مجتبی روستایی
پژوهشگر روابط بین الملل و مدرس دانشگاه
مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
کویت، کشوری در غرب آسیا است که با عراق، عربستان سعودی دارای مرز خاکی و با ایران از راه خلیج فارس دارای مرز آبی است. پایتخت این کشور شهر کویت می باشد. جمعیت این کشور در سال 2019 میلادی، بیش از 4 میلیون و دویست هزار نفر بود که یک سوم این جمعیت را خارجیان مقیم این کشور تشکیل می دهند. اسلام دین اکثریت شهروندان کویتی است و بیش از 95 درصد شهروندان مسلمان این کشور سنی و بقیه شیعه هستند. در میان کشورهای عرب حوزه خلیج فارس مردم کویت از آگاهی و رشد سیاسی و سطح علمی خوبی نسبت به سایر کشورها برخوردارند.
ساختار سیاسی کویت بیش از سایر کشورهای عرب حوزه خلیج فارس به دموکراسی غربی نزدیک تر است. به واسطه همسایگی کویت از طریق مرز آبی با ایران و نیز اهمیت بالای سیاسی و اقتصادی این کشور در تحولات منطقه، این یادداشت در نظر دارد تا مهمترین تحولات یک سال اخیر کشور کویت را مورد بررسی قرار دهد.
وضعیت سیاسی
کویت در یک سال اخیر در زمینه سیاسی، تحولات مهمی را پشت سر گذاشت. در 29 سپتامبر (7 مهر) شیخ صباح الاحمد جابر الصباح، امیر کویت پس از چهارده سال حکومت بر کشورش، در سن 91 سالگی درگذشت. فوت وی ضربه بزرگی برای کویت بود زیرا او نقشی اساسی در ایجاد و شکل گیری سیاست خارجی کویت داشت. از وی به عنوان «شیخ دیپلمات های عرب و جهان» و «رئیس دیپلماسی عرب و کویت» یاد می شد. در دوران حکومت وی، سیاست های اصلاحی متعددی به اجرا گذاشته شد، دموکراسی در کشور کویت بیش از پیش تقویت شد، آزادی های متعددی به خصوص در زمینه رسانه ای در این کشور کوچک عربی برقرار شد.
بلافاصله پس از اعلام رسمی درگذشت صباح الاحمد جابر الصباح، شیخ نواف الاحمد برادر ناتنی و 84 ساله شیخ صباح که از سال 2006 ولیعهد کویت بود به عنوان ششمین امیر کویت معرفی شد. علاوه بر تغییر امیر کویت، این کشور دولت و مجلس جدیدی را نیز در این سال تجربه کرد. در 5 دسامبر (14 آذر) انتخابات پارلمان کویت (مجلس امت) برگزار شد. اما با وجود گسترش همه گیری بیماری کووید 19 این انتخابات با حضور گسترده شهروندان کویتی و مشارکت بیش از 70 درصد از مردم این کشور برگزار شد. انتخاباتی که باعث تغییر 60 درصد از مجلس وقت این کشور شد و نیروهای جدیدی را وارد پارلمان این کشور کوچک عربی نمود. در این مجلس تنها 5 شیعه توانستند به عنوان نماینده وارد پارلمان شوند و برای نخستین بار هیچ زنی در میان انتخاب شدگان وجود نداشت.
همچنین 80 روز بعد از مرگ امیر کویت در 20 دسامبر (29 آذر) فرزند وی شیخ ناصر صباح آل احمد وزیر دفاع سابق کویت بر اثر بیماری درگذشت. مرگ شیخ ناصر نیز ضربه مهلک دیگری برای کشور کویت بود زیرا این فرد نقش مهمی در ساختار حاکمیتی این کشور ایفا می کرد و یکی از اصلی ترین حامیان مبارزه با فساد در این کشور بود.
با وجود تغییرات گسترده در سیاست خارجی برخی از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در سال گذشته نسبت به مسئله فلسطین و برقراری رابطه با اسراییل، کویت به صورت رسمی اعلام نمود که وارد چرخه عادی سازی روابط با اسرائیل نخواهد شد و همچنان بر موضع سابق خود ایستاده است. کویت اعلام کرد که این کشور بر رویکرد سیاسی چند دهه گذشته در حمایت از آرمان فلسطین پافشاری می کند چرا که معتقد است فلسطین موضوع اصلی کشورهای اسلامی و عربی است لذا کویت تنها با راه حلی موافقت خواهد کرد که مورد تایید فلسطینی ها باشد. همچنین کویت اعلام کرد برخلاف کشورهای عربستان سعودی و بحرین به هواپیماهای اسراییلی عازم امارات اجازه عبور از آسمان این کشور را نخواهد شد.
وضعیت اقتصادی
کویت به عنوان یکی از ثروتمندترین کشورهای دنیا که همواره از درآمد سرانه بسیار بالایی برخوردار بوده و سطح رفاه بالایی را برای مردم خود ایجاد کرده، در سال 2019 با کاهش رشد اقتصادی روبرو شد. تولید پایین نفت و قیمت پایین این محصول که بیش از 88% درآمد عمومی این کشور را تامین می نماید سبب شد تا اقتصاد کویت دچار مشکل شود. سال 2020 با گسترش و همه گیری کرونا ویروس در سراسر دنیا و تحت تاثیر قراردادن اقتصاد جهانی، کویت بار دیگر شاهد سقوط اقتصاد خود بود. رشد اقتصادی این کشور که در سال 2019 به 0.4% کاهش یافته بود در سال 2020 به 1.8%- تنزل پیدا کرد.
با این حال و به رغم بحران اقتصادی که کویت با آن درگیر بود، این کشور کمک های خود را در زمینه های بشر دوستانه از جهات مختلف ادامه داد. از میلیون ها دلار کمک مالی که پس از انفجار مهیب بندر بیروت به لبنان ارسال نمود و تعهد به بازسازی سیلوهای ذخیره گندم در این بندر تا حمایت های مالی مداوم از آوارگان عراقی و سوری و یمنی که به دلیل درگیری های متعدد از کشور خود خارج شده اند. کویت همچنین 40 میلیون دلار به سازمان بهداشت جهانی به منظور حمایت مالی از کشورهایی که در زمینه های پزشکی و بهداشتی در مقابله با بیماری کووید 19 دچار کمبود و مشکل بودند کمک مالی کرد.
کویت و کووید 19
با گسترش ویروس کرونا طی یک سال اخیر در تمامی کشورهای جهان، کویت نیز از آسیب این ویروس در امان نماند و حدود دویست هزار مورد ابتلا به این ویروس در یک سال گذشته ثبت شد که یکی از بالاترین آمارها نسبت به جمعیت، در بین کشورهای حاشیه خلیج فارس بود.
جمع بندی
کویت در یک سال اخیر مهم ترین تحولات یک دهه اخیر خود را پشت سرگذاشت. از تغییر شخص اول حاکمیتی در این کشور تا تغییر بزرگ در ساختار پارلمان خود. اقتصاد همیشه پررونق کویت نیز در یک سال گذشته به واسطه سقوط قیمت نفت و گسترش بیماری کووید 19 بیش از هر زمان دیگری آسیب دید. با این حال اقتصاددانان پیش بینی می کنند در صورت بهبود نسبی اقتصاد جهانی در سال 2021 انتظار می رود که رشد منفی اقتصاد کویت به 0.6% افزایش یابد و در سال 2022 به 3.2% برسد، احتمالاتی که البته بسته به قیمت پایدار نفت و تولید بالاتر آن در کنار کاهش گسترش بیماری کرونا و بهبودی کسب و کار جهانی دارد.
واژگان كليدي: کویت در سالی که گذشت,کویت , کووید 19,وضعیت اقتصادی,مجتبی روستایی
