هالیوود ابزاری برای قدرت نرم پنتاگون

دکتر مریم وریج کاظمی

پژوهشگر مسائل ژئوپلیتیک

مرکز بین المللی مطالعات صلح- IPSC

 پنتاگون در فیلم های مانند طولانی‌ترین روز، تنها بازمانده، مرد آهنی، جک رایان، آپولو 13، فرنچایزهای پارک ژوراسیک، جیمز باند، مارول، گودزیلا، ترانسفورمرز، ملاقات با والدین، جزر و مد زرشکی و من افسانه‌ام نقش موثری داشته‌ است. بدین ترتیب رابطه دیرینه هالیوود و پنتاگون به ارتش ایالات متحده نفوذ قابل توجهی در برخی از پرفروش ترین فیلم های تاریخ سینما که عمدتا مضامین نظامی دارند، داده است(1). به هر حال ترویج نظامی گری به معنای بودجه بیشتر برای پنتاگون و پیمانکارانش، اعتبار بیشتر، نظارت و بررسی کمتر، جنگ های بیهوده تر و سودجویی بیشتر است. ارتش در ازای اجازه استفاده از پایگاه‌های نظامی، سلاح‌ها، کارشناسان و نیروها، عملاً به یک تولیدکننده مشترک با حق وتوی منحصر به فرد تبدیل می‌شود.

دیوید راب روزنامه نگار توضیح می دهد که چگونه دهه هاست پنتاگون به فیلمسازان می گوید چه بگویند و چه نگویند و از آن سو چگونه پنتاگون و سیا به طور سیستماتیک روایت های رسمی در فیلم نامه های که به موضوعات مرتبط با جنایات جنگی، خودکشی کهنه سربازان، فساد، نژادپرستی و تجاوز جنسی در ارتش، کودتا، ترور، و شکنجه است را پاک می کنند(2).

پنتاگون می داند که تعداد کمی از مردم برنامه های خبری خسته کننده و غیر معتبر را تماشا می کنند و حتی بسیار کمتر روزنامه را مطالعه می نمایند اما توده های بزرگی از مردم مشتاقانه فیلم ها و برنامه های تلویزیونی را دنبال می کنند بدون اینکه نگران باشند که آیا این چیزی را که می بینند منطقی است یا خیر. بدین ترتیب مردم از طریق نفوذ پنتاگون بر هزاران فیلم و برنامه‌های تلویزیونی ایالات متحده، به سمت نظامی‌گری تهاجمی و جهانی ایالات متحده متمایل می شوند و آن را تایید می کنند(3).

فیلم ها به صراحت به مخاطبان می گویند که مهم نیست چه کسی جنگ را برای چه آغاز کرده است، تنها چیزی که مهم است قهرمانی سربازانی است که تلاش می کنند زنده بمانند یا یک سرباز را نجات دهند. اگر آنچه را که با دخالت نظامی تولید می شود به اندازه کافی تماشا کنید، تصور خواهید کرد که استفاده از سلاح هسته ای برای زنده ماندن کاملاً قابل قبول است(4). به طور مثال استفاده از سلاح هسته ای در  فیلمی مانند گودزیلا، در جهت نجات بشریت مورد تایید قرار می گیرد(5).

از سوی دیگر ارتش ایالات متحده تسلیحات انتخابی خود را در  فیلم های مانند هالک، سوپرمن، سریع و خشمگین و ترانسفورمرز تبلیغ کرد، در این راستا فیلم‌های پرفروش دارای سلاح‌های جدید بودجه خود را جبران و به سود رسیدند. واقعیت این است که بسیاری از فیلم های هالیوود حتی فیلم های تخیلی و فانتزی چیزی بیش از تبلیغات صنایع جنگی ایالات متحده نیستند. برای مثال، جهان های خیالی دنیای مارول، هالک شگفت‌انگیز سوار بر F-22 در فیلم هالک در سال 2003، سوپرمن در حال پرواز در کنار یک F-35 در مرد پولادین سال 2013، و خودروی زرهی Ripsaw در هشتمین قسمت از مجموعه سریع و خشمگین2017،  نیاز به مدرن ترین سلاح های پنتاگون را در برابر دشمنان سرسخت دیگر دنیاها نشان می دهد(6).

اما یکی از موفق‌ترین همکاری‌های هالیوود و پنتاگون، مجموعه فیلم «تاپ گان» است. در ازای استفاده از پایگاه های نیروی دریایی، چهار ناو هواپیمابر و چندین هواپیمای جنگنده که توسط خلبانان واقعی پرواز می‌کردند، تهیه‌کنندگان «تاپ گان» به پنتاگون اجازه دادند تا چندین تغییر در فیلمنامه از جمله حذف یک صحنه برخورد در آسمان و ایجاد روابط عاشقانه- روابط بین افسران و پرسنل سرباز ممنوع است- انجام دهد. این فیلم توانست فروش دو میلیاردی داشته باشد. ضمن اینکه «تاپ گان»، سال 1986 باعث شده بود تا تعداد زیادی از افراد در صف استخدام برای نیروی هوایی قرار گیرند.استدلال می‌شود که این فیلم استانداردی برای فیلم‌های پرفروش ایالات متحده است، فیلم‌هایی که احتمالاً بیشترین تأثیر را بر فرهنگ عامه و درک غربی‌ها از جنگ خواهند داشت. لازم به ذکر است نفوذ پنهان پنتاگون بر فرهنگ عامه می تواند نقش تعیین کننده ای در افزایش حمایت از جنگ های تفرقه انگیز، داشته باشد (7).

در سال 2022، مستندی با عنوان تئاترهای جنگ: چگونه پنتاگون و سیا هالیوود را تصرف کردند، مداخله گسترده پنتاگون و سیا در فیلم های جنگی هالیوود، فیلم های جاسوسی و فیلم های سیاسی در طول تاریخ را افشا کرد. بر اساس این مستند، بسیاری از فیلم‌ها به دلیل ناتوانی در برآورده کردن الزامات تحمیل شده توسط پنتاگون قادر به اکران نشدند، در حالی که تنها آنهایی که خواسته‌ها را رعایت می‌کردند می‌توانستند همکاری و اکران را تضمین کنند.

طبق آمار این مستند، پنتاگون از زمان جنگ جهانی دوم در بیش از 2500 فیلم مداخله کرده است. به ویژه پس از 11 سپتامبر 2001، فیلم‌های نظامی ارتش ایالات متحده تجلیل و میهن‌پرستی- ملی‌گرایی را ترویج کردند. در همان زمان بود که فیلم‌های هالیوودی به بازار چین سرازیر شدند. بازار چین دومین باکس آفیس بزرگ جهان به بازیگری مهم در استراتژی جهانی هالیوود تبدیل شد تا زمانی که منافع اقتصادی با دستور کار ایدئولوژیک پنتاگون در تضاد  قرار گرفت و پنتاگون ایدئولوژی را در اولویت قرار داد(8).

هم اینک پنتاگون سندی را در دست اقدام دارد که به موجب آن به فیلمسازانی که مطابق با درخواست دولت جمهوری خلق چین عمل نمایند، کمک نمی کند (9). لازم به ذکر است از جهت کسب سود، هالیوود با سانسوری که مدنظر حاکمان حزب کمونیست بود فیلم ها را در چین اکران می کردند (6). در این سند تاکید می شود که استودیوهایی که در برابر برنامه سیاسی یک کشور متخاصم سر تعظیم فرود می آورند، شایسته حمایت سازمان های دفاعی نیستند چرا که فیلم‌آمریکایی باید در راستای آزادی بیان و ارزش‌های آمریکایی باشد و نباید به عنوان وسیله ای برای تبلیغات حزب کمونیست چین استفاده شود(7).

جمع بندی

به گفته جوزف نای، توانایی تأثیرگذاری نامحسوس بر رفتار حریف برای دستیابی به نتایج مطلوب را قدرت نرم گویند. قدرت نرم از سه منبع یعنی فرهنگ، ارزش های سیاسی و سیاست خارجی یک کشور تامین می شود بدین ترتیب کنترل رسانه های گروهی، باورها و ایده ها در سطح جهان از اهمیت زیادی برخوردار است. از این رو قدرت نرم اهرم فشار کوچک اما با بیشترین قدرت ضربه در نظر گرفته می شود.

 در این راستا پنتاگون از هالیوود در جهت بسترسازی برای قدرت نرم و هژمون جهانی استفاده می کند و به تبلیغات ارزش های مدنظر خود می پردازد تا حضور و نفوذ همه جانبه خود را در سطح جهان موجه جلوه دهد. بدین ترتیب هالیوود مستقیما می تواند الگوهای رفتاری حریف را کنترل و تغییر شکل دهد و پیام مورد نظر پنتاگون را به افکار عمومی جهانیان برساند. در مجموع هالیوود بازوی تبلیغاتی دولت ایالات متحده است که سیاست هژمونیک جهانی خود را دنبال می کند. از این رو برای دهه ها، هالیوود موضع رسمی ایالات متحده و نظم جهانی تحت سلطه ارتش ایالات متحده را برای مخاطبان جهانی روایت کرده است.

کلید واژگان: هالیوود, پنتاگون, امریکا, چین, قدرت نرم, مریم وریج کاظمی

1-https://www.theguardian.com/film/2022/may/26/top-gun-for-hire-why-hollywood-is-the-us-militarys-best-wingman

2-https://go.mediaed.org/theaters-of-war

3-https://www.alainet.org/en/articulo/214673

4-https://scholarsbank.uoregon.edu/xmlui/handle/1794/28940

5-http://america.aljazeera.com/articles/2014/7/29/hollywood-and-thepentagonarelationshipofmutualexploitation.html

6-https://www.middleeasteye.net/opinion/us-pentagon-hollywood-storylines-dictates-how

7-https://247wallst.com/special-report/2023/02/14/the-most-popular-movies-you-may-not-know-were-backed-by-the-pentagon

8-https://www.globaltimes.cn/page/202307/1294106.shtml

9-https://www.military.com/off-duty/movies/2023/07/07/pentagon-will-no-longer-offer-support-moviemakers-who-censor-their-movies-china.html

10-https://www.politico.com/news/2023/06/30/pentagon-to-filmmakers-we-wont-help-you-if-you-kowtow-to-china-00104315

11-https://markgreen.house.gov/2023/6/pentagon-agrees-with-rep-green-hollywood-must-stop-bowing-to-the-ccp