مجتبی روستایی
پژوهشگر روابط بین الملل و مدرس دانشگاه
مرکز بین المللی مطالعات صلح-ipsc
مقدمه
تقریباً هفت سال از آغاز جنگ ائتلاف سعودی و امارات متحده عربی در یمن می گذرد. تأثیر مخرب حملات هوایی بی امان و محاصره مرزهای زمینی، هوایی و دریایی یمن، این کشور را به ویرانی کشانده است. دولت بایدن در جریان رقابت های انتخاباتی ریاست جمهوری و در نخستین روزهای استقرارش در کاخ سفید، در بیانیه ای اعلام نمود که حمایت از جنگ یمن را کنار می گذارد و برای توافق صلح تلاش می کند، اما آنچه در دو سال گذشته شاهد بودیم این است که سیاست‌های بایدن باعث شعله‌ورتر شدن درگیری‌ها شده است، درگیری هایی که اکنون به طور جدی فراتر از مرزهای یمن، از اعماق عربستان تا امارات متحده عربی گسترش یافته است و بی‌ثباتی را در سراسر منطقه افزایش داده است.
نقش امریکا در جنگ یمن
در ژانویه 2021، در هفته های پایانی دولت ترامپ، وی حوثی ها را به عنوان یک سازمان تروریستی خارجی و یک نهاد ویژه تروریستی جهانی معرفی کرد. مایک پمپئو وزیر امور خارجه وقت آمریکا در اطلاع رسانی به کنگره تاکید کرد که حوثی‌ها ارتباط نزدیکی با ایران دارند و این نام‌گذاری‌ها برای جلوگیری از پیشرفت اقدامات و ارتباطات آنها ضروری است. واکنش کنگره به اقدامات دونالد ترامپ در روزهای پایانی دولت او متفاوت بود. برخی از اعضا مایل بودند که ایالات متحده به کمپین فشار حداکثری خود بر ایران ادامه دهد و تعیین حوثی ها را بخشی از این تلاش می دانستند، در حالی که سایر اعضا از دولت بایدن می خواستند که نامگذاری حوثی ها به عنوان یک گروه تروریستی را لغو کند.
در اوایل فوریه 2021، رئیس جمهور جدید، جو بایدن اعلام کرد که دولت او تلاش های ایالات متحده را برای حل مناقشه در یمن با تعیین یک فرستاده ویژه در یمن افزایش خواهد داد. پایان دادن به حمایت ایالات متحده از «عملیات تهاجمی» در جنگ، از جمله فروش تسلیحات نظامی به عربستان سعودی بخشی از سیاست های اعلامی دولت جدید ایالات متحده بود.
در بیانیه اعلامی دولت بایدن دو نقص آشکار مشاهده می شد: اول اینکه جنگ یمن به رهبری عربستان سعودی طبق تعریف، یک عملیات تهاجمی است. عربستان سعودی از مارس 2015 تا امروز در حال بمباران و محاصره کشوری است که تاکنون هزاران کشته و زخمی بر جای گذاشته است. حوثی‌ها که رسماً با نام انصارالله شناخته می‌شوند، برای تلافی موشک‌هایی به سمت عربستان و امارات پرتاب میکنند، اما اگر حملات هوایی ائتلاف سعودی متوقف شود، حوثی‌ها دلیل کمی برای تحریک همسایگان قدرتمند خود خواهند داشت. تا زمانی که ایالات متحده به صورت مادی و زبانی از جنگ ائتلاف سعودی حمایت می کند، اظهارات بایدن مبنی بر اینکه ایالات متحده به حمایت از «عملیات تهاجمی» پایان می دهد دروغ است. این جنگ در تمامی ابعاد یک عملیات تهاجمی محسوب می شود و دولت بایدن باید تمامی کمک ها و حمایت های خود را در تمامی زمینه ها، چه نظامی، چه مالی و چه زبانی به عربستان سعودی قطع میکرد.
دومین نقص مهم در رویکرد بایدن این است که او خواستار پایان فوری محاصره عربستان سعودی در یمن نشد. محاصره در درجه اول مانع از ورود مواد غذایی و سوخت به بندر حدیده که تحت کنترل حوثی ها است می شود. سعودی ها همچنین از استفاده از فرودگاه بین المللی صنعا جلوگیری می کنند. محاصره ها نمی توانند تدافعی باشند، بلکه آنها عملیاتی تهاجمی هستند و بنابراین دخالت ایالات متحده باید پس از بیانیه بایدن در فوریه پایان می‌یافت. ایالات متحده به طور ضمنی با محاصره همکاری کرد و آن را به چالش نکشید و نیروی دریایی ایالات متحده گهگاه اعلام می کند که در حال رهگیری تسلیحات قاچاقی است که از ایران به یمن فرستاده می شود که خود نشان دهنده نقشی فعال تر از آن چیزی است که دولت بایدن اعتراف می کند. نکته دیگر اینکه هم ائتلاف سعودی و هم حوثی ها از گرسنگی در یمن به عنوان یک تاکتیک استفاده میکنند. با این حال، بایدن با اصرار نکردن بر توقف محاصره، نه تنها به فاجعه انسانی کمک کرد، بلکه تلاش داشت تا از محاصره به عنوان یک اهرم به منظور کشاندن حوثی ها به میز مذاکره بهره گیرد. در حالی که دیپلمات‌ها به گفتگو ادامه می‌دهند، سعودی‌ها به طور فعال یمنی‌ها را از سوخت لازم و نیز انتقال آب و غذا محروم میکنند.
آینده جنگ یمن
سعودی ها بدون دست یابی به برخی خواسته های خود از میدان جنگ یمن عقب نخواهند نشست، زیرا عقب نشینی بدون دستاورد خاصی برای آنان به منزله شکستی سهمگین خواهد بود که می تواند در سطح جامعه عربستان نیز به زیان آنان تمام شود. حوثی ها نیز که کنترل بخش بزرگی از یمن را در دست خود دارند، به آسانی از مواضع خود عقب نشینی نخواهند کرد و تسلیم پیشنهاد تقسیم قدرت نخواهند شد، در حالی که بسیاری از شهروندان یمنی با توجه به جنایات انسانی انجام شده و حوادثی که این کشور را در هفت سال گذشته در باتلاقی از مشکلات و مصائب غرق کرد، به نظر می رسد نقش آفرینی قانونی هیچ کدام از گروه های وابسته به این دو را در آینده کشور خود پذیرا نیستند. در این بین نقش ایالات متحده به عنوان یک قدرت بزرگ بسیار اثرگذار خواهد بود، این کشور می تواند با وارد کردن دو قدرت روسیه و چین که روابط نزدیکی با جمهوری اسلامی ایران به عنوان متحد اصلی حوثی ها دارند به میانجیگری در این جنگ، حوثی ها را وا دارد تا بار دیگر به میز مذاکره بازگردند و خواسته های هر دو طرف را بهم نزدیک کند.
آیا تصوری مبنی بر مداخله مستقیم ایالات متحده در جنگ یمن وجود دارد؟ به نظر می رسد خیر. حتی با وجود بمباران و تجاوزات نظامی نیروهای حوثی ها به خاک عربستان و امارات، ایالات متحده تنها از ظرفیت حضور نیروهای نظامی خود در خاک این دو کشور و نیز کمک های نظامی به منظور یاری متحدانش بهره خواهد گرفت و در سیاست های دفاعی به این دو کشور یاری خواهد رساند. همانگونه که جنگنده های اف-۲۲ آمریکا ماه گذشته وارد خاک امارات متحده عربی شدند. بنابراین تصوری مبنی بر حضور احتمالی نظامیان امریکایی در یمن و دخالت نظامی مستقیم در این کشور نخواهیم داشت. امریکا در سیاست جدید خود تلاش بر دوری گزینی از متن مستقیم کشمکش ها در خاورمیانه دارد، آنگونه که در افغانستان و عراق عقب نشینی را برگزید. امریکا بار دیگر خود را در مهلکه ای که از پایان آن تصویر روشنی وجود ندارد وارد نخواهد کرد.
واژگان كليدي: نقش, امریکا , جنگ یمن , احتمال ,حضور نظامی ,مستقیم, حوثي,صنعا
