کاهش دهند. این موانع نه تنها در جنبه‌های فنی سیاست اقلیمی، بلکه در پراکندگی حکمرانی جهانی و ظرفیت‌های نامتقارن کشورها برای اقدام ریشه دارند.

۴.۱. گسست ژئوپلیتیکی و فرسایش چندجانبه‌گرایی

چشم‌انداز سیاسی جهان در سال ۲۰۲۵ با ملی‌گرایی احیاشده، گسست تجاری، و کاهش اعتماد به نهادهای چندجانبه شناخته می‌شود. انتخاب دوباره دونالد جی. ترامپ به عنوان رئیس‌جمهور ایالات متحده، دیپلماسی اقلیمی را بیش از پیش پیچیده کرده است. در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۵، دولت آمریکا اعلام کرد که از توافق‌نامه پاریس خارج می‌شود؛ بر اساس ماده ۲۸ این توافق، خروج از نظر حقوقی در ۲۷ ژانویه ۲۰۲۶ لازم‌الاجرا خواهد شد (Congress of the United States of America, 2025). کاخ سفید همچنین اعلام کرده است که هیأتی عالی‌رتبه به نشست COP30 اعزام نخواهد کرد؛ اقدامی که به‌طور گسترده به‌عنوان رد حکمرانی جمعی اقلیم تعبیر شده است (The Guardian, 2025a; Chatham House, 2025).

این کناره‌گیری ایالات متحده، هم اعتبار و هم ثبات مالی چارچوب پاریس را تضعیف می‌کند. ایالات متحده همچنان دومین صادرکننده بزرگ دی‌اکسید کربن ناشی از انرژی در جهان است و حدود ۱۳.۴۹ درصد از کل انتشار جهانی CO₂ را به خود اختصاص می‌دهد (IEA, 2023, NOAA & EPA, 2021). غیبت آن خلای سیاسی بر جای می‌گذارد که قدرت‌هایی چون برزیل، چین و اتحادیه اروپا در تلاش برای پر کردن آن هستند. این ناهماهنگی در موازنه قدرت، شتاب اقدام هماهنگ در حوزه سازوکارهای مرتبط با تجارت، از جمله سازوکار «تعدیل مرزی کربن» (Carbon Border Adjustment Mechanism)، را که به همکاری گسترده بین‌المللی وابسته‌اند، تضعیف می‌کند.

۴.۲. تداوم شکاف در تأمین مالی اقلیم

با آن‌که کشورهای توسعه‌یافته در دستیابی به هدف خود برای بسیج سالانه ۱۰۰ میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۰ ناکام ماندند، سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) تأیید کرده است که این هدف در سال ۲۰۲۲ تحقق یافته و حتی از آن فراتر رفته است؛ به‌گونه‌ای که ۱۱۵.۹ میلیارد دلار تأمین و بسیج شده است. با این حال، تنها حدود ۲۸ درصد از این منابع به تلاش‌های سازگاری در کشورهای در حال توسعه اختصاص یافته است — موضوعی که بر تداوم نابرابری‌های ساختاری در معماری مالی جهانی دلالت دارد (OECD, 2024a).

پیشنهاد برزیل برای بسیج سالانه ۱.۳ تریلیون دلار تا سال ۲۰۳۵ تلاشی بی‌سابقه برای بازتعریف مقیاس تعهد مالی جهانی در حوزه اقلیم به‌شمار می‌آید (Reuters, 2025b). با این حال، پرسش‌های جدی درباره نحوه اجرایی‌سازی چنین چارچوبی باقی مانده است، به‌ویژه با توجه به پراکندگی ابزارهای موجود از مبادله بدهی در برابر اقدام اقلیمی و بازارهای اعتبار کربن گرفته تا اوراق سبز ترجیحی و نبود سازوکارهای هماهنگ شفافیت و پاسخ‌گویی برای رصد جریان‌های مالی در حوزه‌های قضایی گوناگون (Climate Change News, 2025a).

بسیاری از کشورهای در حال توسعه نگرانی خود را نسبت به «شرطی‌سازی سبز» (Green Conditionality) ابراز کرده‌اند؛ به این معنا که تأمین مالی اقلیم یا توسعه به اصلاحات سیاستی‌ای گره بخورد که از سوی کشورهای اهداکننده تعیین می‌شود. چنین شروطی می‌تواند اولویت‌های ملی را محدود کرده و اصل مسئولیت‌های مشترک اما متمایز را تضعیف کند. چین نیز، در اظهارات خود پیش از برگزاری کنفرانس اقلیمی بلم نگرانی‌هایی مشابه را مطرح کرده است. مقامات چینی تأکید کرده‌اند که همکاری‌های اقلیمی باید به حاکمیت ملی احترام بگذارد، از مسیرهای متنوع توسعه حمایت کند و از اقدامات یک‌جانبه یا حمایت‌گرایانه‌ای که هزینه گذار سبز جهانی را افزایش می‌دهد، پرهیز نماید (MEE.gov.cn, 2025).

۴.۳. ظرفیت اجرایی و شکاف‌های حکمرانی

در حالی‌که چارچوب‌های همکاری نوین و تعهدات روبه‌رشـد در تأمین مالی اقلیم نشانگر پیشرفت‌اند، ظرفیت اجرا همچنان یک تنگنا اساسی باقی می‌ماند، به‌ویژه در کشورهای کمتر توسعه‌یافته (LDCs)، کشورهای جزیره‌ای کوچک در حال توسعه (SIDS) و بسیاری از اقتصادهای نوظهور. تامین مالی سازگاری (Adaptation finance) که منابعی می باشد که برای کاهش آسیب‌پذیری اقلیمی و تقویت تاب‌آوری از طریق اقدامات پیش‌نگرانه، پیشگیرانه و واکنشی بسیج می‌شوند، در سال‌های اخیر گسترش یافته است؛ با این حال، تحقق اثربخش آن همچنان به‌واسطه موانع محیط توانمندساز و نهادی محدود می‌شود. نظام‌های برنامه‌ریزی، دسترسی و پایش—به‌ویژه پایش، ارزیابی و یادگیری (MEL – monitoring, evaluation and learning)، هنوز در بسیاری موارد به‌اندازه کافی توانمند نیستند که تعهدات را به نتایج تبدیل کنند (UNFCCC, 2023a; GCA & CPI, 2024).

گزارش‌های تلفیقی کنوانسیون تغییرات اقلیمی سازمان ملل (UNFCCC) نشان می‌دهد که تأمین مالی سازگاری از سال ۲۰۱۹ به‌طور پیوسته رو به افزایش بوده است. همچنین، گزارش سال ۲۰۲۴ این کنوانسیون که از سوی کشورهای توسعه‌یافته عضو ارائه شده، تلاش‌ها را همسو با مسیر تحقق هدف دو برابر کردن منابع تا سال ۲۰۲۵ ارزیابی می‌کند. هم‌زمان، هر دو گزارش بر ضرورت تقویت محیط‌های توانمندساز، تسهیل دسترسی، توانمندسازی نهادی و بهبود نظام‌های برنامه‌ریزی و آمادگی/MEL، تأکید دارند تا کشورها بتوانند منابع را به‌طور اثربخش برنامه‌ریزی، جذب و به‌کار گیرند (UNFCCC, 2023a; UNFCCC, 2024b).

در تکمیل این تصویر، برآورد جهانی GCA از تأمین مالی سازگاری نشان می‌دهد که محدودیت‌ها غالبا بیش از آن‌که ناشی از حجم منابع باشد، در آمادگی کشور و ظرفیت نهادی ریشه دارد. در بسیاری از مناطق در حال توسعه، به‌ویژه در آفریقا، شکاف‌ها در نقشه‌راه‌های سرمایه‌گذاری دارای برآورد هزینه، سامانه‌های ردیابی داخلی و برچسب‌گذاری بودجه، و نیز اهداف سنجش‌پذیر سازگاری، اجرای گسترده را محدود و حتی در شرایط وجود منابع، توسعه خط‌لوله پروژه‌ها را کند می‌کند (GCA & CPI, 2024).

کاستی‌ها در حکمرانی مالی و داده نیز پیشرفت را با مانع مواجه می‌کند. در آفریقا و سایر مناطق، ردیابی تأمین مالی سازگاری با چالش‌های مستمر داده‌ای، روشی و گزارش‌دهی روبه‌رو است؛ از جمله شفافیت ناکافی در گزارش‌دهی بخش خصوصی و ضعف سامانه‌های داخلی برای ردیابی جریان‌های عمومی و داخلی—شکاف‌هایی که پاسخگویی را تضعیف و ارزیابی نتایج سازگاری را دشوار می‌سازد (GCA & CPI, 2024).

در سطح جهانی، وام‌ها و سایر ابزارهای بدهی بخش عمده‌ای از جریان‌های رصدشده تأمین مالی سازگاری را تشکیل می‌دهند، و این امر نگرانی‌هایی را درباره افزایش بارهای مالی بر اقتصادهای آسیب‌پذیر اقلیمی برمی‌انگیزد. ازاین‌رو، GCA خواستار استفاده گسترده‌تر از ابزارهای امتیازی و نوآورانه، از جمله مبادله بدهی برای اقلیم، تأمین مالی مبتنی بر نتایج، و تضمین‌ها و راهکارهای مبتنی بر ارز محلی، برای کاهش ریسک‌های بدهی و در عین حال گسترش سرمایه‌گذاری در سازگاری است (GCA & CPI, 2024).

کاستی‌ها در نظام حکمرانی به حوزه تعهدات نهادی و مشارکت بخش خصوصی نیز گسترش می‌یابد. در نمونه‌ای از موسسات مالی عمومی بررسی‌شده، تنها اقلیتی دارای تعهدات صریح در زمینه سازگاری بودند و سهم بخش خصوصی از جریان‌های جهانی رصدشده تأمین مالی سازگاری کمتر از ۳ درصد بود؛ امری که بار مسئولیت را عمدتا بر دوش نهادهای عمومی گذاشته و دامنه نوآوری در طراحی و اجرای پروژه‌ها را محدود می‌کند (GCA & CPI, 2024).

شواهد مستقل از آفریقا نیز به‌طور مشابه نشان می‌دهد که ضعف نظام‌های حکمرانی محلی و محدودیت تخصص فنی، تبدیل تأمین مالی سازگاری به نتایج ملموس را دشوار می‌کند. نرخ‌های پرداخت از تعهدات به‌طور معناداری عقب مانده‌اند—حدود ۴۶٪ از وجوه متعهد شده در فاصله ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ پرداخت شد—و یک ترکیب وام‌محور (حدود ۵۷٪ وام در برابر ۴۲٪ کمک بلاعوض) در بستر فضای مالی محدود می‌تواند نسبت به کمک‌های بلاعوض کارایی کمتری داشته باشد و نابرابری‌ها را در پاسخ جهانی به مخاطرات اقلیمی تشدید کند (SEI, 2021).

در مجموع، این یافته‌ها نشان می‌دهد که گسترش تأمین مالی سازگاری، بدون وجود نهادهای کارآمد، سامانه‌های داده‌ای قابل اتکا و ترکیب مناسبی از ابزارهای امتیازی و نوآورانه برای بسیج سرمایه بخش خصوصی، به‌خودی‌خود به تسریع تاب‌آوری اقلیمی منجر نخواهد شد (UNFCCC, 2023a; UNFCCC, 2024b; GCA & CPI, 2024; SEI, 2021).

برزیل نیز با چالش‌های حکمرانی روبه‌رو است. با وجود پیشرفت چشمگیر در کاهش جنگل‌زدایی تا سال ۲۰۲۴، داده‌های مؤسسه ملی پژوهش‌های فضایی برزیل (INPE) نشان می‌دهد که جنگل‌زدایی در آمازون طی دوازده ماه منتهی به ژوئیه ۲۰۲۵ حدود ۱۱ درصد کاهش یافته و حدود ۵٬۷۹۶ کیلومتر مربع جنگل از بین رفته است — پایین‌ترین سطح از سال ۲۰۱۴ تاکنون. با این حال، گسترش کشاورزی و معدن‌کاری غیرقانونی همچنان فشار قابل‌توجهی بر منطقه وارد می‌کند و تنش بین رهبری نمادین زیست‌محیطی برزیل به‌عنوان میزبان نشست COP30 و واقعیت‌های توسعه‌ای داخلی آن را برجسته می‌سازد (Reuters, 2025c; Associated Press, 2025).

۴.۴. بی‌اعتمادی بین کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه

شاید سرسخت‌ترین مانع پیش روی همکاری اقلیمی، فرسایش اعتماد بین کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه باشد مشکلی که از آغاز شکل‌گیری کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل متحد (UNFCCC) این نظام را درگیر کرده است.
کشورهای در حال توسعه، به‌ویژه در چارچوب گروه ۷۷ به‌ علاوه چین، استدلال می‌کنند که کشورهای صنعتی بارها از پذیرش مسئولیت تاریخی خود شانه خالی کرده و در عمل، از اجرای تعهدات خود در زمینه تامین منابع مالی یا انتقال فناوری ناتوان یا بی‌میل بوده‌اند.

رسانه‌های دولتی چین نیز در آستانه نشست COP30 تأکید کردند که اعتبار حکمرانی اقلیمی جهانی به این بستگی دارد که آیا کشورهای توسعه‌یافته به تعهدات تاریخی خود عمل می‌کنند یا بار دیگر مسئولیت را به دوش جنوب جهانی می‌گذارند (CGTN, 2025).

در مقابل، چندین کشور توسعه‌یافته نسبت به شفافیت و پاسخ‌گویی در چارچوب‌های گزارش‌دهی اقتصادهای نوظهور ابراز تردید کرده‌اند.
هیات اتحادیه اروپا خواستار نظامی جهانی برای شفافیت و رویه‌های استاندارد در راستی‌آزمایی بازارهای کربن شده است تا سلامت زیست‌محیطی تضمین شود و از شمارش دوگانه اعتبارهای کربنی جلوگیری گردد (Chatham House, 2025).

۴.۵. دستور کارهای متعارض داخلی و فرسایش سیاسی

فرسایش سیاسی و فشارهای اقتصادی داخلی همچنان موجب کاهش سطح تعهدات بین‌المللی اقلیم می‌شوند. بسیاری از دولت‌ها با چالش دوگانه بهبود اقتصادی پس از همه‌گیری کرونا، تورم و افزایش هزینه‌های انرژی روبه‌رو هستند؛ عواملی که فضای مالی دولت‌ها را محدود و تحمل رأی‌دهندگان نسبت به سیاست‌های پرهزینه اقلیمی را کاهش می‌دهند.

در ایالات متحده، گفتمان «برتری انرژی» دولت ترامپ به احیای گسترش سوخت‌های فسیلی و لغو مقررات کلیدی اقلیمی انجامیده است. در مقابل، اتحادیه اروپا با اختلافات داخلی در خصوص دامنه و سرعت اجرای اصلاحات پیمان سبز (Green Deal) دست‌به‌گریبان است؛ در حالی‌که چندین اقتصاد نوظهور، به‌ویژه هند و اندونزی، همچنان دسترسی به انرژی و کاهش فقر را بر کاهش سریع انتشار گازهای گلخانه‌ای مقدم می‌دانند (Chatham House, 2025).

۴.۶. جمع‌بندی

موانعی که پیش روی نشست COP30 قرار دارند چندبعدی‌اند: ناهماهنگی ژئوپلیتیکی، ناکافی‌بودن منابع مالی، ضعف در حکمرانی، و نابرابری در مشارکت. هر یک از این عوامل بازتاب چالشی ساختاری‌تر است: اینکه سیاست اقلیمی جهانی در نظمی بین‌المللی روزافزون متشتت عمل می‌کند، نظمی که در آن اجماع اخلاقی تضعیف شده است.

غلبه بر این موانع مستلزم نه‌تنها نوآوری مالی و اصلاح نهادی، بلکه تخیل سیاسی نوسازی‌شده‌ای است که بتواند بین حاکمیت ملی و مسئولیت سیاره‌ای آشتی برقرار کند.

۵. دیدگاه‌های کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه

۵.۱. جهان‌بینی‌های واگرا در حکمرانی اقلیمی

از زمان توافق‌نامه پاریس (۲۰۱۵)، تنش محوری در دیپلماسی اقلیمی بین‌المللی همواره بر سر تعادل بین اصل مسئولیت‌های مشترک اما متمایز (CBDR) و انتظار برای اقدام همگانی بوده است.
کشورهای توسعه‌یافته عموما بر پاسخ‌گویی جهانی و کارایی بازار تأکید می‌کنند، در حالی که کشورهای در حال توسعه بر عدالت، مسئولیت تاریخی و حق توسعه پافشاری دارند.

نشست COP30 که در شهر بلم (Belém) برگزار می‌شود، نماد این دوگانگی است: نشستی به میزبانی جنوب جهانی که مامور اجرای چارچوبی است که هنوز در تامین مالی و طراحی، عمدتا زیر نفوذ شمال جهانی قرار دارد.

۵.۲. دیدگاه جهان توسعه‌یافته: گام‌به‌گام‌گرایی و فرسایش سیاسی

اتحادیه اروپا همچنان خود را بازیگری هنجارساز در حکمرانی اقلیمی جهانی معرفی می‌کند. این اتحادیه از طریق ابزارهایی همچون پیمان سبز اروپا (European Green Deal)، نظام تجارت انتشار اتحادیه اروپا (EU ETS) و سازوکار تعدیل مرزی کربن (CBAM) می‌کوشد تا در شرایط نااطمینانی ژئوپلیتیکی، شتاب جهانی کاهش انتشار را حفظ کند.در آستانه نشست COP30، مذاکره‌کنندگان اتحادیه بار دیگر هدف الزام‌آور حقوقی خود را مبنی بر کاهش حداقل ۵۵ درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲۰۳۰ و دستیابی به بی‌طرفی اقلیمی تا سال ۲۰۵۰ مورد تایید قرار دادند (Chatham House, 2025).

با این حال، چالش‌های داخلی تصویر رهبری اقلیمی اتحادیه را زیر سوال برده‌اند. تداوم تورم و نگرانی‌های امنیت انرژی پذیرش عمومی نسبت به گذار سبز سریع را دشوار کرده است. همان‌گونه که Climate Change News (2025) اشاره می‌کند، اعتبار در مذاکرات بین‌المللی به پایداری در اجرای تعهدات داخلی بستگی دارد، حوزه‌ای که در آن، نابرابری در اجرای سیاست‌ها بین کشورهای عضو موجب انتقاد و تردید شده است.

ایالات متحده تحت ریاست‌جمهوری دونالد جی. ترامپ مسیر کاملا متفاوتی را در پیش گرفته است. در اوایل سال ۲۰۲۵، دولت آمریکا به‌طور رسمی روند دومین خروج خود از توافق‌نامه پاریس را آغاز کرد و مشارکت در سازوکارهای چندجانبه تأمین مالی اقلیم، از جمله سهم‌پرداخت به صندوق سبز اقلیم (Green Climate Fund) و صندوق خسارت و زیان (Loss and Damage Fund)، را تعلیق نمود (The Guardian, 2025a, 2025b).

ترامپ بارها ابتکارات اقلیمی جهانی را به زیان منافع اقتصادی ایالات متحده توصیف کرده و استدلال کرده است که این سازوکارها به‌طور ناعادلانه به سود رقبایی همچون چین عمل می‌کنند (The Guardian, 2025c). این اقدامات بازتابی از عقب‌نشینی گسترده‌تر از همکاری اقلیمی بین‌المللی و تمرکز دوباره بر توسعه داخلی سوخت‌های فسیلی است.

این انزواگرایی تازه آمریکا پیامدهای چندگانه‌ای دارد:

1. تضعیف اعتماد به تعهدات مالی اقلیمی شمال–جنوب؛
2.  کاهش نفوذ دیپلماتیک ایالات متحده در مذاکرات UNFCCC؛
3. تشویق یا جسارت‌بخشی به دیگر منتشر کنندگان عمده برای به‌تأخیر انداختن یا تضعیف گذار اقلیمی‌شان.

در نتیجه، نشست COP30 در بستری برگزار می‌شود که با کاهش مشارکت ایالات متحده و افزایش تردید نسبت به تاب‌آوری حکمرانی چندجانبه اقلیم همراه است.

۵.۳. دیدگاه جهان در حال توسعه: عدالت، تأمین مالی و حاکمیت

برای کشورهای در حال توسعه، نشست COP30 تنها درباره انتشار نیست، بلکه درباره عدالت است. ائتلاف گروه ۷۷ به‌علاوه چین (G77 + China) که نماینده بیش از ۱۳۰ کشور در حال توسعه است، بار دیگر تاکید کرده است که سطح تعهدات اقلیمی باید مشروط به تأمین مالی، انتقال فناوری و تقسیم عادلانه بار مسئولیت‌ها باشد (MEE.gov.cn, 2025).

موضع چین و رهبری جنوب–جنوب

چین در دیپلماسی اقلیمی به رهبر بالفعل جنوب جهانی تبدیل شده است. در بیانیه‌ای پیش از نشست COP30، وزارت بوم‌شناسی و محیط‌زیست چین تأکید کرد که «کشورهای توسعه‌یافته نباید همکاری اقلیمی را ابزاری برای اعمال شرط‌گذاری قرار دهند؛ انتقال فناوری و منابع مالی باید بر پایه عدالت انجام گیرد» (MEE.gov.cn, 2025).

سیاست‌های داخلی چین این رویکرد بین‌المللی را تقویت می‌کند: این کشور تعهد کرده است پیش از سال 2030 به اوج انتشار دی‌اکسیدکربن برسد و پیش از سال 2060 به خنثی‌سازی کربن دست یابد (The State Council of the People’s Republic of China, 2021). در سال 2024، چین 1.1687 تریلیون یوان در طرح‌های احداث نیروگاه با رشد سال‌به‌سال 12.1 درصد و 608.3 میلیارد یوان در طرح‌های توسعه شبکه برق با رشد 15.3 درصد سرمایه‌گذاری کرد (National Energy Administration NEA, 2025a). بخش عمده افزایش ظرفیت جدید از انرژی‌های تجدیدپذیر ناشی شد؛ 373 گیگاوات ظرفیت جدید تجدیدپذیر نصب شد که 86 درصد از کل ظرفیت جدید را تشکیل می‌داد (NEA, 2025b).

از طریق صندوق همکاری جنوب–جنوب برای تغییر اقلیم (South–South Cooperation Fund on Climate Change)، چین یارانه‌های فناورانه و منابع مالی کوچک‌مقیاس در اختیار کشورهای آفریقایی، آسیایی و آمریکای لاتین قرار می‌دهد و بدین‌ترتیب نفوذ اقتصادی و دیپلماتیک خود را تقویت می‌کند.

گروه بریکس (BRICS+)

ائتلاف بریکس از هماهنگی صرف اقتصادی فراتر رفته و به‌سوی تدوین دستور کار مشترک حکمرانی اقلیمی گام برداشته است. پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد که هرچند این کشورها از نظر ساختار اقتصادی و اولویت‌های سیاسی متفاوت‌اند، اما با سهم فزاینده‌شان در انتشار جهانی، تأثیر فزاینده‌ای در جهت‌دهی به گذار جهانی به کربن صفر دارند (Owojori & Anwana, 2025).

اکنون تمامی اعضای اولیه بریکس اهداف ملی بی‌طرفی کربنی تعیین کرده‌اند:
برزیل و آفریقای جنوبی تا سال ۲۰۵۰، چین و روسیه تا ۲۰۶۰، و هند تا ۲۰۷۰.
برای تحقق این اهداف، کشورها گام‌های سیاستی مشخصی برداشته‌اند:

• چین ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر در حوزه‌های خورشیدی و بادی را گسترش داده و نظام تجارت انتشار ملی را تقویت کرده است؛
  • هند متعهد به دستیابی به ۵۰۰ گیگاوات ظرفیت برق غیر فسیلی تا سال ۲۰۳۰ شده، در حالی‌که همزمان دسترسی به انرژی پاک و پخت‌وپز ایمن را گسترش می‌دهد؛
  • برزیل جایگاه خود را در انرژی آبی و زیست‌انرژی تثبیت کرده و متعهد به پایان دادن به جنگل‌زدایی غیرقانونی تا سال ۲۰۳۰ است؛
  • روسیه در قالب راهبرد توسعه کم‌کربن تا سال ۲۰۵۰ (مصوبه شماره ۳۰۵۲-r) به ترویج انرژی‌های تجدیدپذیر، بهره‌وری انرژی و جنگل‌کاری گسترده پرداخته و طرح آزمایشی تجارت کربن در منطقه ساخالین را به‌عنوان الگویی برای نظام قیمت‌گذاری ملی کربن راه‌اندازی کرده است (UNFCCC, 2022; CENEF-XXI, 2022;).
  • آفریقای جنوبی قانون مالیات بر کربن (Carbon Tax Act) و برنامه جامع منابع انرژی (Integrated Resource Plan) را با هدف کاهش وابستگی به زغال‌سنگ تا سال ۲۰۳۰ به اجرا گذاشته است.

اوژوری و انوانا (2025) استدلال می‌کنند که این اقدامات نشانه چرخش تدریجی اما معنادار اقتصادهای بریکس به‌سوی توسعه کم‌کربن است، هرچند وابستگی ساختاری به سوخت‌های فسیلی همچنان باقی است. این پژوهشگران تقویت هم‌سویی سیاستی، بسیج منابع مالی اقلیم، و گسترش همکاری‌های جنوب–جنوب را مسیرهایی حیاتی برای تحکیم رهبری اقلیمی بریکس می‌دانند.این رویکرد افزایش سطح تعهدات کلی این بلوک برای ایفای نقش «هنجار ساز» در حکمرانی اقلیمی جهانی همسوست، نقشی که بر عدالت و حق توسعه در کنار پایداری زیست‌محیطی تأکید دارد (Owojori & Anwana, 2025).

نقش میانجی‌گرانه برزیل

به‌عنوان میزبان نشست COP30، برزیل جایگاهی میانجی‌گرانه و منحصربه‌فرد دارد.
لوئیز ایناسیو لولا دا سیلوا، رئیس‌جمهور برزیل، این کشور را به‌عنوان «ملت پل‌ساز» توصیف کرده است، کشوری که درگیر چالش‌های توسعه‌ای جنوب جهانی است، اما در پی شکل‌دهی به هنجارهای جهانی پایداری است (CEBRI, 2025).

دیپلماسی برزیل بر سه محور کلیدی تأکید دارد:

• چندجانبه‌گرایی به‌عنوان راهکار مقابله با قطبی‌سازی؛
  • آمازون به‌عنوان یک کالای عمومی جهانی؛
  • فراگیری اجتماعی به‌عنوان جزء جدایی‌ناپذیر تعهد اقلیمی.

 

۵.۴. نگرانی‌های مشترک و همگرایی‌های نوظهور

با وجود تفاوت‌ها، هر دو بلوک بر این باورند که بی‌عملی در برابر تغییرات اقلیمی پیامدهایی فاجعه‌بار به همراه خواهد داشت. موضوع «خسارت و زیان» که پیش‌تر در حاشیه قرار داشت، اکنون به آزمونی اساسی برای اعتماد بین کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه بدل شده است. در آستانه برگزاری COP30، برزیل تلاش کرده است تا اقدام‌ها در زمینه سازگاری و تاب‌آوری را با اصلاحات گسترده‌تر در نظام مالی اقلیم همسو سازد و چند کشور اروپایی نیز آمادگی خود را برای افزایش حمایت از طریق سازوکارهای موجود، از جمله صندوق سبز اقلیم، ابراز کرده‌اند (Climate Change News, 2025a).

در عین حال، تعداد فزاینده‌ای از اقتصادهای نوظهور در حال ادغام بازارهای کربن، اوراق سبز و اهداف انرژی تجدیدپذیر در برنامه‌های ملی خود هستند؛ روندی که نشانه‌ای از همگرایی به سوی الگوهای ترکیبی حکمرانی است، جایی که حاکمیت ملی و پاسخ‌گویی بین‌المللی در کنار یکدیگر معنا می‌یابند.

۵.۵. ایالات متحده در دوران دونالد جی. ترامپ: پیامدها برای نشست COP30

سیاست اقلیمی دولت ترامپ آشکارترین نمود عقب‌نشینی جهان توسعه‌یافته از تعهدات اقلیمی است. در راهبرد ملی انرژی ایالات متحده در سال ۲۰۲۵، دولت بار دیگر خروج خود از توافق‌نامه پاریس را تایید کرده و «برتری انرژی» و گسترش تولید سوخت‌های فسیلی را هسته اصلی رفاه ملی معرفی کرده است (The Guardian, 2025a).
در این سند، توافق‌های اقلیمی بین‌المللی به‌عنوان عاملی زیان‌بار برای کارگران و شرکت‌های آمریکایی توصیف شده‌اند؛ برداشتی که چرخشی قاطع به‌سوی یک‌جانبه‌گرایی در حکمرانی جهانی انرژی را نشان می‌دهد و خلاف علم می باشد.

این رویکرد سه پیامد عمده برای نشست COP30 دارد:

۱. اختلال مالی: خروج ایالات متحده از تعهدات کلیدی تأمین مالی چندجانبه اقلیم موجب کسری قابل‌توجه در منابع جهانی شده است. بنا بر گزارش سرویس پژوهشی کنگره آمریکا (2025) میانگین کمک‌های مالی اقلیمی ایالات متحده طی سال‌های مالی ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ حدود ۲.۹ میلیارد دلار در سال بوده است، در حالی‌که دولت وعده داده بود این رقم را تا سال ۲۰۲۴ به حدود ۱۱.۴ میلیارد دلار در سال افزایش دهد. از آن‌جا که بخش عمده‌ای از این منابع قرار بود از طریق سازوکارهای چندجانبه تأمین شود، این کمبود تاثیرات عمیقی بر اجرایی‌سازی ستون مالی خسارت و زیان و سایر سازوکارهای عدالت اقلیمی بر جای می‌گذارد.

۲. قطبی‌سازی دیپلماتیک: خروج آمریکا انسجام بین کشورهای توسعه‌یافته را تضعیف کرده و موجب شکل‌گیری ائتلاف‌های جایگزین جنوب‌محور — به‌ویژه همکاری برزیل–چین و در نتیجه چارچوب بریکس پلاس (BRICS+) شده است.

۳. واکنش هنجاری: گفتمان ملی‌گرایانه ترامپ جنبش‌های مشابه را در سایر کشورها جسورتر کرده و دستیابی به اجماع در مذاکرات COP را دشوارتر ساخته است.

۵.۶. جمع‌بندی

شکاف بین کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه همچنان مادی و ایدئولوژیک است. در حالی‌که گروه نخست بر کارایی، پاسخ‌گویی و قیمت‌گذاری کربن تأکید دارد، گروه دوم خواستار عدالت، مسئولیت تاریخی و فضای توسعه‌ای است. از این‌رو، نشست COP30 صحنه‌ای است که در آن جهان‌بینی‌های متقابل باید پیرامون تهدیدی وجودی مشترک به آشتی برسند. این‌که برزیل بتواند بین این گفتمان ها میانجی‌گری کند یا نه، تا حد زیادی میراث کنفرانس بلم را تعیین خواهد کرد.

۶. مسیر پیش‌رو: راهبردهای اجرایی‌سازی

۶.۱. از مذاکره تا اجرا

چالش تعیین‌کننده نشست COP30 گذار از چارچوبی مبتنی بر مذاکره به چارچوبی متمرکز بر اجرا و پاسخ‌گویی نسبت به تعهدات اقلیمی موجود است.
ریاست برزیلی نشست تأکید کرده است که COP30 باید نشانه گذار از بیانیه‌های سیاسی به اقدام ملموس باشد، و بر ضرورت اجرایی‌سازی توافق‌های گذشته از طریق تقویت حکمرانی، شفافیت و مشارکت جمعی تأکید دارد. در مجموعه اسناد و ارتباطات مقدماتی ریاست، اجرا به‌عنوان هدف محوری کنفرانس بلم معرفی شده است، چیزی که از آن با عنوان «عصر تازه به‌کاربستن آنچه بر سر آن توافق کرده‌ایم» و «تلاش جمعی» برای تضمین اقدام اقلیمی موثر یاد می‌شود (COP30.br, 2025e, 2025f, 2025g).

دبیرخانه کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل متحد (UNFCCC) از زبان سایمون استیل، دبیر اجرایی کنوانسیون، سال‌های پیش‌رو را به‌عنوان «دهه تحقق و اجرا» (Decade of Delivery) توصیف کرده و خواستار تسریع در اجرای تعهدات اقلیمی شده است. گزارش‌های اخیر UNFCCC همچنان شفافیت، پاسخ‌گویی و همکاری منطقه‌ای را عناصر محوری حکمرانی مؤثر اقلیم می‌دانند (UNFCCC, 2025c; UNFCCC, 2025d).

فرآیند اجرا بر سه مسیر به‌هم‌پیوسته استوار خواهد بود:
۱. اصلاح معماری تأمین مالی اقلیم؛
۲. تقویت نظام‌های پایش، گزارش‌دهی و شفافیت؛
۳. ایجاد مشارکت‌های منطقه‌ای و بخشی برای کاهش کاربردی انتشار.

۶.۲. اصلاح معماری جهانی تأمین مالی اقلیم

شکاف مالی همچنان مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده موفقیت یا شکست اهداف نشست COP30 به شمار می‌رود. نقشه راه «باکو تا بلم» به رهبری برزیل، برای تحقق تأمین مالی سالانه ۱.۳ تریلیون دلار تا سال ۲۰۳۵ طبق هدف کمی جمعی جدید در زمینه تامین مالی اقلیم (NCQG)، معیار تازه‌ای در سطح مالی اقلیمی ارائه می‌کند، اما نیازمند اصلاحات ساختاری در سازوکارهای موجود است (Reuters, 2025; UNFCCC, 2025f).

الف) ادغام دستورکارهای بدهی و اقلیم

بار سنگین بدهی خارجی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، توان تعهد اقلیمی دولت‌ها را تضعیف کرده است؛ در مواردی، دولت‌ها بیش از هزینه‌های سازگاری یا تاب‌آوری، صرف بازپرداخت بدهی‌های خارجی می‌کنند.
گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD, 2025a) تأکید می‌کند که محدودیت فضای مالی و فشار سنگین بدهی از اصلی‌ترین موانع گسترش سرمایه‌گذاری در سازگاری اقلیمی هستند. برای مقابله با این چالش، ابزارهای نوآورانه‌ای همچون «تبادلات بدهی در برابر اقلیم » رواج یافته‌اند (debt-for-climate).

Climate Policy Initiative (2025) این سازوکارها را چنین تعریف می‌کند: در این ترتیبات، بخشی از بدهی حاکمیتی لغو، مبادله یا باز تأمین مالی می‌شود، مشروط بر آن‌که صرفه‌جویی حاصل‌شده در پروژه‌های کاهش انتشار یا سازگاری با اقلیم سرمایه‌گذاری شود.

به همین ترتیب، مؤسسه بین‌المللی محیط‌زیست و توسعه (IIED, 2025)استدلال می‌کند که هم‌راستا کردن سازوکارهای کاهش بدهی با اهداف اقلیمی و زیست‌محیطی می‌تواند به پایداری مالی و زیست‌محیطی توأمان منجر شود. در مجموع، این رویکردها نشان می‌دهند که ادغام دستورکارهای بدهی و اقلیم می‌تواند فضای مالی کشورها را گسترش دهد و اصلاح معماری جهانی تأمین مالی اقلیم که در نشست COP30 دنبال می‌شود را تسریع کند.

ب) گسترش مأموریت بانک‌های توسعه چندجانبه (MDB)

برزیل با همکاری بانک‌های توسعه چندجانبه (MDB) همچون بانک جهانی و بانک توسعه بین‌آمریکایی (IDB)، در صف نخست کشورهایی است که خواستار افزایش سرمایه پایه این نهادها و ایجاد پنجره‌های امتیازی جدید برای تأمین مالی اقلیم شده‌اند.
این پیشنهادها با دستورکار اصلاحات گسترده‌تر تحت ریاست برزیل بر گروه بیست (G20) هم‌سو است و در نقشه راه اصلاح بانک‌های توسعه چندجانبه منعکس شده است؛ سندی که هدف آن افزایش ظرفیت وام‌دهی و ادغام بهتر اهداف اقلیمی و توسعه‌ای در چارچوب عملیات این نهادهاست (Inter-American Development Bank, 2024).

پ) بسیج سرمایه بخش خصوصی از طریق استانداردها و طبقه‌بندی‌های مالی

برزیل در حال پیشبرد «طبقه‌بندی مالی پایدار» (TSB) به‌عنوان بخشی از راهبرد ملی جذب سرمایه خصوصی در مسیر توسعه پایدار است. طرح اقدام (Action Plan) که از سوی وزارت دارایی در اواخر سال ۲۰۲۳ منتشر شد، چارچوبی استاندارد برای طبقه‌بندی سرمایه‌گذاری‌ها و فعالیت‌های اقتصادی بر اساس آثار زیست‌محیطی و اجتماعی آن‌ها ایجاد می‌کند.

هدف این نظام طبقه‌بندی عبارت است از:

• افزایش شفافیت،
• ارتقای قابلیت مقایسه، و
• کاهش خطر «سبزشویی» در بازارهای مالی.

هرچند این چارچوب از نظام طبقه‌بندی اتحادیه اروپا (EU Taxonomy) الهام گرفته است، اما رویکرد برزیل با شرایط اقتصادهای گرمسیری سازگار شده و بر اولویت‌های ملی از جمله سازگاری اقلیمی، کاربری زمین، جنگل‌داری، و حفاظت از خدمات اکوسیستمی تمرکز دارد. اجرای رسمی آن از سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۶ در چارچوب دستور کار گسترده‌تر تأمین مالی پایدار برزیل آغاز خواهد شد (Ministério da Fazenda, 2023; Climate Policy Initiative, 2024a).

۶.۳. تقویت شفافیت، پایش و بازارهای کربن

اجرای مؤثر توافق‌نامه پاریس وابسته به چارچوبی معتبر برای اندازه‌گیری، گزارش‌دهی و راستی‌آزمایی (MRV) است. در چارچوب ماده ۶ توافق‌نامه پاریس، تمرکز نشست COP30 بر اجرایی‌سازی بازارهای بین‌المللی کربن قرار دارد از جمله ایجاد یا اتصال زیرساخت‌های ثبت (Registry Infrastructure) و تقویت سازوکارهای حفاظتی برای جلوگیری از احتساب مضاعف (Clifford Chance, 2025; Oxford Institute for Energy Studies, 2025).

برزیل خود را به‌عنوان پیشگام همکاری‌های مبتنی بر بازار معرفی کرده است و با پیشنهاد ایجاد ائتلافی برای یکپارچه‌سازی جهانی بازارهای کربن به نشست COP30 وارد می‌شود؛ ابتکاری که هدف آن بهبود قابلیت تعامل‌پذیری بین نظام‌های ملی است (Carbon Pulse, 2025). در همین حال، ذی‌نفعان آمریکای لاتین خواستار گسترش ابزارهای قیمت‌گذاری کربن و پذیرش چارچوب‌های شفاف و همسان در سطح منطقه هستند (IETA, 2025b).

در سطح جهانی، نظام تجارت انتشار ملی چین (ETS) همچنان نقطه مرجع اصلی در ارزیابی‌های پیش از COP30 است، در حالی که اتحادیه اروپا و سایر بازیگران عمده بر ضرورت هماهنگی بیشتر و تقویت سازوکارهای اعتمادسازی در بازارها تأکید دارند، روندی که نشان‌دهنده همگرایی فزاینده به‌سوی تجارت شفاف و مبتنی بر قواعد است (CGTN, 2025; Chatham House, 2025).

۶.۴. مشارکت‌های منطقه‌ای و دگرگونی بخشی

الف) پیمان آمازون و احیای جنگل‌ها

کشورهای حوزه آمازون همکاری‌های خود را در چارچوب اعلامیه بلم (Belém Declaration) که توسط هشت عضو «سازمان پیمان همکاری آمازون» (ACTO) به تصویب رسید، تقویت کرده‌اند. این اعلامیه، چارچوبی سیاسی برای اقدام مشترک در زمینه جنگل‌زدایی، مشارکت جوامع بومی، و پایش و تبادل اطلاعات در سطح منطقه‌ای فراهم می‌کند (ACTO, 2023/2024; English compendium: ACTO, 2024).

برزیل نیز در سطح ملی متعهد به احیای ۱۲ میلیون هکتار پوشش گیاهی بومی تا سال ۲۰۳۰ است؛ هدفی که در طرح ملی احیای پوشش گیاهی بومی (PLANAVEG) که برای دوره ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۸ به‌روزرسانی شده و در تعهد ملی تعیین‌شده اخیر این کشور (NDC) بازتاب یافته است (MMA/PLANAVEG, 2024–2025; plan page: MMA; Brazil NDC, 2024).

با برگزاری نشست COP30 در بلم، سازمان‌های غیردولتی از کشورهای منطقه خواسته‌اند تا این چارچوب‌ها را به اقدامات کوتاه‌مدت عملی برای توقف جنگل‌زدایی تا سال ۲۰۳۰ و توسعه تامین مالی برای احیای اکوسیستم‌ها تبدیل کنند (WWF, 2025b).

ب) ائتلاف‌های گذار انرژی

چین–برزیل

همکاری چین و برزیل از طریق مجموعه‌ای از پروژه‌ها و پایلوت‌های دوجانبه در حوزه‌های هیدروژن، انرژی‌های تجدیدپذیر و جابه‌جایی برقی در حال گسترش است.
نمونه‌های اخیر شامل موارد زیر است:

• سرمایه‌گذاری تازه شرکت «شرکت سرمایه‌گذاری برق دولتی چین» (SPIC) در ظرفیت بادی و خورشیدی برزیل (Reuters, 2024a).
• یادداشت‌های تفاهم (MoU) در زمینه هیدروژن سبز بین شرکت‌های برزیلی و چینی مانند الکتروبراس–پروما (Eletrobras–Prumo) و الکتروبراس (Electrobras-GRP). (Reuters, 2024 b; Reuters, 2024c)
• پایلوت‌های اولیه جابه‌جایی با سوخت هیدروژنی، از جمله کامیون‌های سنگین GWM/FTXT، و نیز یادداشت‌های تفاهم استانی، مانند تفاهم‌نامه ایالت سئارا با شرکت Ceará–CGN Brasil Energia که شامل زنجیره ارزش هیدروژن سبز است (FTXT; Brazil Energy Insight).

اتحادیه اروپا–آمریکای لاتین و کارائیب (EU–LAC) 

به‌طور هم‌زمان، اتحادیه اروپا در حال گسترش همکاری‌های گذار انرژی با آمریکای لاتین و کارائیب از طریق ابتکار «دروازه جهانی» (Global Gateway) و دیپلماسی انرژی است؛ این همکاری‌ها بر کریدورهای هیدروژن پاک و زنجیره‌های تامین مواد خام حیاتی (Critical Raw Materials) تمرکز دارند.

در مِی ۲۰۲۵، اتحادیه اروپا با سازمان انرژی آمریکای لاتین (OLADE) یادداشت تفاهمی برای تقویت همکاری انرژی EU–LAC امضا کرد. صفحات رسمی کمیسیون اروپا در زمینه همکاری با LAC و اسناد دروازه جهانی (Global Gateway) بر زنجیره‌های ارزش هیدروژن و مواد خام حیاتی به‌عنوان اولویت‌های سرمایه‌گذاری تأکید دارند. همچنین، یادداشت تفاهم بین «Hydrogen Europe» و ابتکار «LAC Clean Hydrogen Action» زمینه همکاری میان‌منطقه‌ای در بخش هیدروژن پاک را تقویت (EU DG Energy—news; EU DG Energy—LAC cooperation; EU Global Gateway—EU-LAC Investment Agenda; EU-LAC flagship projects, Jan 2025 PDF; Hydrogen Europe MoU). 

مشارکت‌های منطقه‌ای نوظهور در زمینه حکمرانی جنگل‌ها و گذار انرژی، نقش در حال تحول آمریکای لاتین در شکل‌دهی به معماری جهانی اقلیم را نشان می‌دهد. از رهگذر اعلامیه بلم و ابتکارات مرتبط با احیای اکوسیستم‌ها، کشورهای آمازون به‌سوی الگوی مشترک حکمرانی زیست‌محیطی حرکت می‌کنند که احیای بوم‌شناختی را با پایش منطقه‌ای و مشارکت جوامع بومی پیوند می‌زند.

تعهد برزیل به احیای ۱۲ میلیون هکتار پوشش گیاهی بومی تا سال ۲۰۳۰، با پشتیبانی طرح PLANAVEG، نمونه‌ای از دیپلماسی زیست‌محیطی عمل‌گرا است — بهره‌گیری از تعهدات ملی برای تحریک همکاری منطقه‌ای در چارچوب سازمان پیمان همکاری آمازون (ACTO).

به‌طور موازی، ائتلاف‌های گذار انرژی چین–برزیل و اتحادیه اروپا–آمریکای لاتین و کارائیب (EU–LAC) نشان می‌دهند که اقتصادهای نوظهور در حال تنوع‌بخشی به الگوهای همکاری اقلیمی هستند و از چارچوب سنتی اهداکننده–دریافت‌کننده فراتر می‌روند.
پرتفوی چین–برزیل نمونه‌ای از همکاری جنوب–جنوب است که بر بومی‌سازی فناوری‌های تجدیدپذیر و هیدروژن برای کاهش وابستگی به عرضه‌کنندگان شمالی تمرکز دارد؛ در حالی که ابتکارات EU–LAC در قالب دروازه جهانی (Global Gateway) مدلی از همکاری شمال–جنوب را ارائه می‌کند که بر انتقال فناوری، زنجیره‌های تأمین مواد معدنی حیاتی، و کریدورهای هیدروژن میان‌منطقه‌ای استوار است.

در مجموع، این تحولات نشانگر بازآرایی گسترده همکاری اقلیمی است؛ همکاری‌ای که تنها بر کاهش انتشار متکی نیست، بلکه بر حکمرانی سرزمینی، حاکمیت فناورانه، و توسعه فراگیر نیز تأکید دارد.
برزیل در مرکز این گذار ایستاده است: میانجی‌ای منطقه‌ای در احیای آمازون و بازیگری جهانی در دیپلماسی انرژی پاک، که نشان می‌دهد چگونه دگرگونی‌های بخشی و تاب‌آوری اکوسیستمی می‌توانند به‌صورت هم‌زمان و مکمل در نظم اقلیمی چند قطبی پیشرفت کنند.

۶.۵. اصلاح حکمرانی و اعتماد چندجانبه

برای تقویت اعتماد و تداوم اجرای تعهدات فراتر از دو هفته مذاکرات رسمی، ریاست برزیلی نشست COP30 مجموعه‌ای از «محافل رهبری» (Leadership Circles) را ایجاد کرده است از جمله محفل وزرای دارایی، محفل ملت‌ها (Peoples’ Circle)، محفل رؤسای COP، و محفل ارزیابی اخلاقی جهانی (Global Ethical Stocktake) — در کنار سازوکارهای مشارکتی نظیر سکوی «مالوکا» (Maloca Platform).

هر یک از این محافل نقش متمایزی ایفا می‌کنند: محفل وزرای دارایی ارتباط بین سیاست مالی و اهداف اقلیمی را برقرار می‌سازد؛ محفل ملت‌ها صدای جوامع بومی، جوانان و جوامع محلی را تقویت می‌کند؛ محفل رؤسای COP به تداوم و هماهنگی بین کنفرانس‌های پیاپی کمک می کند؛ و محفل ارزیابی اخلاقی جهانی بعد اخلاقی و عدالت‌محور را به فرآیند پاسخ‌گویی می‌افزاید. سکوی مالوکا نیز به‌عنوان فضایی ترکیبی دیجیتال و حضوری برای ترویج شفافیت و مشارکت جمعی عمل می‌کند.

در مجموع، این نوآوری‌ها اصل فراگیری و حکمرانی چند سطحی را در فرآیند COP نهادینه می‌سازند و گذار به‌سوی حکمرانی اقلیمی جهانی مشارکتی‌تر را نشان می‌دهند؛ گذار‌ی که اصلاح حکمرانی را به یکی از مؤلفه‌های اصلی میراث نشست COP30 تبدیل کرده است.

به‌طور هم‌زمان، سازوکارهای مشارکت جامعه مدنی در حال نهادینه‌شدن هستند، از طریق ایجاد «شورای دائمی جامعه مدنی» متشکل از نمایندگان جوامع بومی، جوانان و بخش خصوصی، که دارای نقش مشورتی رسمی در مذاکرات و تصمیم‌گیری‌های کنفرانس خواهد بود — اقدامی که هدف اعلام‌شده برزیل برای «نزدیک‌تر کردن نشست‌های COP به زندگی مردم» را بازتاب می‌دهد (COP30.br, 2025a, 2025b, 2025c).

۶.۶. هدف کمی جمعی جدید در زمینه تامین مالی اقلیم (NCQG) و صندوق پاسخ به خسارات و زیان‌ها (FRLD)

هدف کمی جمعی جدید در زمینه تامین مالی اقلیم (NCQG) جایگزین هدف پیشین ۱۰۰ میلیارد دلار می‌شود و دارای دو مولفه مکمل است: ۱. تعیین هدف کمی مشخص با رهبری کشورهای توسعه‌یافته برای تامین حداقل ۳۰۰ میلیارد دلار در سال تا سال ۲۰۳۵ به‌منظور حمایت از اقدامات اقلیمی در کشورهای در حال توسعه؛ و ۲. دعوت فراگیر از تمامی منابع عمومی و خصوصی برای بسیج حداقل ۱.۳ تریلیون دلار در سال تا سال ۲۰۳۵ در سطح نظام مالی جهانی. متن تصمیم همچنین بر ضرورت تأمین مالی عمومی به‌صورت کمک بلاعوض و با شرایط بسیار ترجیحی به‌ویژه برای سازگاری و جبران خسارات و زیان‌ها تأکید دارد، و بر کاهش هزینه سرمایه، بهبود دسترسی، و تقویت نقش بانک‌های توسعه‌ای نیز تأکید می‌کند. همچنین، سازوکاری برای نظارت و شفافیت از طریق گزارش‌های دوساله کمیته دائمی تأمین مالی (SCF) و بازبینی پیش از سال ۲۰۳۵ در چارچوب فرایند ارزیابی جهانی (GST) برقرار می‌گردد (UNFCCC, 2025e؛ IISD/ENB, 2024؛ OECD, 2025b).

در خصوص دامنه و معماری هدف، گفت‌وگوها عمدتا پیرامون انتخاب بین یک رقم کلان واحد در مقابل «سبدی از اهداف» (برای کاهش انتشار، سازگاری و ایجاد ظرفیت) متمرکز بود. تصمیم نهایی عملا ترکیبی از یک رقم کلان (۳۰۰ میلیارد دلار آمریکا) و دعوت فراگیر برای افزایش مقیاس تأمین مالی در سطح نظام مالی جهانی (۱.۳ تریلیون دلار آمریکا) را در بر می‌گیرد؛ همچنین راهنمایی‌های کیفی درباره توازن بین منابع عمومی بلاعوض یا با شرایط ترجیحی و سرمایه خصوصی بسیج‌شده، الزامات دسترسی و ساده‌سازی فرایندها، و نقش بانک‌های توسعه‌ای چندجانبه در گسترش تأمین مالی با ریسک بالاتر ارائه می‌دهد. این تصمیم همچنین رهبری کشورهای توسعه‌یافته را تایید کرده و مشارکت داوطلبانه کشورهای در حال توسعه را به‌رسمیت می‌شناسد (UNFCCC, 2025e؛ UNFCCC, 2024a؛ OECD, 2024b؛ WRI, 2024).

صندوق پاسخ به خسارات و زیان‌ها (FRLD) که در بیست‌وهشتمین کنفرانس اعضا (COP28) ایجاد و عملیاتی شد، نهادی مستقل در چارچوب سازوکار مالی کنوانسیون و توافق‌نامه پاریس به‌شمار می‌رود. این صندوق به‌طور موقت و به‌مدت چهار سال در بانک جهانی و در قالب صندوق واسط مالی (FIF) میزبانی می‌شود، در حالی‌که هیأت مدیره ۲۶ نفره آن — متشکل از ۱۲ عضو از کشورهای توسعه‌یافته و ۱۴ عضو از کشورهای در حال توسعه — مسئول تعیین سیاست‌ها و اتخاذ تصمیمات است. در سال ۲۰۲۵، دستور کار هیات مدیره شامل نهایی‌سازی رویه‌های آغاز به‌کار عملیاتی، معیارهای احراز صلاحیت و اولویت‌بندی، شیوه‌های بسیج و تخصیص منابع، و چرخه‌های پرداخت خواهد بود تا مرحله عملیاتی اولیه بتواند پیش از یا هم‌زمان با برگزاری نشست بلم برقرار شود (UNFCCC, 2023b؛ World Bank, 2024؛ UNFCCC/FRLD Board, 2024؛ FRLD, 2025؛ Schalatek, 2025).

تحلیل پیامدها و ریسک‌های اجرا

با وجود تعریف معماری هدف کمی جمعی جدید در زمینه تامین مالی اقلیم (NCQG)، شامل حداقل ۳۰۰ میلیارد دلار در سال تا سال ۲۰۳۵ و دعوت فراگیر برای تأمین ۱.۳ تریلیون دلار در سال در سطح نظام مالی جهانی، چالش اصلی همچنان تبدیل این جهت‌گیری‌ها به جریان‌های واقعی و در دسترس تأمین مالی است. با تأکید بر تأمین مالی عمومی به‌صورت کمک بلاعوض و با شرایط ترجیحی، کاهش هزینه سرمایه و بهبود دسترسی، این تصمیم به‌طور ضمنی اذعان می‌کند که اتکای صرف به بسیج سرمایه بخش خصوصی برای سازگاری و جبران خسارات و زیان‌ها کافی نیست؛ ازاین‌رو، موفقیت مستلزم افزایش سهم منابع امتیازی و اصلاحات عملیاتی در بانک‌های توسعه‌ای چندجانبه (MBDs) به‌منظور افزایش میزان پذیرش ریسک و تسریع در در به‌ اجرا گذاشتن منابع مالی است (UNFCCC, 2025e؛ OECD, 2025b؛ IISD/ENB, 2024).

در خصوص خسارات و زیان‌ (Loss and Damage)، دوره چهارساله میزبانی موقت در بانک جهانی در قالب صندوق واسط مالی (FIF)، همراه با هیأت مدیره ۲۶ نفره، فرصتی برای آغاز سریع فعالیت صندوق فراهم می‌کند؛ با این حال، مشروعیت سیاسی و اجتماعی صندوق به نحوه تعیین معیارهای احراز صلاحیت و اولویت‌بندی، شیوه‌های بسیج و تخصیص منابع، و نظام پایش نتایج بستگی دارد. اگر هیأت مدیره در سال ۲۰۲۵ نتواند رویه‌هایی ساده، عادلانه و پاسخ‌گو به نیازهای کشورهای جزیره‌ای کوچک در حال توسعه و جوامع وابسته به جنگل‌ها تصویب کند، خطر جدی تضعیف اعتماد وجود خواهد داشت؛ در مقابل، طراحی شفاف و قابل پیش‌بینی می‌تواند پیوندهایی بین عدالت اقلیمی، حفاظت از جنگل‌های بارانی، و اعتماد جنوب جهانی ایجاد کند (UNFCCC, 2023b؛ World Bank, 2024؛ UNFCCC/FRLD Board, 2024؛ FRLD, 2025؛ Schalatek, 2025).

نقاط تمرکز برای بلم:

1. اعتبار هدف کمی: لازم است سهم منابع بلاعوض و ترجیحی در مقایسه با مبالغ بسیج‌شده به‌طور شفاف مشخص شود و مسیرهای تأمین مالی، از جمله عوارض بین‌المللی، حقوق برداشت ویژه (SDR)، و سرمایه ترکیبی بانک‌های توسعه‌ای چندجانبه، به‌روشنی تبیین گردد (UNFCCC, 2025e؛ OECD, 2024b).
2. دسترسی و هزینه سرمایه: لازم است شاخص‌های عینی برای مدت زمان دسترسی، کارمزدها، و سازوکارهای کاهش ریسک نوسانات ارزی به‌ویژه در حوزه سازگاری تدوین شود (UNFCCC, 2025e؛ OECD, 2024b).
3. پایش و بازبینی: لازم است گزارش‌های دوساله کمیته دائمی تأمین مالی (SCF) و بازبینی پیوند خورده با فرایند ارزیابی جهانی (GST) پیش از سال ۲۰۳۵ به‌طور عملیاتی اجرایی شود تا «اهداف روی کاغذ» به نظام پاسخ‌گویی قابل اندازه‌گیری تبدیل گردد (UNFCCC, 2025e).
4. حاکمیت صندوق پاسخ به خسارات و زیان‌ها (FRLD): ضروری است رویه‌های ساده و عادلانه برای احراز صلاحیت و اولویت‌بندی به تصویب برسد و برنامه‌ای برای گذار از دوره میزبانی موقت همراه با ارزیابی مستقل در پایان دوره چهارساله تعریف شود (UNFCCC/FRLD Board, 2024؛ World Bank, 2024).

۶.۷. چشم‌انداز موفقیت

کارآمدی نشست COP30 به تحقق سه شرط هم‌گرا بستگی دارد:

۱. تداوم سیاسی — پایبندی برزیل به دیپلماسی اقلیمی فراتر از خود کنفرانس؛
۲. تحقق مالی — اجرایی‌سازی برنامه تأمین مالی ۱.۳ تریلیون دلاری؛
۳. انسجام نهادی — هم‌سوسازی چارچوب‌های UNFCCC، بانک جهانی و نهادهای منطقه‌ای.

اگر این سازوکارها به‌درستی عمل کنند، نشست COP30 می‌تواند آغازگر مرحله‌ای نوین از حکمرانی چندمرکزی اقلیم (Polycentric Climate Governance) باشد؛ مرحله‌ای که در آن ائتلاف‌های منطقه‌ای و نوآوری‌های مالی، تقویت‌کننده چارچوب جهانی‌اند، نه جایگزین آن.

نتیجه گیری

 سی‌امین کنفرانس اعضا (COP30) نقطه‌عطفی تعیین‌کننده در نظام حکمرانی زیست‌محیطی جهانی به‌شمار می‌آید؛ رویدادی که هم‌زمان با پایان نخستین چرخه اجرایی توافق پاریس، آزمونی برای کارآمدی نظام چندجانبه بین‌المللی نیز هست. میزبانی این کنفرانس در بلم، برزیل، در قلب جنگل‌های آمازون، بار نمادین و اخلاقی ویژه‌ای دارد و بر جایگاه زیست‌محیطی و اخلاقی جنوب جهانی در شکل‌دهی به آینده اقلیم زمین تأکید می‌کند (WWF, 2025; CIFOR, 2025).

اهداف اعلام‌شده این اجلاس از تقویت تعهدات معین ملی (NDC) عملیاتی‌سازی سازوکارهای مالی گرفته تا ادغام تنوع زیستی و ارتقای شمولیت، نشانگر گذار از تعهدات نمادین به اجرای ملموس و نتیجه‌محور است (COP30.br,2025h). دولت برزیل، با حمایت چین و شرکای اروپایی، چارچوب COP30 را به‌منزله «کنفرانس اجرای تعهدات» معرفی کرده است که می‌تواند وعده‌های توافق پاریس را به دستاوردهای قابل اندازه‌گیری بدل سازد.

با این حال، این کنفرانس در فضایی آکنده از چالش‌های سیاسی و اقتصادی برگزار می‌شود. انتخاب مجدد دونالد جی. ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور ایالات متحده و خروج دولت او از توافق پاریس اعتماد سیاسی را تضعیف کرده و یکی از اصلی‌ترین منابع مالی این فرایند را از بین برده است (The Guardian, 2025). به‌صورت هم‌زمان، شکاف‌های پایدار در تأمین مالی اقلیم که بر اساس برآوردها به چندین تریلیون دلار در سال می‌رسد، همچنان تلاش‌های جهانی برای کاهش انتشار و سازگاری با تغییر اقلیم را تضعیف می‌کنند. جریان‌های کنونی سرمایه‌گذاری، به‌طور قابل‌توجهی پایین‌تر از سطح مورد نیاز برای دستیابی به اهداف توافق پاریس و تعهدات متعاقب در چارچوب نشست‌های COP باقی مانده‌اند.

تحلیل‌های اخیر بر ابعاد شکاف جهانی در تأمین مالی اقلیم تأکید دارند. بر اساس گزارش World Resources Institute (2024)، کشورهای بازار نوظهور و در حال توسعه – به‌استثنای چین – تا سال ۲۰۳۰ سالانه حدود ۲.۴ تریلیون دلار تأمین مالی خارجی برای تحقق اهداف کاهش انتشار، سازگاری و حفظ طبیعت نیاز خواهند داشت.

به گزارش Climate Policy Initiative (2024)، نیازهای جهانی تأمین مالی اقلیم باید دست‌کم به ۷.۵ تریلیون دلار در سال تا ۲۰۳۰ برسد تا مسیر توافق پاریس حفظ شود؛ این در حالی است که جریان‌های واقعی سرمایه در سال ۲۰۲۲ تنها حدود ۱.۴۶ تریلیون دلار بوده است.

همچنین، بر اساس گزارش UNFCCC (2024a)، نیازهای برآورده شده در مشارکت‌های معین ملی (NDCs) کشورهای در حال توسعه، در مجموع بین ۵.۱ تا ۶.۸ تریلیون دلار تا سال ۲۰۳۰ برآورد شده است (معادل تقریبی ۴۵۵ تا ۵۸۴ میلیارد دلار در سال). هدف کمی جمعی جدید در زمینه تامین مالی اقلیم (NCQG) پیش‌بینی می‌کند کشورهای توسعه‌یافته با تأمین حداقل ۳۰۰ میلیارد دلار در سال، تا سال ۲۰۳۵ پیشگام باشند و از تمامی بازیگران خواسته شده تا میزان تأمین مالی اقلیم برای کشورهای در حال توسعه را تا حداقل ۱.۳ تریلیون دلار در سال، تا سال ۲۰۳۵ افزایش دهند. نقشه‌ راه «باکو تا بلم برای دستیابی به ۱.۳ تریلیون دلار» که تحت ریاست کنفرانس‌های COP29 (آذربایجان) و COP30 (برزیل) تدوین شده، با هدف تحقق و عملیاتی‌سازی این چشم‌انداز تنظیم شده است.

مجموع این ارقام نشان می‌دهد شکاف بین تعهدات و اجرا در حال گسترش است و این خطر را برجسته می‌کند که اهداف مالی COP30 در صورت فقدان اصلاحات اساسی و بسیج منابع، در حد آرمان باقی بمانند.

با وجود این موانع، کنفرانس بلم نشانه‌ای از بازسیاسی‌شدن دستور کار اقلیمی است؛ لحظه‌ای که کشورهای درحال‌توسعه با تکیه بر عاملیت خود، برقراری پیوند میان اهداف اقلیمی با عدالت اجتماعی، اصلاح ساختار بدهی و تقویت حاکمیت ملی برقرار کرده‌اند (CEBRI, 2025; MEE.gov.cn, 2025). ظهور همکاری‌های جنوب–جنوب از طریق ابتکارهایی مانند پیمان احیای آمازون و مشارکت چین–برزیل در انرژی سبز بیانگر مرحله‌ای نو از ژئوپولیتیک اقلیم است که در آن، رهبری جهانی به‌صورت فزاینده‌ای غیرمتمرکز می‌شود.

اگر COP30 بتواند تعهدات مالی را بسیج کند، قواعد بازار کربن را استاندارد سازد و حکمرانی فراگیر را نهادینه نماید، می‌تواند اعتبار کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل متحد (UNFCCC) را به‌عنوان بستر هماهنگی مرکزی در دوره پس از ۲۰۳۰ احیا کند. در مقابل، ناکامی در تحقق پیشرفت‌های قابل اندازه‌گیری خطر تعمیق واگرایی جهانی و تسریع فرسایش اعتماد به چندجانبه‌گرایی را در پی خواهد داشت.

در نهایت، COP30 پارادوکس سیاست اقلیمی معاصر را به‌روشنی بازنمایی می‌کند: چالشی جهانی که مستلزم همکاری است در عصری مملو از واگرایی. نتایج این کنفرانس تعیین خواهد کرد آیا توافق پاریس به‌عنوان چارچوبی پویا برای مدیریت اقلیم زمین تداوم خواهد یافت یا به نمادی از وعده‌های برآورده‌نشده بدل خواهد شد.

منابع

Aidam, K. (2024, May 22). COP28 and the global stocktake: A weak attempt to address climate change. Frontiers in Sustainability, 5. https://doi.org/10.3389/frsus.2024.1388266

Amazon Cooperation Treaty Organization (ACTO). (2023, August 9). Declaration of Belém (Leaders’ declaration, Belém do Pará). https://otca.org/en/wp-content/uploads/2023/10/Declaration-of-Belem.pdf

Al Jazeera. (2025, August 12). China, Brazil can be models of self-reliance for Global South, Xi says. https://www.aljazeera.com/economy/2025/8/12/china-brazil-can-be-models-of-self-reliance-for-global-south-xi-says

Amazon Cooperation Treaty Organization (ACTO). (2024, June 21). Declaration of Belém (English compendium). https://otca.org/en/wp-content/uploads/2024/06/EN_web-Belem_Declaration_XVI_MRE.pdf

Associated Press. (2025, October 30). Brazil’s Amazon deforestation falls 11% even as fires surge to record levels. https://apnews.com/article/deforestation-brazil-drop-amazon-data-government-fire-drought-e6f6133a3a7c1c0fcd44c9875ced0357

Brazil Energy Insight. (2024, November 24). State of Ceará and Chinese company CGN Brasil Energia sign memorandum of understanding for renewable energy development. https://brazilenergyinsight.com/2024/11/24/state-of-ceara-and-chinese-company-cgn-brasil-energia-sign-memorandum-of-understanding-for-renewable-energy-development/

Carbon Brief. (2024, November 24). COP29: Key outcomes agreed at the UN climate talks in Baku. https://www.carbonbrief.org/cop29-key-outcomes-agreed-at-the-un-climate-talks-in-baku/
Carbon Pulse. (2025, October 8). Brazil to pitch global carbon market integration at COP30. https://carbon-pulse.com/442929/

CENEF-XXI (2022). Digest of the Workshop “Russia’s Long-Term Low-Carbon Development Strategy.” https://cenef-xxi.ru/articles/digest-of-the-workshop-%22russia%27s-long-term-low-carbon-development-strategy%22

Center for International Forestry Research (CIFOR). (2025). 10 key themes Brazil is placing at the core of the COP30 agenda. https://forestsnews.cifor.org/93254/brazil-cop30-agenda-key-themes

Centro Brasileiro de Relações Internacionais (CEBRI). (2025). COP30: Como o Brasil pode abrir caminho para a próxima década de ação climática. https://cebri.org/revista/br/artigo/229/cop30-como-o-brasil-pode-abrir-caminho-para-a-proxima-decada-de-acao-climatica

Centro Brasileiro de Relações Internacionais. (CEBRI) (2024). COP30: Como o Brasil pode abrir caminho para a próxima década de ação climática. Revista CEBRI.
https://cebri.org/revista/br/artigo/229/cop30-como-o-brasil-pode-abrir-caminho-para-a-proxima-decada-de-acao-climatica

CGTN. (2025, November 2). China reaffirms climate commitment ahead of COP30 in Brazil. CGTN. https://news.cgtn.com/news/2025-11-02/China-reaffirms-climate-commitment-ahead-of-COP30-in-Brazil-1HY7g4nfZOU/p.html

Chatham House. (2025, October 10). What can COP30 achieve following US withdrawal and under-whelming climate plans? https://www.chathamhouse.org/2025/10/what-can-cop30-achieve-following-us-withdrawal-and-underwhelming-climate-plans

China Council for International Cooperation on Environment and Development. (2024). Green Opening-Up and South-South Cooperation: Special Policy Study (SPS 9). https://cciced.eco/wp-content/uploads/2024/09/SPS-Report-South-South.pdf

China Daily. (2023, April 15). Joint statement between the People’s Republic of China and the Federative Republic of Brazil on strengthening the comprehensive strategic partnership. https://global.chinadaily.com.cn/a/202304/16/WS643b6b37a310b6054facdd92.html

China Daily. (2025, November 8). China signs 55 MoUs on South-South cooperation to address climate change. https://global.chinadaily.com.cn/a/202511/08/WS690eb197a310fc20369a3eb1.html

China Global Television Network (CGTN). (2025, November 2). China reaffirms climate commitment ahead of COP30 in Brazil. https://news.cgtn.com/news/2025-11-02/China-reaffirms-climate-commitment-ahead-of-COP30-in-Brazil-1HY7g4nfZOU/p.html

Clifford Chance. (2025, October). How is the new Article 6 carbon-market mechanism developing in the run-up to COP30? https://www.cliffordchance.com/content/dam/cliffordchance/Thought_Leadership/cop/cc-thought-leadership-cop30-report.pdf

Climate Change News. (2025a, September 12). How COP30 could deliver an ambitious outcome on global finance flows. https://www.climatechangenews.com/2025/09/12/how-cop30-could-deliver-an-ambitious-outcome-on-global-finance-flows/

Climate Change News. (2025b, August 23). Amazon nations pledge support for Brazil’s COP30 rainforest fund. Retrieved from https://www.climatechangenews.com/2025/08/23/amazon-nations-pledge-support-for-brazils-cop30-rainforest-fund

ClimateWorks Foundation. (2024, March 13). What’s next for the Global Stocktake? https://www.climateworks.org/blog/whats-next-for-the-global-stocktake/

Climate Policy Initiative (CPI). (2024a, May). Brazilian Sustainable Taxonomy: Land Use Activities. Climate Policy Initiative. Retrieved from https://www.climatepolicyinitiative.org/wp-content/uploads/2024/05/Brazilian-Sustainable-Taxonomy.pdf

Climate Policy Initiative (CPI). (2024b). Top-Down Climate Finance Needs. Retrieved from https://www.climatepolicyinitiative.org/publication/top-down-climate-finance-needs

Climate Policy Initiative (CPI). (2025, February). Debt-for-Climate Swaps: A primer for FiCS members (J. Sharma). Climate Policy Initiative. https://www.climatepolicyinitiative.org/publication/debt-for-climate-swaps-a-primer-for-fics-members/

Congress of the United States of America. (2025). U.S. withdrawal from the Paris Agreement: Process and potential effects. https://www.congress.gov/crs-product/R48504

Congressional Research Service. (2025). U.S. international climate finance: FY2025. Report IF12652. https://sgp.fas.org/crs/row/IF12652.pdf

COP30.br. (2025a). Structure of COP30: Understanding the conference and Brazil’s innovations. https://cop30.br/en/news-about-cop30/structure-of-cop30-understanding-the-conference-and-brazils-innovations

COP30.br. (2025b). COP30 presidency launches support circles on key issues for the conference. https://cop30.br/en/news-about-cop30/cop30-presidency-launches-support-circles-on-key-issues-for-the-conference

COP30.br. (2025c). COP30 circles. https://cop30.br/en/brazilian-presidency/cop-30-circles

COP30.br. (2025d). COP30 presidency launches Maloca, opening a new era of global climate participation. https://cop30.br/en/news-about-cop30/cop30-presidency-launches-maloca-opening-a-new-era-of-global-climate-participation

COP30.br. (2025e). Eighth letter from the presidency. https://cop30.br/en/brazilian-presidency/letters-from-the-presidency/eighth-letter-from-the-presidency

COP30.br. (2025f). COP30 Brasil Bulletin #30 – COP30 presidency highlights “Mutirão” (collective effort) to implement climate agreements in NYC. https://cop30.br/en/news-about-cop30/cop30-brasil-radio-bulletin/cop30-presidency-highlights-mutirao-collective-effort-to-implement-climate-agreements-in-nyc

COP30.br. (2025g). Third letter from the presidency. https://cop30.br/en/brazilian-presidency/letters-from-the-presidency/third-letter-from-the-presidency/

COP30.br. (2025h). Seventh letter from the presidency. https://cop30.br/en/brazilian-presidency/letters-from-the-presidency/seventh-letter-from-the-presidency

COP30.br. (2025i). COP30 president stresses importance of multilateralism and urgency of action to tackle climate change. https://cop30.br/en/news-about-cop30-amazonia/cop30-president-stresses-importance-of-multilateralism-and-urgency-of-action-to-tackle-climate-change

COP30.br. (2025j). Action Agenda. https://cop30.br/en/action-agenda

COP30.br. (2025k). Preparatory Negotiations for COP30 Begin with a Focus on Implementing Climate Agreements and Strengthening Multilateralism. https://cop30.br/en/news-about-cop30/preparatory-negotiations-for-cop30-begin-with-a-focus-on-implementing-climate-agreements-and-strengthening-multilateralism

COP30.br. (2025l). Brazil proposes global integration of carbon markets at COP30. https://cop30.br/en/news-about-cop30/brazil-proposes-global-integration-of-carbon-markets-at-cop30

COP30.br. (2025m). Understanding what sustainable taxonomy is and why it is one of Brazil’s main agenda items at COP30. https://cop30.br/en/news-about-cop30/understanding-what-sustainable-taxonomy-is-and-why-it-is-one-of-brazils-main-agenda-items-at-cop30

Csillik, O., Keller, M., Longo, M., & Saatchi, S. (2024). A large net carbon loss attributed to anthropogenic and natural disturbances in the Amazon Arc of Deforestation. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 121(32), e2310157121. https://doi.org/10.1073/pnas.2310157121

European Commission, Directorate-General for Energy. (2025, May 27). EU and Latin American Energy Organisation strengthen energy-transition cooperation. https://energy.ec.europa.eu/news/eu-and-latin-american-energy-organisation-strengthen-energy-transition-cooperation-2025-05-27_en

European Commission, Directorate-General for Energy. (n.d.). Latin America and the Caribbean: Energy cooperation. https://energy.ec.europa.eu/topics/international-cooperation/key-partner-countries-and-regions/latin-america-and-caribbean_en

European Commission, Directorate-General for International Partnerships. (n.d.). EU–LAC Global Gateway Investment Agenda. https://international-partnerships.ec.europa.eu/policies/global-gateway/eu-lac-global-gateway-investment-agenda_en

European Commission, Directorate-General for International Partnerships. (2025, January). EU–LAC Global Gateway flagship projects 2023–2024 [PDF]. https://international-partnerships.ec.europa.eu/document/download/026adfa5-40fb-405a-bd43-6ee6dbbd80f1_en?filename=infographics-global-gateway-flagship-projects-2023-2024-eu-lac_en.pdf

E&E News. (2025, October 22). 100 countries stall on climate targets ahead of COP30. https://www.eenews.net/articles/100-countries-stall-on-climate-targets-ahead-of-cop30/

Economic Times. (2025, October 30). Brazil offers free cruise cabins as poorer nations struggle for rooms at COP30. https://m.economictimes.com/news/international/global-trends/brazil-offers-free-cruise-cabins-as-poorer-nations-struggle-for-rooms-at-cop30/amp_articleshow/125013888.cms

European Parliament. (2025, October 23). COP30: MEPs set out their demands ahead of this year’s global climate talks [Press release]. https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20251016IPR30964/cop30-meps-set-out-their-demands-ahead-of-this-year-s-global-climate-talks

Federative Republic of Brazil. (2024, November 13). Brazil second nationally determined contribution (NDC). UNFCCC. https://unfccc.int/sites/default/files/2024-11/Brazil_Second%20Nationally%20Determined%20Contribution%20%28NDC%29_November2024.pdf

Global Center on Adaptation (GCA). (2024). State and Trends in Climate Adaptation Finance 2024. Rotterdam: GCA. https://gca.org/wp-content/uploads/2024/04/State-and-Trends-in-Climate-Adaptation-Finance-2024.pdf

Government of Brazil. (2025). COP30 no Brasil — Qual a importância … https://www.gov.br/planalto/pt-br/agenda-internacional/missoes-internacionais/cop28/cop-30-no-brasil

Guerra, S. C. S., Oliveira e Silva, L. S. S., & Scrivano, M. C. (2024). Lacunas na governança global climática: o Brasil e a (falta) de representação do Sul Global. ResearchGate.
https://www.researchgate.net/publication/385744395_LACUNAS_NA_GOVERNANCA_GLOBAL_CLIMATICA_O_BRASIL_E_A_FALTA_DE_REPRESENTACAO_DO_SUL_GLOBAL

GWM Hydrogen-FTXT. (2024, November 11). FTXT signs MoU with partners in Brazil to demonstrate hydrogen heavy-duty trucks. https://en.ftxt-e.com/about/companynews-detail-673.htm

Hydrogen Europe. (2025, May 22). Hydrogen Europe and LAC Clean Hydrogen Action sign MoU to strengthen hydrogen cooperation between Europe and Latin America. https://hydrogeneurope.eu/hydrogen-europe-and-lac-clean-hydrogen-action-sign-mou-to-strengthen-hydrogen-cooperation-between-europe-and-latin-america/

IISD/ENB. (2024, November 26). Summary of the 2024 Baku Climate Change Conference. https://enb.iisd.org/baku-un-climate-change-conference-cop29-summary

Inter-American Development Bank. (2024, November 19). Multilateral development banks welcome G20 roadmap for MDB reform [Press release]. Inter-American Development Bank. https://www.iadb.org/en/news/multilateral-development-banks-welcome-g20-roadmap-mdb-reform

International Emissions Trading Association (IETA). (2025a). COP30 Policy Paper – Advancing Carbon Markets Implementation at COP30. https://www.ieta.org/uploads/wp-content/2025/09/COP30-Policy-Paper-Oct2025.pdf

International Emissions Trading Association (IETA). (2025b, August). Strengthen carbon markets in Latin America and the Caribbean: LAC Working Group position paper. https://www.ieta.org/uploads/wp-content/2025/08/LAC-Position-Paper-final-compressed.pdf

International Energy Agency. (2023). CO₂ Emissions in 2023: The changing landscape of global emissions. IEA. https://www.iea.org/reports/co2-emissions-in-2023/the-changing-landscape-of-global-emissions

International Institute for Environment and Development (IIED). (2025, February). Aligning debt relief for climate and nature with the Principles of Effective Development Cooperation. IIED. https://www.iied.org/sites/default/files/pdfs/2025-02/22608iied.pdf

Ministério da Fazenda. (2023). Sustainable Taxonomy of Brazil – Action Plan. Government of Brazil. Retrieved from https://www.gov.br/fazenda/pt-br/orgaos/spe/taxonomia-sustentavel-brasileira/arquivos-taxonomia/sustainable-taxonomy-of-brazil-december-v2.pdf

Ministério do Meio Ambiente e Mudança do Clima (MMA). (2024, December 2). Plano Nacional de Recuperação da Vegetação Nativa (PLANAVEG) 2025–2028 [Policy plan]. https://www.gov.br/mma/pt-br/composicao/sbio/dflo/plano-nacional-de-recuperacao-da-vegetacao-nativa-planaveg/planaveg_2025-2028_2dez2024.pdf Serviços e Informações do Brasil

Ministério do Meio Ambiente e Mudança do Clima (MMA). (2024). PLANAVEG 2025–2028: Executive summary (English). https://www.gov.br/mma/pt-br/composicao/sbio/dflo/plano-nacional-de-recuperacao-da-vegetacao-nativa-planaveg/planaveg_sumario-executivo_ing-1.pdf

Ministério do Meio Ambiente e Mudança do Clima (MMA). (n.d.). PLANAVEG portal page. https://www.gov.br/mma/pt-br/composicao/sbio/dflo/plano-nacional-de-recuperacao-da-vegetacao-nativa-planaveg

Ministry of Ecology and Environment [MEE]. (2025, October 16). China attends COP30 ministerial preparatory meeting in Brazil. Ministry of Ecology and Environment of the People’s Republic of China. https://www.mee.gov.cn/ywdt/hjywnews/202510/t20251016_1129831.shtml

Ministry of Ecology and Environment of China (MEE.gov.cn). (2025, October 16). 中国代表团出席联合国气候变化贝伦大会部长级预备会议 [Chinese Delegation Attends UN Climate Change Belém Ministerial Preparatory Meeting]. https://www.mee.gov.cn/ywdt/hjywnews/202510/t20251016_1129831.shtml

Modern Diplomacy. (2025, October 25). China and the upcoming 30th United Nations Climate Change Conference. https://moderndiplomacy.eu/2025/10/25/china-and-the-upcoming-30th-united-nations-climate-change-conference/

National Energy Administration. (2025b, February 21). [2024年可再生能源并网运行情况] [Renewable power grid-connection in 2024]. National Energy Administration of China. https://www.nea.gov.cn/20250221/e10f363cabe3458aaf78ba4558970054/c.html nea.gov.cn

National Oceanic and Atmospheric Administration & U.S. Environmental Protection Agency (NOAA & EPA). (2021). Does it matter how much the United States reduces its carbon dioxide emissions? Climate.gov. https://www.climate.gov/news-features/climate-qa/does-it-matter-how-much-united-states-reduces-its-carbon-dioxide-emissions

National Oceanic and Atmospheric Administration & U.S. Environmental Protection Agency (NOAA & EPA). (2021). Does it matter how much the United States reduces its carbon dioxide emissions? Climate.gov. https://www.climate.gov/news-features/climate-qa/does-it-matter-how-much-united-states-reduces-its-carbon-dioxide-emissions

Ndambwa, B. J., & Moonga, G. (2024). Decentralising climate governance in the Global South: Lessons from Itezhi-Tezhi and the Kafue Wetlands, Zambia. Journal of Contemporary Governance and Public Policy.
https://journal.ppishk.org/index.php/jcgpp/article/view/190

Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). (2024a, May 29). Developed countries materially surpassed their USD 100 billion climate-finance commitment in 2022. Retrieved from https://www.oecd.org/en/about/news/press-releases/2024/05/developed-countries-materially-surpassed-their-usd-100-billion-climate-finance-commitment-in-2022-oecd.html

Organisation for Economic Co-operation and Development. (OECD). (2024b). The new collective quantified goal on climate finance. https://www.oecd.org/content/dam/oecd/en/publications/reports/2024/05/the-new-collective-quantified-goal-on-climate-finance_b2ac72e8/7b28309b-en.pdf

Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). (2025a, July). Scaling finance and investment for climate adaptation. OECD. https://www.oecd.org/content/dam/oecd/en/publications/reports/2025/07/scaling-finance-and-investment-for-climate-adaptation_be6892fb/eeec8b52-en.pdf

Organisation for Economic Co-operation and Development. (OECD). (2025b). Unpacking the USD 300 billion goal and the USD 1.3 trillion scale-up call in the NCQG. https://www.oecd.org/content/dam/oecd/en/publications/reports/2025/10/unpacking-the-usd-300-billion-goal-and-the-usd-1-3-trillion-scale-up-call-in-the-ncqg_a93c39ea/bb53df0c-en.pdf

Oxford Institute for Energy Studies. (2025, October). From principles to practice: Operationalization of a global carbon market under Article 6 (Insight 170). https://www.oxfordenergy.org/wpcms/wp-content/uploads/2025/10/Insight-170-From-Principles-to-Practice-Operationalization-of-a-Global-Carbon-Market-under-Article-6.pdf

Radio France Internationale (RFI) Chinese Service. (2025, October 15). COP30 气候峰会准备会议与巴西的气候悖论 [COP30 Preparatory Meeting and Brazil’s Climate Paradox]. https://www.rfi.fr/cn/%E4%B8%93%E6%A0%8F%E6%A3%80%E7%B4%A2/%E7%8E%AF%E4%BF%9D%E5%A4%A9%E5%9C%B0/20251015-cop30%E6%B0%94%E5%80%99%E5%B3%B0%E4%BC%9A%E5%87%86%E5%A4%87%E4%BC%9A%E8%AE%AE%E4%B8%8E%E5%B7%B4%E8%A5%BF%E7%9A%84%E6%B0%94%E5%80%99%E6%82%96%E8%AE%BA

ReforestAction. (2025, September 29). COP30: Nature-based solutions as a key driver for action? Retrieved from https://www.reforestaction.com/en/magazine/cop-30-nature-based-solutions

Ren, Y. J. (2022). Centralization or decentralization? The future of global climate governance. In Proceedings of the 2021 Sustainable Development and Management Conference (SDMC-21) (pp. 88–94). Atlantis Press.
https://www.atlantis-press.com/proceedings/sdmc-21/125968673

Reuters. (2024a, June 5). China’s SPIC invests $147 million in Brazil wind farms, launches solar parks. https://www.reuters.com/business/energy/chinas-spic-invests-147-million-brazil-wind-farms-launches-solar-parks-2024-06-05/

Reuters. (2024b, June 5). Eletrobras signs agreement with Prumo to produce green hydrogen at Brazilian port. https://www.reuters.com/business/energy/eletrobras-signs-agreement-with-prumo-produce-green-hydrogen-brazilian-port-2024-06-05/

Reuters. (2024c, May 14). Brazil’s Eletrobras partners with GEP on green hydrogen. https://www.reuters.com/business/energy/brazils-eletrobras-partners-with-gep-green-hydrogen-2024-05-14/

Reuters. (2025a, November 3). Brazil kicks off COP30 climate events in year of distractions. https://www.reuters.com/sustainability/cop/brazil-kicks-off-cop30-climate-events-year-distractions-2025-11-03/

Reuters. (2025b, October 15). Brazil showcases finance ministers’ plan for $1.3 trillion in yearly finance. https://www.reuters.com/sustainability/cop/brazil-readies-cop30-climate-talks-finance-ministers-offer-plan-13-trillion-2025-10-15/

Reuters. (2025c, October 30). Deforestation in Brazil’s Amazon hits 11-year low ahead of COP30. https://www.reuters.com/sustainability/cop/brazils-amazon-deforestation-falls-11-12-months-through-july-2025-10-30/

Rosan, T. M., Sitch, S., O’Sullivan, M., et al. (2024). Synthesis of the land carbon fluxes of the Amazon region between 2010 and 2020. Communications Earth & Environment, 5, 46. https://doi.org/10.1038/s43247-024-01205-0

Schalatek, L. (2025, March 27). What to expect for the Fund for Responding to Loss and Damage in 2025. Heinrich-Böll-Stiftung. https://us.boell.org/en/2025/03/27/what-expect-frld-2025

Stockholm Environment Institute (SEI). (2021). Five Ways Climate Adaptation Finance Falls Short in Africa. Stockholm: SEI. https://www.sei.org/wp-content/uploads/2021/10/five-shortfalls-climate-adaptation-finance-seifactsheet.pdf

The Fund for responding to Loss and Damage. (FRLD). (2025). The Board. https://www.frld.org/board

The Guardian. (2025a, January 20). Trump signs order to withdraw US from Paris climate agreement for second time. The Guardian. https://www.theguardian.com/us-news/2025/jan/20/trump-executive-order-paris-climate-agreement

The Guardian. (2025b, March 7). US exits fund that compensates poorer countries for global heating. The Guardian. https://www.theguardian.com/us-news/2025/mar/07/us-exits-fund-that-compensates-poorer-countries-for-global-heating

The Guardian. (2025c, March 10). Trump’s USAid cuts will have huge impact on global climate finance, data shows. The Guardian. https://www.theguardian.com/environment/2025/mar/10/trumps-usaid-cuts-will-have-huge-impact-on-global-climate-finance-data-shows

The Guardian. (2025d, August 10). The Guardian view on climate finance: crumbling under a second Trump presidency. The Guardian. https://www.theguardian.com/commentisfree/2025/aug/10/the-guardian-view-on-climate-finance-crumbling-under-a-second-trump-presidency

The State Council of the People’s Republic of China. (2021, October 24). [中共中央 国务院关于完整准确全面贯彻新发展理念做好碳达峰碳中和工作的意见] [Working guidance for carbon peaking and carbon neutrality in full and faithful implementation of the new development philosophy]. Gov.cn. https://www.gov.cn/zhengce/2021-10/24/content_5644613.htm

UN Department of Economic and Social Affairs (UN DESA). (2024, August). Synergy solutions for climate and SDG action: Bridging the ambition gap for the future we want. https://digitallibrary.un.org/record/4083244?v=pdf

UN Department of Economic and Social Affairs (UN DESA). (n.d.). Harnessing climate and SDGs synergies. https://sdgs.un.org/climate-sdgs-synergies (Retrieved November 3, 2025)

United Nations Environment Programme (UNEP). (2024). Emissions Gap Report 2024. https://www.unep.org/resources/emissions-gap-report-2024

United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC). Long-Term Low Emission Development Strategy: Russian Federation, 2022. https://unfccc.int/documents/613780

United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC). (2023a). Report on the Doubling of Adaptation Finance. Bonn: UNFCCC Secretariat. https://unfccc.int/sites/default/files/resource/231116%20BLS23393%20UCC%20Adaptation%20Finance%20Summary.pdf

UNFCCC. (2023b). Decision 1/CP.28: Operationalization of the funding arrangements for responding to loss and damage (and related annexes). https://unfccc.int/sites/default/files/resource/1_CP.28.pdf

United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC). (2024a). NCQG Technical Report 3: Needs, Priorities and Costs. Retrieved from https://unfccc.int/sites/default/files/resource/NCQG_3.pdf

United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC). (2024b). Doubling adaptation finance: Efforts to respond to the call of the Glasgow Climate Pact. https://unfccc.int/documents/641843

United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC). (2025a). Momentum gathers towards COP30 as close to 100 countries signal new climate targets. https://unfccc.int/news/momentum-gathers-towards-cop30-as-close-to-100-countries-signal-new-climate-targets

United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC). (2025b). SB Chairs’ joint note ahead of SB 63. https://unfccc.int/sites/default/files/resource/SB63_JointNote.pdf

United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC). (2025c, March 25). Setting the scene for COP30 – From promise to practice [Speech by Simon Stiell]. https://unfccc.int/news/setting-the-scene-for-cop30-from-promise-to-practice

United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC). (2025d, March 10). Vision for COP30. United Nations Framework Convention on Climate Change. https://unfccc.int/sites/default/files/resource/10.03.25_final_vision_cop_30.pdf

United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC). (2025e, March 27). Decision 1/CMA.6: New collective quantified goal on climate finance. https://unfccc.int/sites/default/files/resource/cma2024_17a01_adv.pdf

United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC). (2025f, November). REPORT ON THE BAKU TO BELÉM ROADMAP TO 1.3T. https://unfccc.int/sites/default/files/resource/Relatorio_Roadmap_COP29_COP30_EN_final.pdf

United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC). (n.d.). Global Stocktake. https://unfccc.int/topics/global-stocktake (Retrieved November 3, 2025)

United Nations Framework Convention on Climate Change and The Fund for responding to Loss and Damage (UNFCCC/FRLD Board). (2024, December 2). Report of the third meeting of the Board of the Fund for responding to Loss and Damage. https://unfccc.int/sites/default/files/resource/B3_Board_meeting%20report.pdf

Viola, E. (2013). Brasil na governança global do clima, 2005–2012: A luta por poder e compromisso. Revista de Ciências Sociais e Humanas, 45(2), 37–59.
https://www.scielo.br/j/cint/a/zHnDvDdHKw4s5gqWnD4947J/?lang=pt

World Bank. (2024, November 12). Fund for Responding to Loss and Damage (FRLD): Factsheet. https://www.worldbank.org/en/news/factsheet/2024/11/12/fund-for-responding-to-loss-and-damage

World Resources Institute (WRI). (2024). The New Collective Quantified Goal on Climate Finance: Key Elements. Retrieved from https://www.wri.org/insights/ncqg-key-elements

World Wildlife Fund (WWF). (n.d.). About the Amazon. World Wide Fund for Nature (WWF). Retrieved November 2025, from https://wwf.panda.org/discover/knowledge_hub/where_we_work/amazon/about_the_amazon

World Wildlife Fund (WWF). (2025a). What’s at stake at the climate summit in Brazil. https://wwf.panda.org/wwf_news/?15010466%2FCOP30-Whats-at-stake-at-the-climate-summit-in-Brazil

World Wide Fund for Nature (WWF). (2025b, October 30). WWF: COP30 decisions will shape the planet for years to come [Press release]. https://wwf.panda.org/wwf_news/press_releases/?15048941/WWF-COP30-decisions-will-shape-the-planet-for-years-to-come

Zhou, Y., et al. (2025). Analysis of the process and outcomes of the first Global Stocktake. Environmental Research: Climate. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2325426225000233