مریم وریج کاظمی
پژوهشگر ژئوپلیتیک
مرکز بین المللی مطالعات صلح IPSC-
لشکر جهنگوی (LeJ) یک گروه جنگجو مستقر در پنجاب پاکستان است که بیشتر به خاطر حملات مکرر و خشن خود علیه شیعیان در منطقه شناخته می شود. این سازمان اغلب به عنوان یکی از مخفی ترین سازمان های جهان طبقه بندی می شود و اطلاعات کمی در مورد آن وجود دارد. این گروه منشعب از سازمان سنی دیوبندی سپاه صحابه است که مالک اسحق؛ اکرم لاهوری و ریاض بصره در سال 1996 تاسیس کردند. آنها مدعی بودند که سپاه صحابه از آموزه بنیانگذار شهید خود، -مولانا حق نواز جهنگوی – منحرف شدند، از این رو می بایست تشکیلاتی موثرتر برای پیگیری اهدافشان بوجود می آوردند. این تشکیلات در تلاش است تا یک کشور سنی در پاکستان ایجاد کند و کشور را از نفوذ شیعیان خلاص نماید.
لشکر جهنگوی تفاوت های اساسی با سازمانهای مبارز اسلامی در پاکستان دارد و تلاش می کند تا آنجا که ممکن است مخفیانه فعالیت نماید. لشکر جهنگوی بیشتر توجه خود را به اقلیت شیعه پاکستان و منافع ایران و اتباع ایرانی معطوف کرده است و با کشتن صدها شیعه به خشونت های فرقه ای در منطقه دامن زده اند؛ ضمن اینکه سیاستمداران سطح بالا، سایر اقلیت های قومی در منطقه و منافع و نفوذ غرب را نیز هدف قرار داده است. از جمله كشته شدن چهار كارگر شركت نفتی آمریكا در سال 1997، آدم ربایی و اعدام دانیل پرل در سال 2002 ،حمله انتحاری به یازده مهندس فرانسوی در ماه مه 2002 در هتل شرایتون کراچی، بمب گذاری در هتل ماریوت در سال 2008، حمله به تیم کریکت سریلانکا در سال 2009 و حمله به ارتش پاکستان در همان سال و بمب گذاری های متعدد که منجر به کشته شدن بیش از 200 شیعه هزاره در کویته در سال 2013 شد. در اکتبر 2015 حمله ای انتحاری به یک مسجد شیعیان در بولان بلوچستان که منجر به کشته شدن حداقل 11 نفر و زخمی شدن 13 نفر گردید و در ژوئن 2017 بمب گذاری انتحاری در یک بازار شلوغ در پاراچنار که منجر به کشته شدن حداقل 67 نفر و زخمی شدن بیش از 200 نفر شد و بسیاری دیگر از حملات انتحاری را در کارنامه خود ثبت کرده اند.
در میان حملات تروریستی که سال گذشته در کویته و منطقه خوزدار استان بلوچستان پاکستان رخ داد، سه مورد ادعای مشترک نشان می دهد که شاخه ای از سازمان تروریستی پاکستان لشکر جهنگوی و ال جی العالمی اتحادی با دولت اسلامی (داعش) ایجاد کردند، اتحادیه ای که نگران کننده به نظر می رسد. داعش در موقعیتی بهتر از القاعده از لشکر جهنگوی پشتیبانی می کند و اعضای بخش خراسان داعش در ننگرهار افغانستان این استان در کنار شبه نظامیان تحریک طالبان پاکستان به صفوف لشکر جهنگوی پیوسته اند. اعضای جهنگوی وابستگی عمیقی به القاعده داشتند، اما کشته شدن اسامه بن لادن در مه 2011 روحیه این گروه را پایین آورد و بسیاری از اعضای آن را به پیوستن به داعش سوق داد. پس از حملات تروریستی در 11 سپتامبر، لشکر جهنگوی با معضل حمایت یا عدم تصمیم ژنرال مشرف برای پیوستن به ایالات متحده امریکا در جنگ علیه تروریسم روبرو شد و حملات متعددی را بر علیه پرویز مشرف انجام داد. این تشکیلات دربرگیرنده دو گروه بصره و قاری هی Qari Hayye می باشد که گروه بصره اکنون بخشی از تحریک طالبان پاکستان است و به عملیات جهادی و احتمالاً به تسهیل اقدامات تروریستی تحریک پاکستان در استان پنجاب کمک می کنند و ایدئولوژی فرقه گرایانه لشکر جهنگوی با داعش همسو است. در این راستا یک انتحاری 14 ساله وابسته به دولت اسلامی (داعش) به یکی از زیارتگاه های صوفیان در استان ناپایدار بلوچستان پاکستان حمله کرد که دست کم 52 نفر کشته و بیش از 100 نفر زخمی شدند. این دومین حمله ادعایی داعش در بلوچستان در کمتر از سه هفته بوده که پس از حمله به مرکز آموزشی پلیس در کویته به وقوع پیوست که توسط جناح العالمی لشکر جهنگوی صورت گرفت.
در حالی که العلمی لشکر جهنگوی ادعای دخالت مستقیم در حمله به حرم شاه نورانی را رد کرد، اما تأکید داشت که این گروه بلافاصله پس از بمب گذاری با داعش همکاری خود را آغاز نمود. سخنگوی العالمی علی بن سفیان به رویترز گفت که در هرجا از پاکستان حمله ای صورت گیرد لشکر جهنگوی العلمی به طور مستقیم یا غیر مستقیم با داعش همکاری می کند. با این وجود لشکر جهنگوی همکاری خود را با دولت خودخوانده اسلامی (داعش) برای انجام حمله تروریستی اعلام کرده است. داعش از طریق اتحاد با شبه نظامی محلی مانند لشکر جهنگوی و جناح جماعت الاحرار از تحریک طالبان در پاکستان کار خود را آغاز کرده است اگرچه حضور آن به طور کلی توسط دولت نادیده گرفته می شود.
یکی از مرگبارترین حملات انتحاری در تاریخ پاکستان در ژوئیه 2018 در ماستونگ بلوچستان پاکستان، در یک گردهمایی مربوط به انتخابات سراج رئیسانی، سیاستمدار حزب طرفدار دولت بلوچستان آوامی را هدف قرار داد که منجر به کشته شدن 149 نفر و زخمی شدن 186 نفر شد. ادعا شد که این حمله توسط ابوبکر الباکستانی وابسته به دولت اسلامی خراسان(شعبه داعش در افغانستان و پاکستان) طراحی شد که یکی از اعضای لشکر جهنگوی آنرا انجام داد.
بر طبق اسناد، داعش یک طرح جامع به نام “بال برنامه ریزی استراتژیک” (strategic planning wing) برای پیوستن شبه نظامیان مستقر در مناطق قبیله ای و ایالت بلوچستان پاکستان و نواحی هم مرز با افغانستان در جهت نحوه جنگ با ارتش پاکستان توسط تیم ده نفره خود ایجاد کرد. این سند حاکی از آن است که داعش خراسان قصد دارد با اعزام گروه شبه نظامی محلی لشکر جهنگوی در حملات علیه اقلیت شیعه مسلمان پاکستان ناآرامی های فرقه ای را برانگیزد و در بی ثبات سازی بیشتر در کشور از عناصر طالبان و القاعده نیز استفاده نماید. داعش مدعی است که 10 تا 12 هزار نفر را در مناطق قبیله ای در مرز افغانستان از جمله در هانگو -که به خصومت بین شیعه و سنی مشهور است- استخدام کرده است. این در حالیست که حدود 200 مبارز از تشکیلات لشکر جهنگوی، پاکستان را به مقصد مناطق تحت اشغال دولت اسلامی داعش ترک کرده بودند. همچنین جزوه ای که ظاهراً توسط خلافت خود خوانده داعش تهیه شد که در میان پناهندگان افغان در پاکستان توزیع گردید و آنها را به بیعت و حمله به مواضع آمریکا و بقیه کفار بخصوص شیعیان تشویق می کرد. یک افراط گرای افغان که برای توزیع جزوه در پیشاور پاکستان در رفت و آمد بود گفت که آموزش داعش بسیار پیشرفته تر از آموزش ما است و یادگیری این فنون برای ما خوب است. ضمن اینکه کسانی که مشغول اجرای احکام الله بر روی زمین خدا هستند، اگر به خانه ما بیایند ما به گرمی از آنها استقبال خواهیم کرد، ما محافظ آنها خواهیم بود. آنچه که مشخص است داعش بر یافتن نقاط مشترک با گروههای شبه نظامی در منطقه برای تبلیغ جهاد فراملی تا دامن زدن به خصومت و خشونت علیه اقلیت ها بخصوص شیعیان تکیه کرده است و از اهداف بلند پروازانه آن برای تهدید همزمان همه دولت های منطقه بسیار سود می برد.
با افزایش ناامیدی داعش پس از شکست در غرب آسیا(سوریه و عراق)، تهدید جهادی داعش در نواحی مرزی افغانستان و پاکستان شدت گرفت و در فوریه سال 2020، داعش ماهنامه ای با نام صدای هند راه اندازی کرد که به امور آسیای جنوبی اختصاص دارد و به زبان هایی از جمله هندی، اردو، ذیوهی، بنگالی، تامیل و مالایایی منتشر می شود. در این راستا گروه شبه نظامی لشکر جهنگوی به علت موضع قاطع در مورد شیعیان که تهدید بزرگ برای حفظ ایدئولوژی محسوب می شوند از طریق شرکت و پیوند با جهادگران داعش مستقر در نواحی سرحدات پاکستان درصدد بازیابی و تکثیر عقاید افراطی خود، فضای عملیاتی را برای اجرای طرحهای تخریب گرایانه مساعد می کنند؛ بخصوص با آغاز بکار رسمی بندر گوادر در بلوچستان پاکستان و تجارت از طریق کریدور اقتصادی چین و پاکستان (CPEC)با سرمایه گذاری 46.2 میلیارد دلاری چین می تواند اتحاد داعش و لشکر جهنگوی شدت یابد.
کلید واژگان: لشکر جهنگوی، پاکستان، شیعیان، داعش، مریم وریج کاظمی.
